Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) Nguyễn Chí Dũng, để đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2023, cần quyết liệt, tập trung đẩy mạnh và triển khai nhanh hơn các nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trên tinh thần đoàn kết kỷ cương; bản lĩnh, linh hoạt; đổi mới sáng tạo; kịp thời, hiệu quả. 

----- ooo-----

Phóng viên: Năm 2022, bên cạnh tác động của đại dịch COVID-19, xung đột giữa các nước, rủi ro lạm phát… đã ảnh hưởng đến nhiều nền kinh tế trên thế giới. Trong bối cảnh đó, Việt Nam đã vượt qua khó khăn như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Năm 2022, tình hình thế giới biến động nhanh, phức tạp, khó lường, nhiều diễn biến chưa từng có tiền lệ, vượt khỏi khả năng dự báo. Tác động của đại dịch COVID-19 lên đời sống kinh tế - xã hội tiếp tục kéo dài, kinh tế thế giới mới bắt đầu phục hồi sau đại dịch lại tiếp tục chịu ảnh hưởng từ xung đột Nga - Ukraine. 

Cùng với đó, lạm phát tăng cao, giá cả một số mặt hàng, dịch vụ, nhất là xăng dầu, biến động mạnh. Quan điểm điều hành chính sách của nhiều quốc gia thay đổi, đảo chiều nhanh, dấu hiệu suy thoái của kinh tế thế giới và nhiều nước lớn ngày càng rõ nét.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam đã vượt qua các khó khăn, đạt được nhiều kết quả quan trọng, khá toàn diện trên nhiều ngành, lĩnh vực. Kinh tế vĩ mô duy trì ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn được đảm bảo. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân dưới 4%. Tăng trưởng GDP đạt 8,02%. 

Thị trường tài chính, tiền tệ cơ bản ổn định; điều hành lãi suất, tỉ giá phù hợp với diễn biến thị trường; bảo đảm thanh khoản, tăng trưởng tín dụng hợp lý, tháo gỡ những nút thắt của dòng vốn trong nền kinh tế; hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, lĩnh vực ưu tiên.

Công tác điều hành giá được chỉ đạo quyết liệt, sát sao, hiệu quả, nhất là đối với các mặt hàng thiết yếu như xăng, dầu, sách giáo khoa, hỗ trợ hoạt động kinh doanh và đời sống người dân…

Bên cạnh nhiều điểm sáng đó, nền kinh tế năm 2022, đặc biệt là những tháng cuối năm, phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức lớn hơn, nhất là do tình hình thế giới, trong nước ngày càng nhanh, phức tạp, khó lường. 

Các thị trường xuất khẩu, đối tác lớn bị thu hẹp, đơn hàng xuất khẩu giảm, hoạt động sản xuất kinh doanh gặp nhiều khó khăn; tình hình lao động việc làm bị ảnh hưởng, xuất hiện tình trạng doanh nghiệp cắt giảm lao động, giảm giờ làm, cho nghỉ tết sớm. 

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán, bất động sản còn tiềm ẩn rủi ro, ảnh hưởng đến niềm tin, tâm lý của nhà đầu tư, doanh nghiệp. Dòng vốn, thanh khoản của nền kinh tế còn nhiều khó khăn.

Chính phủ đã có nhiều nỗ lực trong điều hành vĩ mô, đảm bảo các cân đối lớn và thúc đẩy tăng trưởng. Trong thành công chung đó, Bộ KH-ĐT đã thể hiện vai trò như thế nào trong việc tham mưu chiến lược, thúc đẩy vai trò kiến tạo phát triển?

Là cơ quan tham mưu tổng hợp cho Đảng, nhà nước về các nội dung phát triển kinh tế - xã hội, Bộ KH-ĐT đặc biệt lưu tâm đến công tác theo dõi, dự báo tình hình bối cảnh kinh tế quốc tế và trong nước. Bộ KH-ĐT đã nâng cao năng lực phân tích và dự báo. 

Các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế,… cũng tín nhiệm và trao đổi, phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư về đánh giá triển vọng kinh tế để có những phân tích, dự báo chất lượng và sát với thực tiễn nhất. Bên cạnh đó, Bộ đã chủ động kiến nghị các biện pháp cải cách và điều hành kinh tế vĩ mô. 

