Năm 2021, xuất khẩu hồ tiêu tăng 47% về giá trị
Theo báo Công thương, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) ước tính, xuất khẩu hạt tiêu của Việt Nam tháng 12/2021 đạt 15 nghìn tấn, trị giá 71 triệu USD, giảm 8,4% về lượng và giảm 7,1% về trị giá so với tháng 11/2021, so với tháng 12/2020 tăng 22,9% về lượng, nhưng giảm 8,5% về trị giá. Tính chung cả năm 2021, xuất khẩu hạt tiêu của Việt Nam ước đạt 261 nghìn tấn, trị giá 938 triệu USD, giảm 8,5% về lượng, nhưng tăng 42% về trị giá so với năm 2020.
Giá xuất khẩu bình quân hạt tiêu của Việt Nam trong tháng 12/2021 đạt 4.703 USD/tấn, tăng 1,5% so với tháng 11/2021 và tăng mạnh 69,9% so với tháng 12/2020. Tính chung cả năm 2021, giá xuất khẩu bình quân hạt tiêu của Việt Nam đạt 3.593 USD/tấn, tăng 55,2% so với cùng kỳ năm 2020.
Năm 2021, xuất khẩu hạt tiêu của Việt Nam có sự chuyển dịch về cơ cấu thị trường. Tỷ trọng xuất khẩu mặt hàng sang các thị trường Hoa Kỳ, EU, Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất, Pakistan tăng, trong khi tỷ trọng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, ASEAN giảm mạnh. Trong 11 tháng năm 2021, xuất khẩu hạt tiêu của Việt Nam sang nhiều thị trường tăng cả về lượng và trị giá, gồm: Hoa Kỳ, Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất, Đức, Pakistan, Hà Lan, Hàn Quốc, Anh. Ngược lại, lượng hạt tiêu xuất khẩu của Ấn Độ, Philippines, Ai Cập giảm mạnh.
Năm 2021, cơ cấu chủng loại hạt tiêu xuất khẩu có sự thay đổi khá lớn. Doanh nghiệp giảm xuất khẩu hạt tiêu thô, thay vào đó là các chủng loại đã qua sơ chế hoặc chế biến chuyên sâu. Ngoài ra, ngành hạt tiêu đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm nhằm phục vụ cho ngành sản xuất mỹ phẩm, trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, người dân được khuyến cáo hạn chế tụ tập đông người, khiến nhu cầu tiêu thụ hạt tiêu sử dụng làm gia vị cho các món ăn tại nhà hàng, khách sạn giảm.
Theo Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPA), không chỉ tăng trưởng về giá trị, hạt tiêu Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế dẫn đầu về sản lượng xuất khẩu hạt tiêu toàn cầu với việc cung cấp 60% nhu cầu tiêu dùng hạt tiêu của thế giới. Chất lượng hạt tiêu ngày càng được nâng cao, cơ cấu chủng loại xuất khẩu chuyển dần sang các loại tiêu có hàm lượng chế biến cao thay vì xuất khẩu thô như trước đây.
Đáng chú ý, năm 2021 đánh dấu sự phục hồi mạnh mẽ của ngành hàng này tại thị trường trong nước khi giá mặt hàng này đã tăng một mạch 40 - 44% từ 51.000 - 53.000 đồng/kg, từ giữa tháng 2 lên mức 76.000 - 79.500 đồng/kg và ghi mức giá đỉnh điểm 90.000 đồng/kg vào cuối tháng 10/2021, mức cao nhất kể từ cuối năm 2017.
Năm 2022 đầy triển vọng
Về triển vọng năm 2022, hầu hết chuyên gia, đơn vị xuất khẩu và người trồng hạt tiêu đều có chung một kỳ vọng là giá mặt hàng này sẽ tiếp tục tăng do cung - cầu hạt tiêu đang dần trở về trạng thái cân bằng, thậm chí có thể thiếu hụt nếu tình hình sản xuất không thuận lợi.
Theo Hiệp hội Hạt tiêu thế giới (IPC), Brazil hiện là quốc gia duy nhất có nguồn cung tăng do vụ thu hoạch ở phía Bắc của nước này, trong khi các quốc gia khác đều khan hàng. Tin tức về vụ mới của Việt Nam không mấy khả quan khiến khách hàng có thể sẽ chuyển sang mua hạt tiêu Brazil nhiều hơn do giá cước vận tải tốt hơn. Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ hạt tiêu tại Ấn Độ cải thiện khi nền kinh tế mở cửa trở lại sau một thời gian dài bị tác động bởi đại dịch Covid-19. Giá hạt tiêu tăng mạnh thời gian qua dẫn đến việc nông dân và các đại lý ở các thị trường sơ cấp giữ hàng không bán với hy vọng giá sẽ tăng thêm. Do đó, nguồn cung trên thị trường đã bị ảnh hưởng.
