Vô tri, vô giác, cổng trường dĩ nhiên không thể cất tiếng nói. Nhưng vụ sập cổng trường ở Lào Cai cách đây gần 4 tháng khiến 3 học sinh tử vong và mới nhất, ngày 30-12-2020, cổng Trường tiểu học Lê Hữu Trác ở tỉnh Đắk Nông sập, đè chết 1 học sinh lại nói lên nhiều điều.

1. Cần khẳng định rằng những năm gần đây, với sự vào cuộc quyết liệt của Chính phủ, trong đó chủ công là Bộ GD-ĐT với đề án kiên cố hóa trường lớp học, nhiều trường học đã được xây dựng. Đến nhiều nơi, cho dù là thị thành tấp nập, kinh tế phát triển hay nông thôn xa xôi hẻo lánh, khó khăn, những công trình kiên cố, khang trang và nổi bật ở vị trí "vàng" thường là trường học.

Nhưng cũng không thể phủ nhận còn vô số trường học xuống cấp, xập xệ, xây dựng sai quy cách, bớt xén vật liệu, tiềm ẩn nhiều nguy cơ, rủi ro. Vụ trụ cổng Trường tiểu học Lê Hữu Trác bị sập lộ ra vật liệu chỉ là gạch, vữa mà không có tí sắt thép nào là một ví dụ.

Đề án kiên cố hóa trường lớp gần như đã khép lại sứ mệnh của nó, vì có "tầm nhìn tới năm 2020". Trong bối cảnh ngổn ngang trường lớp như vậy, việc kéo dài hoặc thay thế bằng một đề án, chương trình mới là cấp thiết để tiến tới trường học thực sự là nơi an toàn, thân thiện đối với học sinh.

2. Trường học cũng rất cần hai chữ "trách nhiệm". Trách nhiệm của lãnh đạo nhà trường trong việc kiểm tra, giám sát thường xuyên và đột xuất, những khu vực nguy hiểm, tiềm ẩn rủi ro thì phải có biển, bảng cảnh báo; trách nhiệm của thầy cô giáo, bảo vệ nhà trường trong việc nhắc nhở, hướng dẫn học sinh; trách nhiệm của phụ huynh trong việc phối hợp với nhà trường căn dặn con em, đi đón con thấy trẻ đu cổng trường thì ngăn chặn; và cả trách nhiệm của chính học sinh...

3. "Có những bài học phải trả giá mới học được, cũng có những bài học không cần trả giá cũng học được". Những tai nạn trường học thương tâm là bài học đắt giá cho học sinh về tự bảo vệ mình, trang bị cho mình những kỹ năng cần thiết không chỉ cho hành trình đi học hôm nay mà còn cả cuộc sống ngày mai.

Đó là kỹ năng phát hiện, phòng tránh rủi ro, tai nạn; kỹ năng chấp nhận khó khăn, thậm chí thất bại để vươn lên; kỹ năng vượt qua nghịch cảnh... Nhà trường bên cạnh dạy chữ thì cũng cần trang bị cho học sinh những kỹ năng sống quan trọng này.

4. Cuối cùng, việc xử lý trách nhiệm của các bên liên quan cần phải đặt ra và thực hiện đến nơi đến chốn.

Sau sự cố ở Đắk Nông, ông Nguyễn Văn Toàn - giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh này - khẳng định: "Lực lượng chức năng đã ngay lập tức vào cuộc xác minh xem quá trình xây dựng trụ cổng trường như thế nào, kinh phí xây dựng công trình này lấy từ nguồn xã hội hóa hay từ ngân sách nhà nước, xây dựng vào thời điểm nào...".

Học sinh vĩnh viễn ra đi vì cổng trường sập nhưng nỗi đau và bài học thì còn mãi.

Cổng trường không thể nói năng nhưng với sự vào cuộc của các cơ quan chức năng, sự hỗ trợ của khoa học kỹ thuật thông qua giám định chất lượng công trình, cổng trường cũng phải lên tiếng, để nhất định không còn tái diễn những nỗi đau tương tự trong tương lai.

Cổng trường sập đè chết học sinh: Phải kiểm tra, rà soát trên toàn quốc

TTO - Không chỉ người thân của học sinh tử vong vì cổng trường sập lên tiếng, nhiều bạn đọc Tuổi Trẻ yêu cầu phải có một cuộc kiểm tra, rà soát tổng thể cơ sở vật chất trường học trên toàn quốc để tránh những tai nạn thương tâm xảy ra với học sinh.