Tiến sĩ - trung tá Đào Trung Hiếu (chuyên gia tội phạm học, Bộ Công an) nhìn nhận, kẻ trực tiếp bạo hành với trẻ chủ yếu là mẹ kế, chồng hờ, nhân tình của bố, mẹ các bé.
Nhận diện đối tượng gây bạo hành
Hàng loạt vụ án bạo hành mà nạn nhân là trẻ em xảy ra những ngày cận Tết khiến dư luận cả nước căm phẫn.
Gần gây nhất là vụ án bé gái 3 tuổi (ở huyện Thạch Thất, Hà Nội) có 9 vật nhọn găm trong đầu, với nghi phạm bị khởi tố, tạm giam về hành vi "Giết người" là Nguyễn Trung Huyên - bạn trai của mẹ nạn nhân.
Trước đó, tháng 9.2021, bé gái L.H.A. (6 tuổi, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) đã qua đời sau khi bị bố đánh đập bằng đũa gỗ, chổi và que tre.
Cuối tháng 12.2021, bé gái N.T.V.A. (8 tuổi, quận Bình Thạnh, TPHCM) bị bạn gái của bố hành hạ tới tử vong.
Tiến sĩ - trung tá Đào Trung Hiếu (chuyên gia tội phạm học, Bộ Công an) nhìn nhận kẻ trực tiếp bạo hành với trẻ chủ yếu là mẹ kế, chồng hờ, nhân tình của bố, mẹ trẻ.
Ông Hiếu nhìn nhận, điểm chung trong đặc điểm tâm lý thủ phạm là sự thoái hóa về nhân cách, với các đặc điểm lệch lạc như: Tính ích kỷ cao độ, tuyệt đối hóa lợi ích cá nhân, lối sống vị kỷ, hưởng thụ, thói quen dùng bạo lực để giải tỏa bức xúc tâm lý trong giao tiếp xã hội, coi thường các chuẩn mực về đạo đức và pháp luật.
Bên cạnh đó, người liên quan trực tiếp sau hung thủ là bố hoặc mẹ của nạn nhân nhỏ tuổi. Họ cũng đồng điệu với kẻ thủ ác ở thái độ thờ ơ trước an nguy, hạnh phúc của con.
Ông Hiếu cho rằng rất có thể trong họ tồn tại suy nghĩ đứa con là một gánh nặng, việc phải nuôi các cháu như một nghĩa vụ, không có tình mẫu tử, phụ tử.
Vị chuyên gia nhìn nhận có thể trong sâu thẳm, những người liên quan trực tiếp đến thủ phạm cũng thấy đứa con như một trở ngại cho hành trình tìm duyên mới. Chưa hết, đứa bé còn nhắc họ nhớ về những buồn thảm đã qua với mảnh ghép không hoàn hảo cũ.
Qua các vụ án ở trên, ông Hiếu chỉ ra sự tương đồng về thân phận các nạn nhân: Trước khi trở thành bị hại trong các vụ án hình sự, trẻ em đều ở cảnh “lời ru chia đôi”. Họ là nạn nhân trực tiếp, đầu tiên của những cuộc hôn nhân tan vỡ.
"Khi bố hoặc mẹ đưa chúng đến ở cùng với những người 'khác máu tanh lòng", cuộc sống các con trở thành địa ngục nếu kẻ gá nghĩa đó là những kẻ ích kỷ, máu lạnh, nhẫn tâm", trung tá Hiếu phân tích.
Ông cho rằng trong sâu thẳm tâm lý nội tâm, những kẻ gây án thường coi "núm ruột của bồ" là cái gai trong mắt. Vì thơ ngây và không có khả năng tự vệ, phản kháng hay thông đạt chuyện xảy ra với mình đến những người xung quanh, nên các bé phải âm thầm chịu trận, lãnh đủ sự tàn bạo, vô nhân tính của người lớn, mà không hiểu sao mình bị phạt.
Trách nhiệm của người thân đến đâu?
Ngoài chỉ ra nguyên nhân của những vụ bạo hành trẻ em, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu đánh giá các vụ án mạng mà nạn nhân là trẻ em vừa xảy ra đều dưới hình thức bạo hành gia đình.
"Trước khi bị sát hại, trẻ đã có một khoảng thời gian hứng chịu bạo lực, đòn roi, với những chấn thương để lại trên thân thể", ông Hiếu nói và bày tỏ nỗi băn khoăn khi các vụ án xảy ra nhưng không ai biết cho đến khi những sinh mệnh thuần khiết đó lìa bỏ cuộc đời.
"Có thực sự khó để không thể biết trẻ bị bạo hành hay không? Tôi nghĩ là không", vị chuyên gia suy ngẫm.
Theo ông, tiếng quát tháo, đòn roi, đổ vỡ, tiếng khóc ré vọng ra từ nhà bên, sao không thể nghe thấy. Bên cạnh đó, người cha, người mẹ dù không ở cùng con, nhưng khi đến thăm, lẽ nào không nhận ra những vết bầm tím vì đòn roi?
Ông Hiếu phân tích trong các vụ án vừa xảy ra, xếp sau kẻ trực tiếp gây tội ác, về mặt trách nhiệm chính là người thân của các nạn nhân, rồi đến hàng xóm, giáo viên… Họ đã có thái độ thờ ơ, vô cảm, chỉ chăm lo cho mối quan tâm hay lợi ích của mình, không biết rằng giá như họ bao đồng hơn một chút, thì một sinh linh đã có thể được giữ lại.
Từ các vụ án đau thương xảy ra, chuyên gia tội phạm học đặt ra vấn đề xã hội hệ trọng, đó là phải làm sao để khôi phục lại truyền thống văn hóa gia đình Việt Nam.
"Ông bà, cha mẹ nêu gương, con cháu thảo hiền, làm sao để gia đình Việt bền vững trước đại dịch có tên 'ly hôn'. Chỉ khi gia đình bền vững, mới đỡ đi những cái chết tức tưởi như đang thấy", ông Hiếu bày tỏ.
Vị chuyên gia cho rằng một bản án thích đáng dành cho những kẻ gây án đã mất hết lương tri, tính người, không thể giáo dục, cải tạo là đòi hỏi của xã hội.