• Siết quản lý thị trường hóa chất

Đoàn kiểm tra phát hiện chi nhánh này lập kho chứa hóa chất nguy hiểm, có nguy cơ xảy ra cháy nổ cao với diện tích khoảng 2.200m². Tổng khối lượng hóa chất tồn chứa ở đây là 365,2 tấn, trong đó Chi nhánh Công ty TNHH Sản xuất - Thương mại Hóa chất Thiết bị Đại Việt 245,82 tấn, Công ty TNHH TM Hóa chất Tân Việt Trung 119,405 tấn. Qua vụ việc này cho thấy vẫn có những kẽ hở trong quản lý kinh doanh, tồn chứa các loại hóa chất nguy hiểm, độc hại có nguy cơ cao xảy ra cháy nổ…

Kho hóa chất bất thường

Trong hơn 365 tấn hóa chất bị phát hiện có hàng chục tấn hóa chất chủng loại tiền thuốc nổ, hóa chất gây đột biến di truyền rất nguy hiểm, có nguy cơ cao dẫn đến cháy nổ quy mô lớn. Cụ thể, các loại hóa chất đang lưu chứa gồm hóa chất sản xuất, kinh doanh có điều kiện trong ngành công nghiệp (35,5 tấn) như Toluen, Acetone, Acid sulfuric, bột kim loại… 

Ngoài ra, kho còn chứa gần 29 tấn hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong ngành công nghiệp, trong đó có các hóa chất gây đột biến di truyền cấp 1B, độc tính sinh sản cấp 1B, tác nhân gây ung thư cấp 1B (Sodium dichromate, Patassium dichromate, đồng xyanua…). Đáng chú ý, có 61,5 tấn hóa chất là tiền chất thuốc nổ dùng sản xuất vật liệu nổ công nghiệp (Natri nitrat, Kali clorat).

Kho hàng chứa hơn 365 tấn hóa chất có nguy cơ cháy, nổ vừa bị phát hiện.

Thời điểm đoàn kiểm tra liên ngành phát hiện số hoá chất nêu trên, các kho chứa đều không có thông tin thể hiện các đặc tính nguy hiểm của hóa chất theo quy định trên các biển báo nguy hiểm treo tại nhà xưởng, không có rãnh thu gom và thoát nước cho sàn nhà xưởng, không treo, đặt bảng hướng dẫn cụ thể về quy trình, thao tác an toàn ở vị trí dễ thấy, dễ đọc tại khu vực sản xuất có hóa chất nguy hiểm, không thực hiện phân khu, sắp xếp theo tính chất của từng loại hóa chất nguy hiểm… Chủ kho cũng không lập kế hoạch phòng ngừa sự cố hóa chất theo quy định.

Cả hai công ty này đều có giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh hóa chất sản xuất, kinh doanh có điều kiện trong lĩnh vực công nghiệp do Sở Công Thương TP Hà Nội cấp. Tuy nhiên, giấy chứng nhận đăng ký kho chứa hóa chất là đặt tại... tỉnh Bắc Ninh, không phải tại TP HCM.

Nhận định tính chất nguy hiểm và nguy cơ cháy nổ cao của kho hóa chất trên, đoàn kiểm tra đã đình chỉ hoạt động kinh doanh, tồn chứa các hóa chất thuộc danh mục hóa chất sản xuất, kinh doanh có điều kiện và hóa chất thuộc danh mục hạn chế sản xuất, kinh doanh ngành công nghiệp tại kho chứa hóa chất trên cho đến khi được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện và giấy phép kinh doanh theo quy định.

Vụ việc đã được Sở Công Thương TP HCM chuyển Công an TP HCM xử lý hành vi kinh doanh tiền chất thuốc nổ không đăng ký của hai doanh nghiệp. Ngoài ra, xử lý hành vi vi phạm hành chính lĩnh vực an toàn hóa chất đối với hai công ty này theo quy định, buộc hai công ty di dời các hóa chất nguy hiểm, độc hại ra khỏi địa chỉ lô 30, KCN Tân Tạo.

Sở Công Thương TP HCM cũng kiến nghị Cục Hóa chất, Sở Công Thương TP Hà Nội xem xét xử lý theo thẩm quyền khi hai công ty này kinh doanh không đúng quy định của giấy phép, giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh.

