Thực tế này được Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) Nguyễn Anh Tuấn chia sẻ tại hội nghị tổng kết sản xuất kinh doanh 2023, kế hoạch 2024, ngày 2/1.

Theo ông Tuấn, hai năm qua, EVN gặp khó về cân đối tài chính và thách thức lớn nhất năm 2024 vẫn là đảm bảo tài chính, cung ứng điện. Sau hai lần được tăng giá bán lẻ điện bình quân trong năm ngoái, thêm 7,5%, vẫn không đủ bù đắp chi phí sản xuất do các thông số đầu vào duy trì ở mức cao. EVN lỗ sản xuất kinh doanh điện năm thứ hai liên tiếp.

Số lỗ không được ông Tuấn nêu tại hội nghị tổng kết hôm nay, nhưng theo báo cáo Bộ Công Thương trước đó, EVN cho biết ghi nhận lỗ trước thuế hợp nhất 17.000 tỷ đồng năm 2023 (trong đó lỗ công ty mẹ gần 24.600 tỷ đồng). Mức này giảm hơn 5.000 tỷ đồng so với 2022.

Số lỗ trên chủ yếu do giá bán ra của EVN vẫn thấp hơn giá thành. Hiện, tổng chi phí bình quân các khâu phát điện, truyền tải và phân phối là 2.092,78 đồng một kWh, trong khi giá bán bình quân 1.950,32 đồng. Tức mỗi kWh bán ra, EVN lỗ gần 142,5 đồng.

Giá nhiên liệu (than, dầu, khí) vẫn ở mức cao, sản lượng điện huy động từ thủy điện (nguồn điện có giá thấp nhất) giảm trên 4% do nước về các hồ kém và giá mua trên thị trường cao... là những nguyên nhân khiến chi phí sản xuất điện của EVN tăng.

Lý do nữa được ông Tuấn nêu, là hiện EVN và các Tổng công ty phát điện (các Genco) chỉ chủ động được khoảng 37,5% nguồn điện; còn lại (62,5%) phụ thuộc vào PVN, TKV và nhà đầu tư bên ngoài (BOT, tư nhân). Như vậy, tỷ trọng mua điện của EVN hiện chiếm 80% chi phí giá thành, cao gấp đôi các nước, là bất cập trong tiêu thụ điện.

"EVN còn 20% để điều tiết các khâu còn lại như truyền tải, phân phối, nên rất khó khăn trong tối ưu tài chính, không muốn nói là bất khả thi", ông Tuấn nói, và thêm rằng chính sách thị trường, giá điện cần được cấp có thẩm quyền xem xét, thay đổi để hỗ trợ tập đoàn này trong cân đối tài chính.

Liên quan tới cung ứng điện 2024, năm nay dự báo sản lượng điện thương phẩm tối đa 269,3 tỷ kWh. EVN lên kế hoạch yêu cầu đảm bảo đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội với GDP tăng 6-6,5%.

Tuy vậy, lãnh đạo EVN nhìn nhận cung ứng điện vẫn khó khăn do phụ thuộc diễn biến bất thường thời tiết, mất cân đối cung cầu giữa các miền. Chẳng hạn, miền Bắc không có dự phòng về nguồn nhưng lại là nơi có nhu cầu sử dụng điện tăng 9-10% mỗi năm.

Các tập đoàn Nhà nước chỉ quản lý trên 47% nguồn điện, trong đó EVN là 37,5%, còn lại phụ thuộc vào các nguồn điện bên ngoài. Điều này gây khó khăn trong quản lý vận hành hệ thống điện. Cùng đó, việc đầu xây dựng các dự án nguồn, lưới điện vẫn khó khăn về thủ tục đầu tư, vốn, bố trí quỹ đất và bồi thường giải phóng mặt bằng, chuyển đổi mục đích sử dụng rừng.

Tổng giám đốc EVN kiến nghị Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp xem xét cho tập đoàn này loại trừ một số yếu tố khỏi khoản lỗ, để có nguồn trả lương cho người lao động. Ông Tuấn cũng kiến nghị Bộ Công Thương xem xét, đánh giá lại thị trường điện để điều chỉnh, có thị trường điện minh bạch hơn thời gian tới.

Ông Nguyễn Hoàng Anh, Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cũng đồng tình, nếu không tăng giá điện thì khó có thể giải quyết được lỗ luỹ kế của EVN.

Trước nhiều khó khăn của EVN, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân cho hay Bộ này đang rà soát chính sách, đề xuất sửa Luật Điện lực và dự kiến trình Quốc hội thông qua năm 2024. Trong đó, các kiến nghị của EVN về cơ chế phát triển năng lượng, thị trường, giá sẽ được ghi nhận trong quá trình sửa luật, các văn bản hướng dẫn (nghị định, thông tư) để đảm bảo tập đoàn này hoạt động thuận lợi hơn.

Ông Tân yêu cầu tập đoàn này chuẩn bị kịch bản, nhất là kế hoạch cung ứng điện mùa khô, để đảm bảo tuyệt đối không thiếu điện như năm 2023, theo chỉ đạo của Thủ tướng.

Rút kinh nghiệm năm ngoái, ông Nguyễn Anh Tuấn cho biết năm nay EVN yêu cầu các nhà máy không để xảy ra tình trạng thiếu than, khí, dầu cho phát điện và thiếu nước tại các hồ thủy điện.

Ngoài phối hợp với PVN, TKV, các nhà đầu tư dự án điện khác trong cung ứng điện, EVN cũng điều chỉnh phân cấp, quản lý nội bộ để tăng kiểm tra giám sát tại các đơn vị thành viên, tránh xảy ra sai phạm đáng tiếc như 2023.

Anh Minh