Hai tháng trước, các nhà đầu tư "máu mặt" trên toàn cầu gồm cả Warburg Pincus, Carlyle, Temasek và GIC đều đang chờ đợi khoản lợi nhuận khổng lồ có được sau khi Ant Group lên sàn thành công và trở thành thương vụ IPO lớn nhất trong lịch sử.

Hiện tại, lợi nhuận từ khoản đầu tư trị giá hàng trăm triệu USD của họ vào Ant Group đang đứng trước nguy cơ gặp phải rủi ro cao chưa từng thấy. Cụ thể, cuối tuần qua, chính quyền Trung Quốc đã buộc Ant phải "đại tu" lại toàn bộ mảng kinh doanh của mình, chỉ tập trung vào mảng thanh toán trực tuyến và từ bỏ những mảng kinh doanh sinh lời bậc nhất gồm quản lý tài sản, cho vay tiêu dùng và bảo hiểm.

Dù tuyên bố của phía Ngân hàng Trung ương Trung Quốc không nêu rõ chi tiết nhưng sắc lệnh kể trên đã đủ cho thấy mối đe dọa nghiêm trọng với tốc độ tăng trưởng và những hoạt động kinh doanh lời lãi nhất của đế chế tài chính Ant của Jack Ma. Các nhà chức trách trên thực tế không trực tiếp yêu cầu công ty phải chia tách tuy nhiên họ nhấn mạnh rằng Ant cần "hiểu sự cần thiết của việc đại tu toàn bộ hoạt động kinh doanh của mình" và họ "phải đưa ra lộ trình thời gian thực hiện điều đó sớm nhất có thể".

Các nhà chức trách cũng chỉ trích Ant về việc quản trị công ty "dưới mức trung bình", coi thường các yêu cầu quy định và tham gia vào các hoạt động kinh doanh chênh lệch giá. Ngân hàng Trung ương cho biết Ant đã lợi dụng sự thống trị của mình để loại trừ các đối thủ, làm tổn hại đến lợi ích của hàng trăm triệu người tiêu dùng.

Phản hồi về những vấn đề kể trên, Ant nói rằng họ sẽ thành lập một đội đặc nhiệm để điều tiết việc tuân thủ những yêu cầu của phía nhà quản lý. Họ sẽ vẫn duy trì hoạt động kinh doanh cho người dùng, hứa không tăng giá với các đối tác và người tiêu dùng cùng lúc đó sẽ kiểm soát rủi ro.

Ngân hàng trung ương cho biết, công ty có trụ sở tại Hàng Châu hiện cần tiến hành thành lập một công ty tài chính riêng để đảm bảo có đủ vốn và bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Dù đến giờ vẫn chưa rõ điều gì thực sự có thể xảy ra với Ant nhưng các nhà đầu tư và chuyên gia phân tích đã vẽ ra 3 viễn cảnh nhiều khả năng xảy ra nhất:

Viễn cảnh: "Nhẹ nhất"

Những người theo chủ nghĩa lạc quan nói rằng các nhà chức trách Trung Quốc chỉ đơn thuần đang muốn khẳng định lại quyền kiểm soát lĩnh vực kinh doanh tài chính trong nước. Thông qua những sắc lệnh dành cho Ant, họ muốn gửi đi một lời cảnh báo tới những công ty internet khác mà không nhắm tới buộc Ant phải tiến hành những thay đổi quá lớn.

Bắc Kinh có thể cũng đang cố biến Ant thành một "ví dụ" thể hiện cuộc đại tu toàn bộ các ngành công nghiệp nền tảng công nghệ tài chính. Những lần "dẹp loạn" trong quá khứ đều chưa gây ra bất kỳ tổn thương nghiêm trọng nào tới các công ty này. Mạng xã hội Tencent là một ví dụ. Họ trở thành mục tiêu của chiến dịch chống nghiệm game trong giới trẻ vào năm 2018. Dù cổ phiếu khi ấy chịu thiệt hại lớn nhưng cuối cùng cổ phiếu lại hồi phục và đạt mức giá cao nhất mọi thời đại.

Ant và Alibaba cũng từng lấy lại được niềm tin của nhà đầu tư sau các cáo buộc bán hàng giả, hàng nhái...

"Tôi không nghĩ các nhà chức trách đang có ý định chia tách Ant bởi không công ty công nghệ tài chính nào ở Trung Quốc đang bị gắn mác độc quyền cả. Hành động này không chỉ nhắm vào Ant mà còn gửi một lời cảnh báo tới các công ty công nghệ tài chính khác ở Trung Quốc".

Một vài người xem đây là cơ hội cho Ant. Khi ngành công nghiệp đang đối mặt với sự soi xét kỹ lưỡng hơn, Ant sẽ có nhiều nguồn lực hơn để đối phó với những thách thức từ phía chính quyền.

Viễn cảnh: "Xấu"

Rắc rối hơn sẽ đến nếu các nhà chức trách quyết định chia tách Ant Group. Điều này nếu xảy ra sẽ khiến cấu trúc cổ đông trở nên hết sức phức tạp, gây tổn hại tới các mảng kinh doanh đang phát triển nhanh chóng của công ty.

