Ngành thép trải qua một năm khó khăn
Theo số liệu từ Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), trong năm 2023, sản lượng thép thô đạt 17,87 triệu tấn, giảm 9% so với cùng kỳ còn sản phẩm thép đạt 26,56 triệu tấn, giảm 8,33%.
VSA nhận định, nguyên nhân giá thép trong nước năm 2023 liên tục giảm là do nhu cầu tiêu thụ chậm, thị trường bất động sản (BĐS) ảm đạm, đầu tư công chưa thực sự khởi sắc.
Ngoài ra, các doanh nghiệp thép trong nước còn phải cạnh tranh với thép giá rẻ của Trung Quốc khi nước này liên tục hạ giá thép xuất khẩu. Vì vậy, nhiều doanh nghiệp buộc phải điều chỉnh giảm giá liên tục để giảm lượng hàng tồn kho, nhất là giai đoạn mùa mưa - mùa thấp điểm về xây dựng, nên sức tiêu thụ thép càng giảm sút.
Thông tin trên báo Kiểm Toán, kể từ phiên giảm giá lần thứ 19 - tháng 9/2023, thép nội địa đã có khoảng thời gian hơn 2 tháng không biến động; đến cuối tháng 11 bắt đầu đảo chiều tăng 4 lần liên tiếp. Kéo giá thép từ mức phổ biến hơn 13 triệu đồng/tấn lên mức phổ biến 14,7 triệu đồng/tấn. Tuy nhiên, mặt bằng chung của giá thép thời điểm này cũng chỉ ngang mức tháng 7/2023 và tương đương tháng 8/2022, vẫn nằm trong vùng giá thấp nhất 3 năm gần đây.
Kết thúc năm 2023, giá thép có tổng 29 đợt điều chỉnh tăng chính thức, với 19 đợt giảm và 10 đợt tăng. Cho thấy xu hướng giảm giá là chủ đạo và giảm trung bình từ 9,6-10,4% so với năm 2022.
Những tín hiệu tích cực và kỳ vọng phục hồi
Tuy thép đang ở vùng giá thấp nhưng giới phân tích nhận định, giá thép có xu hướng ấm dần lên khi trong thời điểm cuối năm và đầu năm mới các doanh nghiệp thép liên tục tăng giá bán và sản lượng tiêu thụ cũng được cải thiện rõ rệt, các doanh nghiệp thép cũng bắt đầu chuyển lỗ thành lãi.
Đơn cử, theo Tập đoàn Hòa Phát, tháng 12/2023, tập đoàn đã sản xuất 648.000 tấn thép thô, tăng 4% so với tháng trước.
Tiêu thụ các sản phẩm thép cuộn cán nóng (HRC), thép xây dựng và phôi thép đạt 760.000 tấn, tăng 7%. Trong số đó, thép xây dựng, thép chất lượng cao là 462.000 tấn, tăng 13% so với tháng 11 vừa qua.
Trong tháng cuối năm 2023, thép xây dựng và thép chất lượng cao các loại của Hòa Phát đã ghi nhận mức cao nhất từ đầu năm và 20 tháng trở lại đây. Thị trường trong nước bao gồm cả khu vực dân dụng và dự án đầu tư công có tín hiệu khả quan hơn sau thời gian dài trầm lắng.
Sản phẩm thép xây dựng Hòa Phát đã được sử dụng trong dự án sân bay quốc tế Long Thành, sân bay Điện Biên mở rộng, dự án cải tạo nâng cấp sân bay Tân Sơn Nhất, cao tốc Bắc-Nam.
Với Tổng công ty Thép Việt Nam (VnSteel), tính riêng trong tháng cuối năm, đơn vị này cũng đã bán trên 324.300 tấn, tăng 53% so với tháng trước và tăng 36% so với cùng kỳ năm 2022.
Ngành thép có thể hồi phục khi có các tín hiệu tích cực trong năm 2024.
Ảnh minh họa: Báo Công Thương
Theo nhận định của Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), tiêu thụ thép xây dựng trong tháng 11 và 12/2023 đều tăng so với các tháng trước và đạt mức cao trong 20 tháng qua, tăng trưởng hơn 20-40% tùy mặt hàng.
Bước sang năm 2024, nền kinh tế trong nước có dấu hiệu khởi sắc, cùng các chính sách thúc đẩy đầu tư công của Chính phủ, các bộ ngành. Theo dự báo của VSA, năm 2024, lượng sản xuất và tiêu thụ thép có thể đạt 29 triệu tấn và 21,67 triệu tấn, lần lượt tăng 6,7% và 7,4% so với năm 2023.
Theo phân tích của Công ty chứng khoán FPT (FPTS), sản lượng sản xuất ngành với thép thô và nhóm sản phẩm thép năm 2024 sẽ đạt lần lượt là 19,15 triệu tấn, tăng 7,16% so với cùng kỳ và 28,36 triệu tấn, tăng 6,76%. Sản lượng bán hàng sản phẩm thép kỳ vọng tăng lần lượt 8,68% và 5,19% năm 2024, tạo dư địa cho các doanh nghiệp thép đẩy mạnh sản xuất.
FPTS cho rằng mức phục hồi nhu cầu thép năm 2024 dự kiến chỉ bắt đầu từ quý II. Yếu tố thúc đẩy quan trọng nhất của ngành thép trong năm nay đến từ sự phục hồi của ngành xây dựng dân dụng, trong khi mảng xây dựng công nghiệp và xây dựng hạ tầng kỳ vọng duy trì đà tăng trưởng của năm 2023.
