Do đầu tư dự án theo hình thức PPP gặp khó khăn, Chính phủ kiến nghị chuyển sang hình thức đầu tư công, sau khi hoàn thành sẽ nhượng quyền thu phí để thu hồi vốn.
Về nội dung này, KTNN cho hay theo tờ trình của Chính phủ đề xuất phương án triển khai toàn bộ 12 dự án thành phần theo hình thức đầu tư công và tính toán sơ bộ tổng mức đầu tư trong giai đoạn 2021-2025 phải bổ sung khoảng 72.497 tỉ đồng từ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, chưa có thông tin cụ thể về quy mô, đối tượng, nội dung và danh mục dự án sử dụng vốn đầu tư công của chương trình làm cơ sở cho đề xuất. “Việc triển khai đồng bộ 12 dự án trong giai đoạn 2021-2025 cần đánh giá kỹ khả năng cân đối nguồn vốn, phân kỳ đầu tư, nợ công và nhất là cơ sở pháp lý việc tổ chức thu phí” - báo cáo của KTNN nêu.
Cơ quan kiểm toán cũng cho hay hiện nay Chính phủ chưa có quy định cụ thể về thu phí sử dụng dịch vụ đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư để làm cơ sở triển khai thực hiện. Do đó, cần có phương án cụ thể trong việc nhượng quyền thu phí đảm bảo tính khả thi.
Theo tờ trình của Chính phủ, 729 km cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2021-2025 sẽ đầu tư phân kỳ theo quy mô bốn làn xe, bề rộng nền đường 17 m, toàn bộ các yếu tố kỹ thuật khác đáp ứng tốc độ thiết kế 100-120 km/giờ. Tổng mức đầu tư khoảng 146.990 tỉ đồng, trong đó chi phí xây dựng là 95.937 tỉ đồng, giải phóng mặt bằng là 19.097 tỉ đồng… Theo tính toán của KTNN, chi phí cho dự án bình quân là 175,4 tỉ đồng/km (không tính chi phí giải phóng mặt bằng).
Theo cơ quan kiểm toán, số liệu sơ bộ tổng mức đầu tư trên chưa có thông tin thuyết minh việc đã tính toán, rà soát kỹ về sơ bộ tổng mức đầu tư của từng dự án thành phần như Kết luận số 01 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Mặt khác, số liệu sơ bộ tổng mức đầu tư chưa có thông tin thuyết minh làm rõ một số yếu tố làm ảnh hưởng đến số liệu sơ bộ tổng mức đầu tư dự án.
Qua xem xét suất đầu tư các dự án đường cao tốc và theo kết quả kiểm toán một số dự án đường cao tốc có quy mô tương tự là bốn làn xe, KTNN xác định lại số liệu sơ bộ tổng mức đầu tư 756 km cao tốc Bắc - Nam phía đông là 130.605 tỉ đồng. Trong đó, chi phí xây dựng là 89.111 tỉ đồng, giải phóng mặt bằng là 19.097 tỉ đồng, quản lý dự án 6.036 tỉ đồng, dự phòng là 16.361 tỉ đồng.
Như vậy, theo xác định của KTNN đã giảm được 16.330 tỉ đồng trong tổng mức đầu tư 756 km dự án đầu tư xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía đông. Bình quân xây dựng của dự án này được giảm xuống còn 152,9 tỉ đồng/km (không bao gồm chi phí giải phóng mặt bằng).
Trên cơ sở đó, cơ quan kiểm toán đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ GTVT và các cơ quan liên quan rà soát kỹ sơ bộ tổng mức đầu tư của các dự án, tính khả thi của sơ bộ tổng mức đầu tư, tham khảo số liệu tổng mức đầu tư của dự án đường cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ giai đoạn 1 để bảo đảm khả năng cân đối nguồn vốn giai đoạn 2021-2025 và đảm bảo có đủ vốn triển khai hoàn thành toàn bộ dự án vào năm 2025.