Bộ Kế hoạch và Đầu tư thường xuyên chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan trong nghiên cứu, tham mưu điều hành chính sách kinh tế vĩ mô, trong đó cụ thể hóa về thời điểm, liều lượng và yêu cầu phối hợp giữa các chính sách tài khóa, tiền tệ, đầu tư…

Tổ công tác 1317 giữa 4 cơ quan (Bộ KH-ĐT, Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, và Ngân hàng Nhà nước) đã duy trì hoạt động một cách thực chất, với những chia sẻ thông tin, chuẩn bị báo cáo quan trọng, kịp thời cho Chính phủ. Trên cơ sở đó, Bộ KH-ĐT đã tham mưu Chính phủ trình Quốc hội ban hành các chính sách về tài khoá, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Với Bộ KH-ĐT, chúng tôi xác định phải đi trước một bước với những tham mưu cải cách nhằm nâng cao năng lực nội tại, mức độ độc lập, tự chủ của nền kinh tế trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Với mục tiêu đó, Bộ đã mạnh dạn nghiên cứu, tham mưu nhiều nội dung mới, khó như tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn, mở rộng không gian phát triển gắn với quy hoạch hiệu quả, hoàn thiện thể chế liên kết vùng. 

Các nội dung cải cách đã mở đường cho tăng trưởng kinh tế, khơi dậy tinh thần doanh nhân, năng suất và sáng tạo của các cá nhân. Đây chính là nền tảng để chúng ta tự tin hướng tới những khát vọng phát triển dài hạn mà Đại hội Đảng lần thứ XIII đã đề ra, dù bối cảnh quốc tế và khu vực đang và sẽ còn có những thay đổi sâu sắc.

Như Bộ trưởng đã đề cập, năm 2022, bên cạnh các điểm sáng trong bức tranh chung của nền kinh tế, các thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản đã bộc lộ một số vấn đề cần khắc phục. Từ thực tế này, theo Bộ trưởng, đâu là điểm cần lưu ý để công tác tham mưu chính sách, điều hành trong năm 2023 được thuận lợi nhất?

Từ những tháng cuối năm 2022, các động lực tăng trưởng, sản xuất công nghiệp… có xu hướng chậm lại; các thị trường xuất khẩu, nhập khẩu lớn của nước ta bị thu hẹp. Các thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản còn tiềm ẩn rủi ro, nhiều vướng mắc, bất cập chưa được xử lý, tháo gỡ triệt để. Đáng chú ý, niềm tin thị trường giảm sút. 

Thị trường tiền tệ, ngoại hối chịu áp lực lớn. Xuất hiện tình trạng khó khăn, có thời điểm xuất hiện "nút thắt" về dòng tiền, thanh khoản của nền kinh tế. Trước những vấn đề nêu trên, Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt các cấp, ngành, địa phương tập trung thực hiện đồng bộ, hiệu quả nhiều giải pháp để ứng phó.

Tôi cho rằng trong công tác điều hành cần bám sát đường lối, quan điểm điều hành của Đảng, nhà nước, tổ chức thực hiện có trọng tâm, trọng điểm, thống nhất, xuyên suốt, quyết liệt, kịp thời, hiệu quả, sâu sát thực tiễn. 

Trong bối cảnh càng có nhiều khó khăn, thách thức, càng phải đoàn kết, chung tay, đồng lòng, chia sẻ khó khăn, phát huy tinh thần trách nhiệm, kiên trì, kiên định thực hiện mục tiêu nhưng thích ứng linh hoạt, quyết liệt hiệu quả trong điều hành.

Bên cạnh đó, cần theo dõi sát, chủ động, nắm chắc diễn biến tình hình quốc tế, trong nước để chủ động phương án ứng phó với các tình huống bất ngờ phát sinh. Tập trung hoàn thiện thể chế, pháp luật; chấp hành nghiêm kỷ luật, kỷ cương hành chính, "nói đi đôi với làm"; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân bổ nguồn lực, tránh độ trễ trong khâu triển khai nhằm gia tăng hiệu quả tác động của chính sách. 

Đặc biệt, cần huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực, kết hợp hài hòa, chặt chẽ giữa yếu tố nội lực và ngoại lực, giữa trung ương và địa phương, giữa sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại.

Bức tranh kinh tế toàn cầu năm 2023 tiếp tục gặp nhiều khó khăn với dự báo tăng trưởng chậm lại; gia tăng khả năng suy thoái trong ngắn hạn; lạm phát cao và các vấn đề địa chính trị, xung đột vũ trang, thiên tai, dịch bệnh. Theo Bô trưởng, đâu là những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để hoàn thành các mục tiêu Chính phủ, Quốc hội đề ra?

Việt Nam là một quốc gia đang trong hành trình đổi mới và hội nhập với thế giới, từng bước cố gắng thu hẹp khoảng cách và bắt kịp với các nước phát triển trong khu vực. Nền kinh tế của chúng ta có quy mô còn khá khiêm tốn, khả năng thích ứng, chống chịu trước những cú sốc đến từ bên ngoài còn hạn chế nhưng lại có độ mở lớn, dễ bị ảnh hưởng từ các biến động, dù là nhỏ của thế giới.

