UBND TPHCM vừa có báo cáo về tình hình, kết quả công tác phòng, chống mua bán người năm 2023. Việc này nhằm thực hiện công văn 4078 của Ban Chỉ đạo 138 Chính phủ về tổng kết công tác phòng, chống tội phạm mua bán người trong năm qua.
UBND TPHCM cho biết, thời gian qua, địa bàn đã xuất hiện một số vụ án, vụ việc mua bán người. Nạn nhân không chỉ là phụ nữ, trẻ em mà còn xuất hiện tình trạng mua bán trẻ sơ sinh, mua bán nội tạng, bộ phận cơ thể, đẻ thuê.
Nhiều đường dây tội phạm liên quan đến mua bán người, bộ phận cơ thể thông qua mạng xã hội. Các đường dây lừa nạn nhân bằng cách giới thiệu tìm việc nhẹ lương cao.
Một bị cáo trong vụ án mua bán bộ phận cơ thể người xuyên quốc gia được TAND TPHCM xét xử đầu năm 2023 (Ảnh: X.D.).
Sau đó, các nạn nhân phải làm việc tại quán massage, karaoke, nhà hàng, cà phê, hớt tóc và bị ép ký giấy nợ, buộc phải thực hiện hành vi kích dục, bán dâm để lấy tiền trừ vào "phí tuyển dụng". Ngoài ra, các nạn nhân còn bị lừa sang nước ngoài bằng cách vượt biên hoặc đi tour du lịch, sau đó bán vào cơ sở đánh bạc trực tuyến, kinh doanh dịch vụ massage, karaoke trá hình, ép bán dâm hoặc bị cưỡng bức lao động, cưỡng đoạt tài sản.
Trong năm 2023, Công an thành phố đã thực hiện nghiêm chỉ đạo, hướng dẫn thu thập thông tin tài liệu hồ sơ chuyên đề nghiệp vụ theo dõi công tác "phòng ngừa tội phạm mua bán người". Các lực lượng thường xuyên nắm tình hình, rà soát lên danh sách các cơ sở nuôi dưỡng trẻ em tiềm ẩn nhiều nguy cơ để tội phạm mua bán người, mua bán trẻ em lợi dụng hoạt động dưới hình thức cho nhận con nuôi.
Công an TPHCM cũng rà soát một số bệnh viện phụ sản có khả năng bị đối tượng lợi dụng hoạt động mua bán trẻ em, đánh tráo hoặc chiếm đoạt trẻ em, trẻ sơ sinh để có phương án phòng ngừa, nắm tình hình và chủ động đấu tranh khi phát hiện dấu hiệu nghi vấn hoạt động phạm tội.
UBND TPHCM nhận định, việc phòng, chống mua bán người vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, việc giải quyết các vụ án mua bán người thường là án truy xét trên cơ sở tố giác của quần chúng và thông tin trên các phương tiện truyền thông, có vụ chỉ phát hiện khi người bị hại trốn được về trình báo.
Do đó, việc thu thập chứng cứ gặp nhiều khó khăn, khó chứng minh hành vi phạm tội. Việc xác định "thu lợi bất chính" do hành vi phạm tội còn khó khăn, bởi đây là thỏa thuận giữa người mua và người bán, nhiều trường hợp người bị hại không biết bản thân bị mua bán.
Mặt khác, phần lớn nạn nhân là lao động phổ thông, trình độ văn hóa thấp, thường xuyên thay đổi nơi cư trú, thiếu kiến thức, thông tin về thủ đoạn hoạt động của tội phạm. Đa phần nạn nhân phụ nữ bị lừa bán ra nước ngoài vì mục đích mại dâm, bóc lột tình dục bị mặc cảm, lo sợ sự kỳ thị của cộng đồng xã hội nên khi trốn về nước không dám tố cáo tội phạm hoặc khai báo sai sự thật.
UBND TPHCM đưa ra dự báo, năm 2024, tình hình tội phạm mua bán người sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp do những biến động của tình hình kinh tế - chính trị thế giới, khu vực. Nhiều gia đình đời sống kinh tế còn khó khăn, nhiều người trong độ tuổi lao động muốn ra nước ngoài nhằm tìm kiếm cơ hội "đổi đời" dẫn đến tình trạng mua bán người có thể gia tăng.
Trong năm 2023, Công an TPHCM đã tiếp nhận 11 tin báo mua bán người. Trong đó, 4 tin về việc nạn nhân bị dụ dỗ sang Campuchia làm việc, 3 tin về việc mua bán người trong nước phục vụ mại dâm, 4 tin báo về việc môi giới mua bán trẻ em.
Qua đó, toàn địa bàn đã khởi tố 6 vụ án về 3 tội danh là mua bán người, mua bán người dưới 16 tuổi và mua bán bộ phận cơ thể. Công an đã ra quyết định không khởi tố vụ án do bị hại rút đơn trình báo hoặc chưa đủ căn cứ khởi tố vụ án hình sự đối với 4 tin báo, đang xác minh 1 tin báo.
Tổng số vụ án đã phát hiện, điều tra là 6 vụ với 19 bị can. Trong đó, 2 vụ về tội Mua bán người dưới 16 tuổi; 2 vụ về tội Mua bán người; 1 vụ về tội Mua bán người và Mua bán người dưới 16 tuổi; 1 vụ về tội Mua bán bộ phận cơ thể người. Ngoài ra, 2 vụ án khác đã kết thúc điều tra, được chuyển viện kiểm sát của cấp đề nghị truy tố.