Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 11-1 cho biết Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo sẽ không tới thăm Đài Loan, sau khi ông tháo gỡ hạn chế tương tác giữa quan chức Mỹ và Đài Loan, theo báo South China Morning Post (SCMP).
Trung Quốc cảnh báo chiến tranh nếu ông Pompeo đến Đài Loan
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus thông báo chuyến thăm châu Âu sắp tới của ông Pompeo sẽ là lần công du nước ngoài cuối cùng của ông với tư cách Ngoại trưởng Mỹ.
Bà Ortagus đáp trả một bài bình luận đăng trên tờ Global Times của Trung Quốc với nội dung cảnh báo việc ông Pompeo thăm Đài Loan có thể dẫn tới chiến tranh.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo. Ảnh: Saul Loeb / Pool/REUTERS
“Không có kế hoạch thăm Đài Loan trong tuần này nhưng chúng tôi sẽ tiếp tục ủng hộ Đài Loan, xem đây là một nền kinh tế thị trường thành công, nền dân chủ mạnh mẽ” – bà Ortagus viết trên Twitter.
“Chính phủ Trung Quốc phải hành động có trách nhiệm và ngừng tin những điều dối trá trong truyên truyền của chính họ. Chính sách ngoại giao hoang mang lo lắng của họ là không có cơ sở và nguy hiểm” – bà Ortagus nói.
Hồi cuối tuần trước, ông Pompeo ra tuyên bố cho biết những hạn chế trước đó về tương tác giữa các quan chức Mỹ và đối tác ở Đài Loan “bị vô hiệu”.
Ông Pompeo nói rằng tương lai tất cả những cuộc tiếp xúc với Đài Loan sẽ được xứ lý thông qua Viện Mỹ tại Đài Loan.
Đáp trả tuyên bố của của Ngoại trưởng Mỹ, hôm 11-1, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên cho hay Bắc Kinh cực lực lên án động thái của ông Pompeo và sẽ kiên quyết đấu tranh chống lại mọi nỗ lực phá hoại lợi ích của nước này.
Quyết định của ông Pompeo còn vi phạm ba thông báo chung Mỹ-Trung, ông Triệu nói. Đại diện Bộ Ngoại giao Trung Quốc giải thích những tài liệu này xác nhận rằng Washington công nhận chính phủ Trung Quốc là chính phủ hợp pháp duy nhất.
Một bài bình luận của Global Times hôm 10-1 nói rằng phản ứng của Bắc Kinh sẽ “áp đảo” nếu ông Pompeo tới thăm Đài Loan trước lễ nhậm chức của ông Joe Biden vào ngày 20-1.
“Các máy bay chiến đấu của Trung Quốc sẽ bay trên đảo Đài Loan ngay lập tức, tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc với hòn đảo này theo cách chưa từng có. Nếu Đài Loan và Mỹ dám thực hiện những hành vi khiêu khích như vậy thì rất có thể sẽ khơi mào một cuộc chiến tranh. Về cơ bản, chúng tôi sẽ trừng phạt nhà chức trách Đài Loan – những người hợp tác với hoạt động của ông Pompeo” – bài viết cảnh báo.
Trung Quốc xem Đài Loan là một phần lãnh thổ không thể thiếu của mình, đồng thời phản đối các cuộc trao đổi chính thức giữa Đài Bắc và các chính phủ khác, coi đây là hành vi vi phạm chủ quyền.
Việc tháo gỡ hạn chế nói trên là một trong những động thái mới nhất làm leo thang căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc vào những ngày cuối nhiệm kỳ của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Washington chuyển sang nâng cấp quan hệ với Đài Bắc, nói rằng Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Kelly Craft sẽ thăm Đài Loan trong tuần này.
Hồi tháng 8-2020, Bộ trưởng Y tế Mỹ Alex Azar trở thành quan chức cấp cao nhất của Mỹ thăm Đài Loan kể từ năm 1979. Bắc Kinh phản ứng bằng việc điều chiến cơ sát Đài Loan.
Trung Quốc có thực sự đáp trả quyết liệt Mỹ?
Ông Xin Qiang – phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Mỹ tại ĐH Phúc Đán (Trung Quốc) cho rằng có khả năng Bắc Kinh sẽ phản ứng quyết liệt nếu ông Pompeo thực sự thăm Đài Loan.
Ông Xin nói rằng đòn phản ứng của Trung Quốc sẽ mạnh mẽ hơn so với năm 1995, khi quân đội Trung Quốc tiến hành thử tên lửa nhằm đáp trả việc nhà lãnh đạo Đài Loan khi đó là ông Lý Đăng Huy thăm Mỹ.
Nữ lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn (thứ ba bên trái) đến dự tiệc chiêu đãi VIP tại khách sạn Hyatt (New York, Mỹ) ngày 12-7-2019. Ảnh: Eduardo Munoz/REUTERS
Tuy nhiên, các nhà quan sát khác nhận định Bắc Kinh khó có thể thực hiện hành động dữ dội vì nước này đang tập trung hơn cho việc làm việc với chính quyền sắp tới của ông Biden.
Theo ông Liu Weidong, một chuyên gia về quan hệ Mỹ-Trung tại ViệnKhoa học xã hội Trung Quốc, khó có khả năng có thêm quan chức cấp cao Mỹ tới Đài Loan vào những ngày cuối cùng của chính quyền Tổng thống Trump.
“Ông Trump sẽ tập trung hơn vào vấn đề trong nước vào những ngày tại vị còn lại của ông và ông ấy dường như không chú ý nhiều đến vấn đề Đài Loan. Việc cử một phái viên Liên Hợp Quốc tới Đài Loan là đã đủ cấp cao và họ không thể làm gì nhiều hơn nữa” – ông Liu nói.
Một nguồn tin ở Bắc Kinh thân cận với quân đội Trung Quốc cho hay Bắc Kinh đang dồn sự chú ý vào chính quyền mới của Mỹ.
“Mỹ đang chờ lễ nhậm chức của ông Biden. Một chính phủ có thể gây ra ồn ào gì trong 10 ngày? Bắc Kinh chắc chắn sẽ gây khó khăn cho Đài Loan (nếu ông Pompeo tới hòn đảo) bằng cách tổ chức tập trận gần đó” – nguồn tin giấu tên nói.
Trong khi đó, theo nhà bình luận quân sự ở Hong Kong Song Zhongping, bây giờ không phải là thời điểm để Trung Quốc nỗ lực kiểm soát Đài Loan.
“Bắc Kinh sẽ bình tĩnh khi giải quyết những hỗn loạn do ông Trump và ông Pompeo gây ra bởi vì có thể thấy trước được rằng họ sẽ không dành thời gian để trả đũa Đài Loan vào những ngày cuối cùng nắm quyền” – ông Song nói.
Ông Song cho hay động thái của ông Pompeo về việc dỡ bỏ hạn chế trong tương tác Mỹ-Đài nhằm “tạo ra khuôn khổ” cho chính sách Đài Loan dưới thời chính quyền ông Biden.
“Bắc Kinh sẽ không quan tâm chuyện đó vì sự tập trung của giới lãnh đạo cấp cao Trung Quốc không chỉ là eo biển Đài Loan và mà còn là tòa bộ tình hình toàn cầu. Trung Quốc sẽ không gây ra bất kỳ rắc rối mới nào vì giới lãnh đạo này không hy vọng Washington thay đổi chính sách cứng rắn của mình” – ông Song nói tiếp.
