Thượng nghị sỹ bang Arkansas Tom Cotton, một tiếng nói bảo thủ có trọng lượng đồng thời là ứng viên Tổng thống tiềm năng của đảng Cộng hòa cho năm 2024 nói rằng, Thượng viện thiếu thẩm quyền theo hiến pháp để tổ chức một phiên xét xử luận tội đối với Tổng thống Trump một khi ông đã rời nhiệm sở.

“Thượng viện không đủ thẩm quyền hiến pháp để tiến hành các thủ tục luận tội đối với một cựu Tổng thống. Các nhà lập quốc đề ra việc luận tội như một cách để có thể bãi nhiệm Tổng thống khỏi vị trí mà người đó đang nắm giữ - chứ không phải là một cuộc thẩm tra đối với các công dân bình thường”, ông Cotton nói trong một tuyên bố tối 13/1 (theo giờ địa phương).

Cách lập luận của Thượng nghị sỹ Cotton để kêu gọi Thượng viện không bỏ phiếu kết tội ông Trump một khi ông đã rời nhiệm sở có thể sẽ trở thành “vỏ bọc chính trị” để các thượng nghị sỹ khác của GOP bỏ phiếu phản đối điều khoản luận tội mà Hạ viện Mỹ đã thông qua, cho dù họ nghĩ rằng ông Trump có thể đã phạm phải những điều đáng bị luận tội.

Trước đó, Lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mitch McConnell tuyên bố rằng phiên xét xử luận tội Tổng thống Trump lần thứ 2 sẽ không bắt đầu cho tới khi Thượng viện trở lại sau khi kỳ nghỉ kết thúc vào ngày 19/1 tới. Điều đó có nghĩa là phiên xét xử sớm nhất có thể diễn ra vào lúc 13h ngày 20/1 – ngày Tổng thống đắc cử Joe Biden tuyên thệ nhậm chức và cũng là ngày nhiệm kỳ của ông Trump chính thức kết thúc.

“Với các quy tắc, các quy trình, cũng như các tiền lệ trước đây mà Thượng viện đã tiến hành với các phiên xét xử luận tội, chỉ đơn giản là sẽ không có cơ hội để một phiên xét xử công bằng hoặc nghiêm túc có thể kết thúc trước khi Tổng thống đắc cử Biden tuyên thệ nhậm chức vào tuần tới. Thương viện đã từng tổ chức 3 phiên xét xử luận tội Tổng thống. Những phiên xét xử này lần lượt kéo dài 83 ngày, 37 ngày và 21 ngày”, ông Mitch McConnell nói.

Chưa từng có tiền lệ luận tội một cựu Tổng thống

Ông Cotton trong tuyên bố tối 13/1 cũng nói rằng Thượng viện sẽ không thể hoàn tất một phiên xét xử đối với Tổng thống Trump trong 6 ngày tới.

“Hạ viện đã thông qua điều khoản luận tội Tổng thống, nhưng Thượng viện theo các quy tắc và các tiền lệ của mình không thể bắt đầu và hoàn tất một phiên xét xử công bằng trước khi Tổng thống [Trump] rời nhiệm sở vào tuần tới”, ông nói.

Trước đó, với 232 phiếu thuận và 197 phiếu chống, Hạ viện đã bỏ phiếu luận tội Tổng thống Trump lần thứ 2. Có 10 Hạ nghị sỹ đảng Cộng hòa bỏ phiếu ủng hộ điều khoản luận tội Tổng thống kích động bạo loạn ở Điện Capitol ngày 6/1 vừa qua.

Theo điều khoản luận tội, ông Trump đã “liên tiếp đưa ra những tuyên bố sai lầm khẳng định rằng kết quả cuộc bầu cử Tổng thống là sản phẩm của gian lận trên diện rộng” và đã kích động đám đông “xâm phạm và phá hoại Điện Capitol, gây thiệt mạng và làm bị thương các nhân viên hành pháp, đe dọa các nghị sỹ quốc hội”.

Ông Cotton chỉ trích bạo lực và nói rằng những người tham gia vào cuộc bạo loạn cần phải bị truy tố.

Thượng nghị sỹ bang Arkansas vốn là đồng minh thân cận với Tổng thống. Tuy nhiên, ông Cotton phản đối các kế hoạch lật kèo bầu cử tại Quốc hội ngày 6/1.

“Sự trung thành với Hiến pháp phải luôn luôn là kim chỉ nam của đất nước chúng ta. Tuần trước, tôi phản đối các nỗ lực bác bỏ các lá phiếu đại cử tri đã được chứng nhận vì lý do tương tự - trung thành với Hiến pháp. Bây giờ tôi phản đối thủ tục luận tội một cựu Tổng thống”, Thượng nghị sỹ Cotton nói.

Ông Trump trở thành Tổng thống đầu tiên bị luận tội 2 lần trong một nhiệm kỳ.

Hiện chưa rõ khi nào Hạ viện sẽ chuyển điều khoản điều khoản luận tội lên Thượng viện. Chỉ trong 6 ngày tính tới 20/1 – ngày Tổng thống đắc cử Joe Biden tuyên thệ nhậm chức và cũng là ngày Tổng thống Trump chính thức rời nhiệm sở, phiên xét xử luận tội tại Thượng viện có thể chưa hoàn tất, thậm chí còn chưa diễn ra. Khi đó, trường hợp của ông Trump lại trở thành một tiền lệ chưa từng có trong lịch sử nước Mỹ: bị luận tội, kết tội khi đã trở thành cựu Tổng thống.

Các học giả cũng có nhiều quan điểm khác biệt về việc có thể luận tội và bãi nhiệm một Tổng thống không còn đương nhiệm hay không./.

Hoàng Phạm