Bộ phim Hàm cá mập đã gieo mầm tình yêu điện ảnh trong Sasha Tone - 1 nhân vật trong loạt phim tài liệu Voir: Góc nhìn về điện ảnh - Ảnh: NF

Nó không đoán trước có ngày mình sẽ là một cây bút phê bình phim và ngồi kể lại cách rạp chiếu phim trở thành thiên đường mùa hè trong ký ức.

Trong Voir (Voir: Góc nhìn điện ảnh) - loạt phim tài liệu mới nhất của Netflix, David Fincher và David Prior khám phá cách điện ảnh trở thành một phần thiết yếu trong đời sống.

Chẳng hạn, thông qua phân tích một bộ phim hành động hài từ những năm 1980 như 48 Hrs, khán giả có thể thấy cách phim ảnh phản ánh cả xã hội. Những xung đột và chia rẽ mà phim khắc họa không chỉ tồn tại trong thời đại đó mà đến tận hôm nay.

Điện ảnh là thiên đường

Với thời lượng mỗi tập trung bình khoảng 20 phút, Voir theo chân sáu tín đồ điện ảnh - những bloger, nhà phê bình phim, họa sĩ đồ họa... - khám phá những chủ đề của điện ảnh như đạo lý báo thù, tính hai mặt của sức hút, sự báng bổ và thâm thúy... trong các bộ phim điện ảnh.

Thời lượng mỗi tập không nhiều và góc nhìn của mỗi cá nhân chưa hẳn bao quát được vấn đề. Tuy nhiên, mỗi vấn đề mà mỗi tập đặt ra lại sâu sắc hơn kỳ vọng. Những người dẫn truyện đưa khán giả đứng giữa lằn ranh nhiều khi mong manh của sáng tạo nghệ thuật.

Tại sao ta lại thấy các nhân vật mafia trong The Godfather (Bố già) hấp dẫn? Đâu là ranh giới của các hành động báo thù trong các bộ phim? Khi hỏi như vậy, khán giả không chỉ nêu ra các nhan đề đạo đức mà họ còn đòi hỏi nhà làm phim phải thể hiện làm sao để tìm được sự cân bằng về thẩm mỹ và đạo đức.

Từ đó có thể thấy sáng tạo nghệ thuật là sự cân bằng giữa các yếu tố. Nó là sự kết hợp của rất nhiều điều nhỏ bé để đạt đến một mục đích nhất định, mà với một phim điện ảnh, đó là thu hút khán giả. Nói như Tony Zhou trong phần "Đạo lý của báo thù":

"Mọi phim báo thù đều nằm trên thang đối chiếu giữa khát khao trừng trị những kẻ phạm tội và các vấn đề đạo đức của việc hành đạo". Khán giả sẽ thấy vì sao một hành động có cùng bản chất nhưng qua bàn tay của các đạo diễn mà hành động đó đạt mức độ thẩm mỹ khác nhau.

Chính vì sự phức tạp đó, xem phim điện ảnh trở thành một trải nghiệm đáng giá từng khoảnh khắc. Nói như Sasha Tone trong phần mở đầu của Voir: "Các bộ phim hay nhất, như những kẻ xấu nhất, có thể để lại cho bạn các vết sẹo với sự can đảm trong nỗi sợ hãi".

Đối với Sasha Tone, dù là rạp phim sang trọng hay chỉ là bãi đỗ xe, mùa hè năm đó, điện ảnh trong hình hài một con cá mập đã cho cô trải nghiệm được chạm vào thiên đường.

Thiên đường đã mất?

Điều gì giúp khán giả phân biệt phim điện ảnh và phim truyền hình?

Mấy mươi năm trước, câu hỏi này sẽ dễ dàng trả lời hơn. Nhưng gần đây, chất lượng hình ảnh của truyền hình ngày càng cao. Những câu quảng cáo kiểu như "đem rạp phim đến tận phòng khách của bạn" không còn là phóng đại. Vậy thì tại sao chúng ta phải đến rạp chiếu phim?

Đối với nhiều khán giả, đến rạp xem phim gần như một nghi thức. Nó đòi hỏi bạn bỏ ra một quãng thời gian nhất định.

Không phải rạp phim nào cũng gần chỗ bạn sống, không phải bộ phim nào cũng chiếu vào giờ bạn rảnh. Bước vào rạp chiếu phim là tiến vào một lãnh địa có luật lệ - nơi bạn trao đi thời gian, tiền bạc và cả sự tự do của mình để đổi lấy những giờ quý giá mà điện ảnh mang lại.

Phim chiếu ở rạp thì không thể dừng lại để bạn đứng lên đi vào bếp, cũng không thể tua lại lời nhân vật nếu bạn lỡ xao nhãng. Nó đòi hỏi khán giả tập trung và buộc người làm phim phải chăm chút từng chi tiết.

Các nhân vật đồng hành trong loạt phim tài liệu này không cố làm kẻ cuồng tín của một bộ môn nghệ thuật giờ đây đang gặp nhiều thách thức. Sự cạnh tranh giữa tivi và rạp phim vẫn chưa ngã ngũ, nhưng hai năm đại dịch vừa qua đã đẩy rạp phim vào thế yếu.

Nghịch lý ở chỗ, trong khi ca ngợi tình yêu dành cho điện ảnh, Voir được trình chiếu trên nền tảng truyền hình. Hơn tất cả, khán giả vẫn sẽ là người được lợi từ sự cạnh tranh này. Nhưng đối với tín đồ cuồng nhiệt của nghệ thuật thứ bảy, rạp phim như một thứ thiên đường đang có nguy cơ biến mất.

Voir cho khán giả rất nhiều thông tin, nhiều tham chiếu hữu ích về cảm thụ điện ảnh nhưng không đưa ra kết luận sau cùng nào. Mỗi người sẽ tự tìm đáp án cho câu hỏi vì sao điện ảnh phải tồn tại.

Còn những rạp phim? Chúng có thực sự là những thiên đường đang mất dần đi? Chúng ta sẽ nhớ lại cuộc giằng co giữa sách giấy và sách điện tử. Rạp phim cũng tương tự. Mỗi hình thức sẽ đem lại một trải nghiệm không thể thay thế, lựa chọn nào cũng có được và mất. Nhưng quan trọng hơn là bạn thích lựa chọn nào.

Phan Gia Nhật Linh và lời hồi đáp cho tình yêu điện ảnh

TTO - Nổi tiếng trước khi có tác phẩm, nhưng giờ thì Phan Gia Nhật Linh đã bước qua áp lực 'trời đày' ấy. Với Em là bà nội của anh, Cô gái đến từ hôm qua, có thể khẳng định, Phan Gia Nhật Linh (hay Phan Tễu, Phan Xi Ne, Phan Neo...) đã khẳng định xon