Cục Xuất nhập khẩu nhận định, năm 2022, giá xuất khẩu hạt tiêu sẽ tiếp tục giữ ở mức cao, tác động tích cực lên ngành. Ngành hạt tiêu tiếp tục khai thác các thị trường xuất khẩu truyền thống như Hoa Kỳ, EU, Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất. Tại Hoa Kỳ, thị trường xuất khẩu hạt tiêu lớn nhất của Việt Nam, tình hình kinh tế có tín hiệu phục hồi sẽ kéo theo nhu cầu tiêu thụ hạt tiêu tăng. Trong khi đó, hạt tiêu của Việt Nam đã tạo được chỗ đứng khá vững chắc tại thị trường Hoa Kỳ. Lợi thế cạnh tranh mặt hàng hạt tiêu của Việt Nam so với các thị trường xuất khẩu khác khá lớn. Mặc dù Hoa Kỳ tăng nhập khẩu hạt tiêu từ một số nước sản xuất như Indonesia, Ấn Độ, Trung Quốc, tuy nhiên lượng nhập khẩu từ các thị trường trên ở mức thấp.
Trong khi đó, VPA cho rằng, tình hình xuất khẩu hạt tiêu trong năm 2022 sẽ tăng cao ngay trong quý I/2022 với nhu cầu thu mua trên thế giới ước tính từ 130.000 - 160.000 tấn, trong khi tổng sản lượng thu hoạch của Việt Nam cả năm chỉ khoảng 150.000 tấn. VPA cũng dự báo giá hạt tiêu sẽ tiếp tục tăng trong năm nay do cung - cầu đang dần trở về trạng thái cân bằng, thậm chí có thể thiếu hụt nếu tình hình sản xuất không thuận lợi.
Các chuyên gia nhận định, để duy trì được mức giá cao trong những năm tiếp theo, việc kiểm soát sự gia tăng về nguồn cung là một trong những yếu tố then chốt. Bên cạnh đó, nông dân cần thay đổi phương pháp sản xuất theo hướng sạch, an toàn và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Mặc dù đứng đầu về xuất khẩu hạt tiêu toàn cầu nhưng đến nay hạt tiêu của Việt Nam vẫn chưa được biết đến tại nhiều thị trường. Do đó, xây dựng thương hiệu cũng là điều mà ngành hạt tiêu cần chú trọng trong thời gian tới.
Chiến lược mới
Theo TTXVN để ngành hồ tiêu dần dần khôi phục trở lại vị thế nhưng trước đây, đồng nghĩa với việc toàn ngành có một quy hoạch rõ ràng về diện tích sản xuất, chất lượng, cũng như nắm rõ thông tin sản xuất hồ tiêu của các quốc gia khác, cân bằng được lượng cung cầu, tránh tình trạng sản xuất theo phong trào để rồi chặt bỏ, chuyển đổi như những năm qua.
Theo Hiệp hội hồ tiêu Việt Nam, sau thời gian dài giảm giá sâu, trong gia đoạn năm 2020 đến 2021, giá hồ tiêu chuyển biến tăng dần từ 48.000 đồng/kg lên 90.000 đồng/kg. Tuy mức giá này chưa bằng một nửa so với thời điểm hoàng kim của ngành hồ tiêu, nhưng cũng đã khiến cho ngành hồ tiêu nói chung, người trồng tiêu nói riêng khôi phục được thu nhập từ cây tiêu.
Trao đổi với báo chí, ông Hoàng Phước Bính, Chủ tịch Hiệp hội hồ tiêu Chư Sê cho biết, để ngành hồ tiêu phát triển bền vững trong thời gian tới trước tiên, Chính phủ, các bộ ngành và các cơ quan liên quan cần có thông tin chính xác, đầy đủ và kịp thời về diện tích sản xuất của Việt Nam và thế giới, về các khâu chế biến, lưu thông, tiêu thụ để từ đó có thông tin chính thống, giúp cho các thành phần trong ngành hàng biết và có chiến lược phát triển phù hợp.
Đồng thời, ngành hồ tiêu cũng cần sự hỗ trợ kịp thời từ các chính sách của Nhà nước, như các Nghị định 57/2018/NĐ-CP về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; Nghị định 98/2018/NĐ-CP về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp…, cũng như các văn bản hướng dẫn thi hành.
Để có được vườn tiêu khỏe, chất lượng, người trồng tiêu cũng phải nắm bắt kỹ thuật trồng tiêu vững vàng, tránh được những sai sót trong quá trình chăm sóc cây tiêu như: không tái canh trên vườn tiêu cũ đã chết, phải chọn đất phù hợp với sự phát triển của cây hồ tiêu; chọn giống hồ tiêu tốt để hạn chế được bệnh trên cây tiêu, trồng xen canh với loại cây khác để tăng thu nhập trên cùng diện tích, trồng tiêu trên cây trụ sống, đắp mô ở gốc; không nên tạo bồn, phải để cỏ trong vườn tiêu, tưới nhỏ giọt và chăm bón theo hướng hữu cơ sinh học để vườn tiêu khỏe mạnh, bền vững.
Ngành hồ tiêu Việt Nam muốn khôi phục lại vị trí trên thị trường thế giới như những năm trước đây, cần hội tụ nhiều yếu chính là sự đồng lòng và nắm vững thông tin thị trường của người sản xuất, doanh nghiệp và chính quyền địa phương. Có như vậy, các mắt xích này mới có thể phối hợp nhịp nhàng đưa ngành hồ tiêu phát triển bền vững trở lại.
Hương Anh (tổng hợp)