Dữ liệu từ Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc cho biết, trong 11 tháng đầu năm 2023, sản lượng đóng tàu của Trung Quốc tăng 12,3% so với cùng kỳ năm ngoái, lên 38,09 triệu tấn trọng tải (DWT), chiếm 50,1% tổng sản lượng thế giới. Với sự tăng trưởng mạnh mẽ cả về số lượng đơn đặt hàng mới cũng như sản lượng trong năm nay, các nhà máy đóng tàu Trung Quốc cho thấy lợi thế về đổi mới, năng suất và chuỗi cung ứng cao hơn so với các đối thủ nước ngoài.

Trong đó, các đơn đặt hàng mới đã tăng 63,8% so với cùng kỳ năm ngoái, lên 64,85 triệu DWT, chiếm 65,9% tổng số đơn đặt hàng của thế giới trong giai đoạn này.

Trước đó, năm 2022, Trung Quốc cũng là quốc gia dẫn đầu trong ngành đóng tàu thế giới. Đây là năm thứ 13 liên tiếp ngành đóng tàu Trung Quốc chiếm vị trí số 1 thế giới, cả về thị phần và tạo ra những đột phá trong thiết kế mẫu tàu có giá trị cao.

Nắm bắt cơ hội từ nhu cầu đối với tàu biển của thế giới tăng, đặc biệt đối tàu vận chuyển dầu thô và khí đốt trong thời kỳ đại dịch COVID-19 hoành hành, Trung Quốc đã củng cố vị thế là nước có ngành đóng tàu lớn nhất thế giới và theo dự đoán, Bắc Kinh sẽ tiếp tục giữ vững ngôi “vương” trong thời gian dài.

Năng lực đóng tàu của Trung Quốc

Theo Tân Hoa Xã, sau khi sáp nhập năm 2019, tập đoàn đóng tàu nhà nước Trung Quốc trở thành công ty đóng tàu lớn nhất thế giới và ghi nhận “sự bùng nổ về đơn đặt hàng ở nước ngoài” trong năm 2023. Theo đó, công ty này được cho đang lên kế hoạch sản xuất đến năm 2027.

Ông Huang Jiantao, nhà phân tích tại Viện nghiên cứu và thiết kế tàu Thượng Hải - đơn vị của Tập đoàn đóng tàu nhà nước Trung Quốc, cho biết sức mạnh lớn nhất của ngành đóng tàu Trung Quốc nằm ở năng lực.

Cụ thể, ông Huang giải thích các nhà máy đóng tàu của Trung Quốc đang đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang đóng tàu xanh và thông minh, đồng thời củng cố khả năng thiết kế độc lập và tăng cường sự hỗ trợ cho ngành, đặc biệt là trong lĩnh vực đóng tàu chở khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), tàu chở ô tô, linh kiện cốt lõi và vật liệu mới.

Ngành đóng tàu thường được mệnh danh là “viên ngọc quý của các ngành công nghiệp tích hợp”. Liên đoàn Công nghiệp Máy móc Trung Quốc có trụ sở tại Bắc Kinh cho biết, ngành này liên quan đến vô số thành phần, chuỗi cung ứng dài hạn và mức độ kết nối công nghiệp cao, với hơn 50 lĩnh vực khác nhau, bao gồm thép, kim loại màu, máy móc và điện tử.

Ngành đóng tàu Trung Quốc đang ngày càng tập trung tăng cường khả năng tự lực trong nước, đặc biệt là trong chuỗi công nghiệp và cung ứng. Ông Zeng Ji - giáo sư đóng tàu tại Đại học Hàng hải Thượng Hải, cho biết cách tiếp cận này đã cắt giảm đáng kể thời gian và chi phí xây dựng trong nhiều dự án khác nhau.

“Tại thị trường này, hiệu quả sản xuất là một yếu tố được chú trọng vì việc rút ngắn thời gian giao hàng sẽ giúp thu hút nhiều đơn đặt hàng hơn từ các chủ tàu” , ông nhận xét.

Ông Zeng Ji cho biết thêm bằng cách sản xuất nguyên liệu trong nước, các nhà máy đóng tàu Trung Quốc không chỉ thúc đẩy sự phát triển của chuỗi công nghiệp mà còn tăng lợi nhuận của họ. Chiến lược này sẽ tiếp tục tạo ra kịch bản cùng có lợi cho cả nhà máy đóng tàu và khách hàng toàn cầu.

Tháng 8/2023, nhà cung cấp thông tin vận chuyển toàn cầu Clarksons Research cho biết Trung Quốc đã vượt qua Hy Lạp để trở thành chủ sở hữu đội tàu biển lớn nhất thế giới xét về tổng trọng tải.

Các nhà phân tích đánh giá vị thế của Trung Quốc là trung tâm sản xuất hàng đầu thế giới, cùng với hoạt động thương mại hàng hóa linh hoạt và hỗ trợ tài chính mạnh mẽ cho ngành đóng tàu, đã giúp thúc đẩy lĩnh vực này trở thành ngành dẫn đầu toàn cầu.