Do đó, việc nâng cao năng lực chống chịu, tính tự cường của nền kinh tế, tạo tiền đề xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng và hiệu quả có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với nước ta trong tình hình mới. Đây là một định hướng, chủ trương nhất quán, xuyên suốt, được xác định rõ trong các nghị quyết, chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội mà Đảng, nhà nước đề ra.

Ngay sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 tại kỳ họp thứ 4, Chính phủ đã khẩn trương chỉ đạo xây dựng các nghị quyết triển khai thực hiện kết luận của Ban Chấp hành Trung ương và Quốc hội triển khai thực hiện kế hoạch năm 2023.

Trong bối cảnh tình hình thế giới, trong nước dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, khó khăn, thách thức nhiều hơn, để đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đặt ra, cần quyết liệt, tập trung đẩy mạnh và triển khai nhanh hơn các nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm của năm 2023 trên tinh thần đoàn kết kỷ cương; bản lĩnh, linh hoạt; đổi mới sáng tạo; kịp thời, hiệu quả.

Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần nhấn mạnh cần kiên định, nhất quán với với quan điểm, mục tiêu, định hướng chỉ đạo điều hành của Đảng, nhà nước, đó là giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Điều hành đồng bộ, linh hoạt, hiệu quả, phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa với chính sách tiền tệ và các chính sách vĩ mô, phù hợp với tình hình thực tiễn.

Cùng với đó, chú trọng, nâng cao công tác hoàn thiện thể chế, thực thi pháp luật, tạo điều kiện khơi thông, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển. Tạo chuyển biến rõ nét trong thực hiện các đột phá chiến lược về thể chế, nguồn nhân lực và hệ thống kết cấu hạ tầng.

Tập trung cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường. Củng cố quốc phòng, an ninh, giữ vững ổn định, trật tự, an toàn xã hội để phát triển đất nước.

Từ quý IV/2022 và những ngày đầu quý I/2023, đã xuất hiện nhiều hơn những khó khăn đối với doanh nghiệp trong nước khi đơn hàng bị cắt giảm, chi phí đầu vào tăng cao, thị trường diễn biến khó lường và rủi ro suy thoái toàn cầu. Theo Bộ trưởng, cần có giải pháp nào để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn?

Trong năm 2023, dự báo thế giới sẽ tiếp tục thắt chặt chi tiêu, kịch bản mà nhiều chuyên gia dự báo là kinh tế Mỹ và các nước phát triển sẽ rơi vào suy thoái với lãi suất duy trì ở mức cao để kiềm chế lạm pháp.

Với những khó khăn được dự báo đó, Bộ KH-ĐT đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương và tổ chức hiệp hội doanh nghiệp để kịp thời theo dõi, nắm bắt tình hình hoạt động của doanh nghiệp, tổng hợp các kiến nghị đề xuất từ đó tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các chính sách, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, phục hồi và phát triển. 

Hiện Bộ đang trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết một số chính sách, giải pháp trọng tâm hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2025, bao gồm nhóm nhiệm vụ, giải pháp cần thực hiện ngay trong ngắn hạn và nhóm giải pháp trong dài hạn.

Cần giải quyết các điểm nghẽn, bất cập làm cản trở doanh nghiệp phát triển, cởi trói, giải phóng tiềm lực của các doanh nghiệp khu vực tư nhân. Đồng thời, đổi mới các chính sách, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp để đảm bảo phù hợp với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và thị trường.

Việc cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh đã được triển khai mạnh mẽ thời gian qua và cần giải quyết những vấn đề cốt lõi hơn nữa trong thời gian tới như xây dựng chính phủ - chính quyền điện tử. Liên thông các thủ tục giữa các bộ ban ngành để giúp doanh nghiệp, người dân giảm thiểu thời gian, công sức, chi phí.

Về khơi thông dòng vốn, cần có giải pháp phù hợp hỗ trợ đủ vốn tín dụng cho nền kinh tế, tập trung vào sản xuất kinh doanh, các lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng. Kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, đáp ứng đủ nhu cầu vốn cho thương nhân nhập khẩu xăng dầu, than, góp phần tháo gỡ khó khăn, bảo đảm an ninh năng lượng.

Xử lý kịp thời các khó khăn trong ngắn hạn liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp và thúc đẩy thị trường phát triển lành mạnh, hiệu quả, bền vững trong trung hạn, dài hạn; đề xuất giải pháp xử lý chủ động, phù hợp, hiệu quả với diễn biến tình hình thực tế. Tháo gỡ khó khăn cho các dự án phát triển bất động sản, nhất là nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cho người có thu nhập thấp.

Trong năm 2023, cần đổi mới các hoạt động xúc tiến thương mại, phát triển thị trường theo hướng ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số; tăng cường công tác thông tin, hỗ trợ doanh nghiệp về thị trường, mặt hàng xuất khẩu.

Thực hiện: MINH CHIẾN