Những cỗ máy tìm kiếm nuôi mộng lật đổ Google

Khánh Lan

(TBKTSG Online) - Một loạt các công ty khởi nghiệp (startup) về cỗ máy tìm kiếm đang tự định vị họ như là đối thủ tiềm tàng của Google với hy vọng sức ép quản lý ngày càng gia tăng của các chính phủ rốt cục sẽ đảo ngược sự thống trị của Google trên thị trường tìm kiếm trực tuyến trong hai thập niên qua.

Những ‘tân binh’ thách thức sự thống trị của Google

Những kẻ đang thách thức Google mới nhất bao gồm Neeva và You.com và Mojeek.

Neeva được thành lập bởi hai cựu lãnh đạo của Google, trong khi đó, You.com là dự án của cựu nhà khoa học trưởng ở hãng phần mềm Salesforce (Mỹ). Mojeek là một startup ở Anh đang có tham vọng lớn về việc tự xây dựng chỉ mục của hàng tỉ trang web (web index), đóng vai trò như một thư viện số hóa khổng lồ chứa nội dung đã được sắp xếp.

Sridhar Ramaswamy, cựu giám độc bộ phận quảng cáo của Google và là người đồng sáng lập Neeva, khẳng định Neeva sẽ xây dựng một cỗ máy tìm kiếm hoàn toàn khác biệt với Google. Ảnh: Getty

Dù xác suất lật đổ thành công Google có thể mong manh nhưng các startup này đều cảm nhận được cơ hội trong cách tiếp cận mới về tìm kiếm, khác với cách hiển thị đường link và kết quả quen thuộc của Google.
Họ cũng hy vọng rằng một loạt vụ kiện chống độc quyền gần đây ở Mỹ nhằm vào Google ở cấp bang và liên bang có thể mở ra cơ hội cho họ trong lĩnh vực tìm kiếm trực tuyến.

“Xét trên nhiều phương diện, thật lạ lùng khi lĩnh vực tìm kiếm không được đánh giá lại để thay đổi về cơ bản dù có quy mô rộng lớn đến như vậy”, Richard Socher, Giám đốc điều hành You.com, người vừa rời nhóm nghiên cứu trí tuệ nhân tạo của Salesforce hồi tháng 7, nói.

Thị phần của Google trên thị trường tìm kiếm toàn cầu duy trì ở mức hơn 90% trong suốt thập kỷ qua. Hiện nay, mức thị phần của Google đang ở sát mức cao kỷ lục, hơn 92%, theo Statcounter. Đứng ở vị trí tiếp theo là Bing của Microsoft với mức thị phần 2,9% và Yahoo (1,5%).

Các đối thủ lâu đời khác của Google như DuckDuckGo (Mỹ) đang tiến triển chậm nhưng chắc chắn. Theo Statcounter, thị phần của DuckDuckGo ở Bắc Mỹ đã tăng từ 0,3% lên 1,9% trong năm năm qua.

Hồi tháng 12, Apple bổ sung Ecosia làm tùy chọn tìm kiếm mới được tích hợp cho người dùng các thiết bị sử dụng hệ điều hành iOS, hệ iPadOS và macOS. Đây là lần đầu tiên Apple bổ sung thêm công cụ tìm kiếm mới kể từ khi bổ sung DuckDuckGo vào năm 2014. Ecosia, công ty tìm kiếm của Đức, cam kết dành 80% lợi nhuận cho các tổ chức phi chính phủ chuyên vận động trồng cây và phục hồi rừng.

“Đó là thành quả của rất nhiều năm làm việc. Về cơ bản, chúng tôi mất rất nhiều thời gian để phát triển bộ rễ và giờ đây, cây đang phát triển tốt”, Christian Kroll, người sáng lập Ecosia vào năm 2009, nói.
Quá trình vươn lên nhọc nhằn đó cho thấy chặng đường phía trước vẫn còn rất dài đối với You.com và Neeva dù người sáng lập chúng là những doanh nhân tiếng tăm.

Chọn hướng đi khác biệt

You.com nhận phần lớn vốn đầu tư từ Marc Benioff, nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Salesforce và Jim Breyer, nhà đầu tư mạo hiểm và một cổ đông sớm của Facebook. You.com tự quảng cáo là “một cỗ máy tìm kiếm đáng tin cậy, giúp tóm tắt nội dung trang web cho bạn”.

Richard Socher, Giám đốc điều hành You.com đặt cược rằng các tiến bộ của trí tuệ nhận tạo có thể áp dụng vào lĩnh vực tìm kiếm theo những cách mới mẻ hơn mà Google chưa thử nghiệm. 
“Tôi muốn nhìn thấy nhiều niềm tin hơn, nhiều sự thật hơn và mức độ nào đó là nhiều sự tử tế hơn trên internet. Ba giá trị này là những điểm cốt lõi để chúng tôi tạo ra một cỗ máy tìm kiếm mới mang tính riêng tư hơn, đáng tin cậy hơn và tiện lợi hơn trên một số phương diện”, Socher nói.