Được định giá 315 tỷ USD trước khi thương vụ IPO bị đình chỉ, Ant đã nhận đầu tư từ những quỹ lớn nhất thế giới trong số đó có cả Warburg Pincus LLC, Carlyle Group Inc., Silver Lake Management LLC, Temasek Holdings Pte và GIC Pte.

Các nhà đầu tư toàn cầu chống lưng cho công ty khi nó được định giá 150 tỷ USD sau vòng gọi vốn mới nhất vào năm 2018. Tuy nhiên nếu việc chia tách xảy ra thì các khoản đầu tư kể trên sẽ rơi vào trạng thái không chắc chắn bởi thời gian IPO chưa thể xác định được.

Chính phủ có thể yêu cầu Ant chia tách các hoạt động kinh doanh lời lãi hơn như quản lý tài sản, cho vay tín dụng và bảo hiểm, khiến họ càng bị soi xét kỹ lưỡng hơn nữa.

"Một thực tế dễ xảy ra là các nhà chức trách Trung Quốc sẽ áp dụng các điều luật giống với các ngân hàng và công ty tài chính lên Ant", Michael Norris – một chuyên gia nghiên cứu, chiến lược tại Thượng Hải nói.

Mảng kinh doanh thanh toán của Ant dù xử lý 17 nghìn tỷ USD giá trị các giao dịch trong 1 năm lại là mảng chịu thua lỗ nhiều nhất. 2 nhà điều hành các ứng dụng thanh toán di động gồm Ant và Tencent đều đang phải hỗ trợ mảng kinh doanh này rất nhiều, sử dụng đây như một công cụ để thu hút người dùng. Để kiếm được tiền, họ thường phải tận dụng các dịch vụ thanh toán rồi sau đó mở rộng bán thêm những sản phẩm và dịch vụ khác như quản lý tài sản và cho vay.

"Tiềm năng tốc độ tăng trưởng của Ant sẽ bị kéo lại chỉ tập trung vào các dịch vụ thanh toán. Ở Trung Quốc đại lục, ngành công nghiệp thanh toán trực tuyến gần như đã bão hòa và thị phần của Ant cũng đã gần đạt tới giới hạn", một chuyên gia phân tích nhận định. 

Viễn cảnh tệ nhất: "Cơn ác mộng"

Viễn cảnh tệ nhất có thể xảy ra với Ant là phải bỏ mảng quản lý tài sản, tín dụng và bảo hiểm, buộc phải đánh rơi hoạt động mảng kinh doanh phục vụ khoảng nửa tỷ khách hàng.

Mảng kinh doanh quản lý tài sản của công ty này gồm cả nền tảng Yu’ebao - quỹ thị trường tiền tệ lớn nhất thế giới, chiếm 15% doanh thu.

Công nghệ tín dụng gồm Huabei và Jiebei là những cỗ máy mang lại doanh thu nhiều nhất cho toàn tập đoàn, chiếm 39% tổng doanh thu 6 tháng đầu năm nay. Công ty này đã thực hiện các khoản vay cho khoảng 500 triệu người.

"Viễn cảnh này nếu xảy ra sẽ cho thấy các nhà chức trách Trung Quốc đang ngày một không hài lòng với những tỷ phú công nghệ nổi tiếng ở trong nước và muốn dạy cho họ một bài học bằng việc kết liễu các mảng kinh doanh sinh lời nhất – dù cho việc đó có thể gây ra những tổn thương ngắn hạn đối với nền kinh tế và thị trường", tờ Bloomberg nhận định. 

Từ trước tới nay lĩnh vực tư nhân ở Trung Quốc luôn có mối quan hệ tốt đẹp với chính quyền. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia nhận định rằng cơn "thịnh nộ" của Bắc Kinh nổ ra sau bài phát biểu của Jack Ma vào tháng 10 khi lên tiếng chê các nhà băng Trung Quốc và các quy định của chính quyền mà ông cho là không hiểu gì về Internet.

Tính tới tháng 11, giá trị thị trường của Ant, Alibaba và Tencent gộp lại đạt gần 2 nghìn tỷ USD, lớn hơn cả những công ty nhà nước lớn như Ngân hàng Công nghiệp và Thương mại Trung Quốc. 

Alibaba ngày hôm nay thì nói rằng họ sẽ tăng mua lại cổ phiếu lên 10 tỷ USD từ mức 6 tỷ USD. Hội đồng quản trị công ty đã thông qua kế hoạch này và sẽ thực thi trong 2 năm, tới năm 2022. Giá trị thị trường của Alibaba đã bốc hơi 200 tỷ USD kể từ tháng 11 sau khi thông tin Ant bị đình chỉ IPO.

Cả Ant, Alibaba và Tencent đều đã đầu tư hàng tỷ USD vào những công ty internet và di động mới nổi, trở thành những "ông vua" trong thị trường Internet và diện thoại thông minh của thế giới tính về số lượng người dùng.

Nguồn: Bloomberg, Nikkei

Vân Đàm