Sản lượng thép nội địa được tiêu thụ nhiều nhất trong hoạt động xây dựng dân dụng. Do vậy, kỳ vọng xây dựng dân dụng bắt đầu phục hồi trong quý IV/2023 và sôi động kể từ quý II/2024 tạo cú hích lớn cho nhu cầu sản phẩm thép trong nước.
Cụ thể hơn, các chuyên gia nhận định ngành thép có thể hồi phục tốt hơn trong năm 2024 nhờ 3 động lực từ sự phục hồi của thị trường bất động sản; đầu tư công được đẩy mạnh và giá thép tăng trở lại.
Thứ nhất, về triển vọng phục hồi của thị trường bất động sản. Sau 1 năm ảm đạm, Công ty CP Chứng khoán VPBank kỳ vọng nhu cầu thép sẽ tăng mạnh mẽ trở lại khi đầu ra là thị trường bất động sản hồi phục từ năm 2024.
Các dữ liệu mới nhất của Bộ Xây dựng cho thấy, mặc dù giao dịch căn hộ, chung cư, đất nền trong quý 3/2023 mới bằng khoảng 73% so với quý 3/2022 nhưng đã tăng tới 24,7% so với quý 2/2023. Bên cạnh đó, số lượng dự án xây dựng hoàn thành và đang xây dựng đều tăng lại so với cùng kỳ năm 2022.
Cũng theo thống kê của CBRE, mặc dù tình hình bất động sản trên cả nước vẫn còn ảm đạm nhưng đã có một số tín hiệu tích cực khi từ quý 3/2023, lượng cung cầu về căn hộ chung cư tại Hà Nội và Tp.Hồ Chí Minh đã tăng lên. Đặc biệt, mức độ hấp thụ đã vượt trên tốc độ bán trong 2 quý gần đây, cho thấy nguồn cầu đang hồi phục từ đáy.
Bên cạnh đó, với sự hỗ trợ về chính sách quyết liệt của Chính phủ trong giai đoạn cuối năm để tháo gỡ thị trường bất động sản cũng được kỳ vọng tạo đầu ra cho ngành thép trong năm 2024.
Thứ hai là kỳ vọng vào khởi sắc từ đầu tư công. Ông Phạm Quang Anh, Giám đốc Trung tâm thông tin Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) cho rằng. hiện nay Chính phủ đã và sẽ tiếp tục nỗ lực đẩy nhanh giải ngân đầu tư công trong năm 2023, nhất là trong những tháng cuối năm để tạo sự tăng trưởng đột phá.
Điều này sẽ có tác động tích cực đến phục hồi và tăng trưởng ở một số ngành như thép, vật liệu xây dựng, cơ khí… Theo đó, giải ngân đầu tư công sẽ là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong thời gian tới, từ đó góp phần quan trọng kích cầu và thúc đẩy sản xuất, kinh doanh trong nước. Kỳ vọng với những động thái mạnh mẽ từ Chính phủ, các bộ ngành, thị trường thép sẽ được hồi phục thông qua những tín hiệu tích cực từ bất động sản, xây dựng.
Thứ ba là kỳ vọng giá thép sẽ tăng. Hiện các chuyên gia dự báo giá thép sẽ sớm lấy đà tăng trở lại. Hiện với vị thế chiếm hơn 50% sản lượng thép sản xuất hàng năm trên thế giới, hoạt động của ngành thép Trung Quốc có ảnh hưởng lớn tới ngành thép toàn cầu. Mỗi một diễn biến về giá thép Trung Quốc trên sàn giao dịch đều có ảnh hưởng ngay lập tức đến thị trường thép trên toàn thế giới.
Hiện giá thép Trung Quốc đã gần chạm ngưỡng thấp nhất kể từ năm 2017 và bắt đầu có những tín hiệu phục hồi trong quý III/2023 nhờ vào thị trường xuất khẩu thuận lợi và tồn kho thép xuống thấp. Đồng thời, Chính phủ Trung Quốc sẽ phát hành 139 tỷ USD trái phiếu để tái xây dựng các khu vực bị ảnh hưởng bởi thiên tai. Những điều này kỳ vọng sẽ có tác động tích cực, đưa giá thép tiếp tục tăng trong năm 2024. Chính vì thế, các quốc gia trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng có thể kỳ vọng vào tính chu kỳ của ngành thép khi thị trường thép thế giới tăng trưởng trở lại.
Các doanh nghiệp ngoài việc đảm bảo sản xuất kinh doanh đồng thời phải tập trung cho sản xuất xanh, công nghệ thép xanh để giảm phát thải carbon, mở rộng thị trường xuất khẩu với cơ chế điều chỉnh carbon qua biên giới của châu Âu vừa thí điểm áp dụng giai đoạn chuyển tiếp từ ngày 1/10/2023 và thực hiện đầy đủ từ năm 2026.
Về phía Bộ Công Thương, Bộ này cho biết để hỗ trợ ngành thép hồi phục và phát triển, Bộ sẽ tiếp tục nghiên cứu, áp dụng phù hợp các biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ thị trường ngành thép trong nước; cùng đó phối hợp với các hiệp hội, doanh nghiệp trong ngành để tận dụng cơ hội thị trường nội địa từ việc giải ngân vốn đầu tư công đối với các công trình giao thông, xây dựng lớn, từ đó thúc đẩy nguồn cung sản xuất trong nước.
Đặc biệt, trong quý 3/2024, Bộ sẽ đẩy nhanh tiến độ và hoàn thành xây dựng Chiến lược ngành thép giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, làm cơ sở để phát triển ngành nhanh và bền vững.
Minh Hoa (t/h)