Tương lai ngành đóng tàu Trung Quốc

Các nhà phân tích trong ngành cho biết ngành công nghiệp đóng tàu của Trung Quốc sẽ tiếp tục dẫn đầu cuộc đua toàn cầu trong năm nay nhờ vào sự tăng trưởng của chuỗi cung ứng, mở rộng thị trường và xu hướng chuyển đổi xanh và thông minh trong những năm qua. Theo đó, Trung Quốc đã nâng cao năng lực, có thể đóng tất cả các loại tàu phổ thông. Điều này phản ánh tính linh hoạt và khả năng đổi mới của ngành đóng tàu tại nước này.

Ông Zheng Huiming, Chủ tịch Hiệp hội Kiến trúc sư Hải quân và Kỹ sư Hàng hải Chiết Giang, có trụ sở tại Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang, cho biết ngành công nghiệp đóng tàu của Trung Quốc đã  sẵn sàng cho sự phát triển hơn nữa vào năm 2024, và sẽ tiếp tục dẫn đầu trong lĩnh vực xuất khẩu.

Điều này được thúc đẩy bởi nhu cầu toàn cầu ngày càng tăng đối với các loại tàu mới sử dụng khí tự nhiên hóa lỏng, metanol, hydro và pin nhiên liệu, cũng như sự phát triển nhanh chóng của ba cụm đóng tàu của Trung Quốc ở khu vực Đồng bằng sông Dương Tử, khu vực Đồng bằng sông Châu Giang và khu vực vịnh Bột Hải thúc đẩy phát triển nhanh chóng.

Theo ông Zheng Huiming, ngành đóng tàu của Trung Quốc vốn được hưởng lợi từ sự tăng trưởng rõ rệt của sáng kiến “Vành đai và Con đường”. Hiện nay, ngành này cũng đã mở rộng sang nhiều thị trường nước ngoài mới và các lĩnh vực mới nổi trong thập kỷ qua. Trong tương lai, ông dự đoán các công ty Trung Quốc sẽ tìm ra những con đường mới, đa dạng để mở rộng thị trường.

Trong khi đó, ông Xu Lian, Phó Chủ tịch Nhà máy đóng tàu Kim Lăng (China Merchants Jinling Shipyard) có trụ sở tại Nam Kinh, tỉnh Giang Tô (Trung Quốc), cho biết tàu thông minh sẽ là tương lai của ngành đóng tàu do sự phát triển nhanh chóng và ứng dụng rộng rãi các công nghệ thế hệ mới như công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo.

Tàu thông minh là tàu có khả năng điều khiển tự động, vận hành từ xa và có khả năng học tập thích ứng. Họ có khả năng đưa ra quyết định một cách tự chủ và thực hiện các nhiệm vụ dựa trên những thay đổi của môi trường và yêu cầu của nhiệm vụ. Ông cho biết ngành đóng tàu Trung Quốc sẽ duy trì xu hướng phát triển ổn định và tiếp tục dẫn đầu thị trường toàn cầu vào năm 2024.

Một sự thay đổi nổi bật có thể xảy ra với ngành đóng tàu Trung Quốc năm 2024 là việc một số nhà máy đóng tàu lớn, bao gồm Công ty Đóng tàu Giang Nam, Công ty Công nghiệp đóng tàu Đại Liên, Tập đoàn Đóng tàu Giang Tô Dương Tử Giang và Công ty TNHH Công nghiệp Thương gia Trung Quốc, đều đã bắt đầu xây dựng cho các đơn đặt hàng tàu chở LNG đầu tiên. Sự phát triển này đánh dấu sự xuất hiện của một cụm công nghiệp mạnh mẽ ở Trung Quốc dành riêng cho việc sản xuất các tàu chở LNG lớn.

Qu Huili, người đứng đầu bộ phận thống kê tại Thượng Hải, cho biết, tận dụng các cơ hội kinh doanh thuận lợi từ các cảng và mạng lưới hậu cần phát triển, khu vực đồng bằng sông Dương Tử, đặc biệt là ở Thượng Hải và tỉnh Giang Tô, ngành đóng tàu Trung Quốc đã phát triển được năng lực mạnh mẽ trong cả khâu sản xuất và hỗ trợ sản xuất.

Tổng Thư ký Hiệp hội Công nghiệp Đóng tàu Quốc gia Trung Quốc (CANSI) Li Yanqing cho biết ngành đóng tàu của Trung Quốc đang đẩy mạnh điều chỉnh cơ cấu sản phẩm và hướng tới sản xuất các mặt hàng cao cấp. Do đó, không có gì ngạc nhiên khi Trung Quốc vẫn tiếp tục duy trì đã dẫn đầu trong ngành công nghiệp này.