You.com vẫn đang thử nghiệm công cụ tìm kiếm và Socher không tiết lộ cách kiếm tiền của nó nhưng ông không loại trừ việc hiển thị quảng cáo.

Startup tìm kiếm Mojeek cam kết không theo dõi người dùng. Ảnh: Twitter

Trong khi đó, startup Neeva chọn hướng đi khác biệt hẳn so với Google, đó là thu phí đối với người dùng, đổi lại sẽ bảo đảm quyền riêng tư cho người dùng và hiển thị ít quảng cáo hơn. Công ty này cam kết chỉ thu phí ở mức hợp lý mỗi tháng, tương đương giá hai ly cà phê. Được thành lập vào năm 2019 và đặt trụ sở tại Mountain View, bang California, startup này đã huy động được 37,5 triệu đô la vốn đầu tư.

Bill Coughran, cựu phó chủ tịch phụ trách kỹ thuật của Google, giờ đây là đối tác quản lý khoản đầu tư ở Neeva của Công ty đầu tư vốn mạo hiểm Sequoia Capital, xem sự phụ thuộc của Google vào quảng cáo là điểm dễ tổn thương nhất của ‘ông lớn’ tìm kiếm này.

Coughran nói: “Vấn đề lớn nhất là bạn bắt đầu thấy ngày càng có nhiều quảng cáo trên Google và điều này ngày càng gây bối rối cho người dùng vì họ không biết đâu là quảng cáo và đâu là sự thật”. Còn Sridhar Ramaswamy, cựu giám độc bộ phận quảng cáo của Google và là người đồng sáng lập Neeva, nói: “Chúng tôi có tầm nhìn về một cỗ máy tìm kiếm hoàn toàn khác biệt”.

Cơ hội cho các đối thủ khi Google đối mặt kiện tụng

You.com và Neeva xuất hiện đúng lúc Google đối mặt với một loạt vụ kiện của các cơ quan quản lý tại Mỹ, bao gồm ba vụ kiện chống độc quyền ở cấp bang và liên bang. Các đối thủ hy vọng các vụ kiện này sẽ tạo ra cơ hội mới cho họ vì Google phải dành tâm trí ứng phó hoặc trì hoãn ra mắt các sản phẩm mới.

“Các vụ kiện chống độc quyền nhằm vào Google sẽ có lợi cho chúng tôi. Nhưng điều này còn tùy thuộc vào việc thực thi các biện pháp chống độc quyền”, Socher, Giám đốc điều hành You.com, nói. Nhiều công ty muốn trở thành đối thủ đáng gờm của Google nhưng đều thất bại trong 10 năm qua. Cuil, được thành lập bởi hai cựu kỹ sư Google, huy động được 33 triệu đô la và đã tự xây dựng chỉ mục của hơn 120 tỉ trang web. Nhưng rốt cục, Cuil phải đóng cửa vào năm 2010 sau chưa đến hai năm hoạt động vì bị người dùng phàn nàn về chất lượng kết quả tìm kiếm.

“Giờ đây khi Google đang bị các cơ quan quản lý giám sát gắt gao, tôi hy vọng các thực hành bất công củ Google sẽ biến mất và điều này thúc đẩy sự cạnh tranh. Nếu bạn là cỗ máy tìm kiếm nhỏ, thực sự rất khó để tiếp cận công nghệ, được mọi người biết đến, được tích hợp vào các trình duyệt. Để được chọn làm công cụ tìm kiếm mặc định của các trình duyệt, bạn thường phải trả phí, chẳng hạn như chia sẻ doanh thu quảng cáo”, Christian Kroll, người sáng lập Ecosia vào năm 2009, nói.

Hầu hết các đối thủ của Google bao gồm Neeva, DuckDuckGo và Ecosia, xin giấy phép sử dụng chỉ mục trang web từ cỗ máy tìm kiếm Bing của Microsoft. Nhưng Mojeek muốn xây dựng chỉ mục web riêng để thực sự hoạt động độc lập.
“Chúng tôi là cỗ máy tìm kiếm duy nhất không theo dõi bạn”, Colin Hayhurst, Giám đốc điều hành Mojeek, nói.
Với số vốn huy động 2,3 triệu bảng, phần lớn đến từ một nhà đầu tư đơn lẻ, đội ngũ bảy nhân viên của Mojeek đang thu thập thông tin và xây dựng chỉ mục của 3,6 tỉ trang web. Công ty này hy vọng nâng chỉ mục web lên 6 tỉ trang vào cuối năm 2021 nhưng con số này vẫn còn quá nhỏ bé so với chỉ mục hàng trăm tỉ trang web của Google.

Hayhurst cho rằng các cỗ máy tìm kiếm khác tuyên bố cung cấp quyền riêng tư lớn cho người dùng nhưng vẫn gửi dữ liệu của họ về Bing. Ông nói: “Bạn có thể nói rằng họ chỉ là những quân tốt trên bàn cờ cạnh tranh giữa Google và Microsoft”.

Theo Financial Times