Cần quản lý chặt để tránh hậu họa

Theo thống kê của Sở Công Thương TP HCM, trên địa bàn thành phố có nhiều cơ sở hoạt động sản xuất, kinh doanh sử dụng nguyên liệu đầu vào là hóa chất các loại thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau (công nghiệp, y tế, nông nghiệp, tiêu dùng...), đồng thời số lượng cơ sở này có sự biến động thường xuyên trong quá trình hoạt động cũng như thành lập mới. Tính đến quý I-2020, trên địa bàn TP HCM có thêm 150 đơn vị được Sở Công Thương TP HCM thẩm định các điều kiện an toàn và cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh hóa chất thuộc hóa chất sản xuất, kinh doanh có điều kiện trong lĩnh vực công nghiệp.

Hiện nay, phần lớn các cơ sở kinh doanh hóa chất đăng ký hoạt động theo hình thức kinh doanh không có kho chứa trên địa bàn TP HCM và thuê kho, sử dụng kho của các đơn vị khác trên địa bàn tỉnh, thành khác, đáp ứng đủ điều kiện theo quy định hoặc chủ trương di dời, đăng ký đầu tư tại các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn thành phố. 

Tuy nhiên, trong lĩnh vực kinh doanh này, khu chợ Kim Biên (quận 5) lâu nay vẫn được xem là "quả bom" hóa chất ở giữa khu dân cư, Sở Công Thương cũng thống kê tại đây có hơn 70 cơ sở kinh doanh hóa chất công nghiệp và 25 cơ sở kinh doanh hương liệu, phụ gia thực phẩm. Như vậy, số lượng cửa hàng kinh doanh hóa chất công nghiệp đã tăng vọt so với 5 năm trước, dù khu chợ bất đắc dĩ này đã có lệnh giải tỏa.

Theo Cục Quản lý thị trường (QLTT) TP HCM, tính đến cuối tháng 2-2020, các Đội QLTT đã kiểm tra 40 vụ gồm các kho chứa hàng, các cơ sở kinh doanh hóa chất, hương liệu trên địa bàn thành phố và phát hiện, xử lý 39 vụ vi phạm hành chính với tổng số tiền phạt hơn 545 triệu đồng. Tịch thu 8.500 đơn vị sản phẩm hóa chất các loại. Đồng thời, tạm giữ hơn 28.600 đơn vị sản phẩm hàng hóa vi phạm để tiếp tục xử lý. Tổng trị giá hàng hóa khoảng hơn 662 triệu đồng.

Quản lý thị trường TP HCM kiểm tra các điểm kinh doanh hóa chất tại chợ Kim Biên.

Các hành vi vi phạm chủ yếu không có giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh, không có bảng nội quy về an toàn hóa chất tại khu vực sản xuất, kinh doanh và cất giữ hóa chất nguy hiểm, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không nhãn phụ. Các cơ sở không có bảng nội quy về an toàn hóa chất trong nhà xưởng, kho chứa hóa chất; không công bố tiêu chuẩn áp dụng theo quy định trong sản xuất hoặc nhập khẩu. Không thực hiện quy định về cấp lại giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất, kinh doanh hóa chất khi có thay đổi về thông tin đăng ký thành lập của cá nhân, tổ chức…

Để thực hiện công tác quản lý an toàn hóa chất trong lĩnh vực công nghiệp trên địa bàn, đồng thời tạo điều kiện, hỗ trợ cho các doanh nghiệp hoạt động theo đúng quy định, Sở Công Thương TP HCM kiến nghị Bộ Công Thương sớm ban hành quy định cụ thể về tiêu chí kỹ thuật xác định khoảng cách an toàn từ cơ sở tồn chứa hóa chất nguy hiểm đến khu dân cư làm cơ sở xác định, khoanh vùng các cơ sở hoạt động hóa chất trên địa bàn thành phố bắt buộc phải di dời.

Xây dựng, chia sẻ cơ sở dữ liệu về các cơ sở hoạt động sản xuất, kinh doanh hóa chất; hỗ trợ việc tìm kiếm, tra cứu thông tin xác nhận các cơ sở có sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế (do Bộ Công Thương cấp giấy phép), các cơ sở được phê duyệt Kế hoạch phòng ngừa ứng phó sự cố hóa chất nhằm tạo thuận lợi cho các địa phương trong quá trình quản lý nhà nước về lĩnh vực hóa chất...