Đảng Dân chủ đang rất nỗ lực để đưa Tổng thống Donald Trump ra luận tội trước khi ông hết nhiệm kỳ vào ngày 20-1. Dù đa số nghị sĩ Dân chủ ủng hộ luận tội nhưng cũng có không ít nghị sĩ trong đảng và cả nhiều nghị sĩ Cộng hòa cảnh báo việc đưa ông Trump ra luận tội sẽ kéo theo rất nhiều hệ lụy.

Bên cạnh chuyện có thể gây thêm chia rẽ đất nước, xã hội và hệ thống chính trị, các nghị sĩ cho rằng việc đưa ông Trump ra luận tội sẽ tác động không tốt đến chính quyền non trẻ của Tổng thống Dân chủ Joe Biden.

Tổng thống Donald Trump thị sát bức tường biên giới với Mexico, một cam kết tranh cử của ông, ở bang Texas (Mỹ) ngày 12-1. Ảnh: REUTERS

Ông Biden chờ nhận sự bất hợp tác từ đảng Cộng hòa

Đài CNN nhận định sự quyết tâm trong nội bộ đảng Dân chủ phải luận tội bằng được ông Trump một phần lớn xuất phát từ phản ứng bản năng với những gì xảy ra tại tòa nhà Quốc hội ngày 6-1 khi họ phải sơ tán vì người ủng hộ ông Trump tràn vào bạo loạn.

Tuy nhiên, cuộc đua của các thành viên Dân chủ ở Hạ viện nhắm mục tiêu luận tội ông Trump một khi thành công sẽ gây nhiều phức tạp cho chính quyền non trẻ sắp đến của ông Biden, theo CNN. Phiên tòa ở Thượng viện đe dọa sẽ cản trở chương trình nghị sự những ngày đầu tiên nhiệm kỳ tổng thống của ông Biden.

Thượng viện đang trong thời gian nghỉ họp và lãnh đạo phe đa số Cộng hòa Mitch McConnell nói sẽ không triệu tập các nghị sĩ trước ngày 20-1. Theo quy định của Thượng viện, vào ngày phía Hạ viện chuyển điều khoản luận tội sang, Thượng viện phải xúc tiến xem xét vào 1 giờ chiều cùng ngày hoặc 1 giờ chiều ngày hôm sau. Nếu theo quy trình này thì phiên tòa của Thượng viện sẽ không bắt đầu ít nhất 1 tiếng sau khi ông Biden nhậm chức và ông Trump rời Nhà Trắng ngày 20-1.

Một văn bản nội bộ từ ông McConnell cho thấy phiên tòa ở Thượng viện khả năng lớn sẽ không bắt đầu trước khi ông Biden nhậm chức: “Phiên tòa Thượng viện sẽ bắt đầu sau khi nhiệm kỳ Tổng thống Trump kết thúc, hoặc 1 tiếng sau khi kết thúc (1 giờ chiều 20-1) hoặc 25 tiếng sau khi kết thúc (1 giờ chiều 21-1)”. Nếu điều này xảy ra thì đây sẽ là lần đầu tiên Thượng viện mở phiên tòa xét xử một tổng thống sau khi nhân vật này rời nhiệm sở.

Có thể thấy phiên tòa có diễn ra sớm nhất cũng phải vào thời điểm chính phủ ông Biden bắt đầu nhậm chức và hoạt động. Cũng có thể nhìn thấy trước khả năng đảng Cộng hòa sẽ trả đũa bằng sự bất hợp tác.

Một điều nữa, dù sau ngày 20-1, Thượng viện do đảng Dân chủ nắm thế đa số (nhờ lá phiếu của Phó Tổng thống kiêm Chủ tịch Thượng viện Kamala Harris) nhưng đảng này vẫn cần sự hợp tác của đảng Cộng hòa nếu không muốn gặp cảnh các nghị sĩ Cộng hòa trì hoãn thông qua điều luật bằng cách cố tình kéo dài tranh luận.

Hiện các lãnh đạo Dân chủ ở Hạ viện chưa quyết định thời điểm nào sẽ chuyển nghị quyết luận tội sang Thượng viện, một động thái cho thấy họ nhận thức rõ phiên tòa có thể gây khó thế nào cho chính phủ non trẻ của ông Biden.

Vì viễn cảnh phức tạp này mà dù lãnh đạo phe đa số Dân chủ tại Hạ viện Steny Hoyer muốn chuyển ngay lập tức thì nhiều nhân vật Dân chủ, trong đó có nghị sĩ James Clyburn, nhân vật Dân chủ quan trọng thứ ba ở Hạ viện (sau Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và ông Hoyer), đề nghị hãy chờ tới khi ông Biden chạm mốc 100 ngày tổng thống rồi hãy chuyển. Ý tưởng này được nhiều nghị sĩ Dân chủ ủng hộ.

Giải pháp của phe Dân chủ

CNN dẫn lời một nguồn tin Dân chủ cấp cao cho biết hiện lãnh đạo phe thiểu số Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer, người sau thời điểm ngày 20-1 sẽ trở thành lãnh đạo phe đa số Dân chủ tại Thượng viện và nắm quyền kiểm soát viện này, đang cân nhắc có nên dùng tới quyền hành khẩn cấp để triệu tập lại Thượng viện và mở phiên tòa xét xử trước khi ông Trump rời nhiệm sở. Tuy nhiên, chuyện này cũng nan giải vì để làm được việc này, ông Schumer cũng phải cần đến sự đồng ý của ông McConnell.

Trao đổi với báo Buffalo News đầu tuần này, ông Schumer khẳng định ông sẽ không để phiên tòa xét xử ông Trump gây khó cho chương trình làm việc của ông Biden dù điều này không đơn giản. Ông Schumer dự tính rằng “chúng tôi sẽ phải làm nhiều thứ cùng lúc nhưng chúng tôi sẽ đưa chương trình nghị sự tiến về phía trước”. Ông Schumer nói ông hy vọng “các bằng hữu Cộng hòa sẽ không trì hoãn xác nhận các đề cử trong thời điểm quan trọng này”.

Phần mình, trong cuộc họp báo đầu tuần này, ông Biden thừa nhận viễn cảnh luận tội ông Trump có thể khiến ông gặp khó khăn hơn trong việc xác nhận đề cử nội các hay thông qua thêm gói cứu trợ kinh tế.

Ông cho biết các trợ lý của mình đang trao đổi với các thượng nghị sĩ về khả năng chia đôi ngày làm việc, một nửa để xem xét các đề cử và gói cứu trợ, nửa ngày còn lại dành cho phiên tòa xét xử ông Trump.

“Liệu chúng ta có thể dùng nửa ngày xử lý chuyện luận tội và nửa ngày xem xét, xác nhận các đề cử nhân sự của tôi cũng như xúc tiến gói giải cứu?” - ông Biden đặt câu hỏi. Tuy nhiên, ông cũng cho biết “tôi chưa nhận được câu trả lời từ các nghị sĩ”.•