Nhà văn, họa sĩ Đỗ Phấn
Chuyển đổi quà tết sao cho đẹp hơn
* Ông nghĩ sao về xu hướng tặng những món quà tết mang nhiều giá trị tinh thần gần đây?
- Đúng là chúng ta có thể chuyển đổi quà tết sao cho đẹp hơn. Thời chiến tranh, bao cấp và thời đầu đổi mới còn nghèo khó, người ta hay tặng nhau chậu hoa, trẻ con tặng bộ quần áo, người già tặng cái khăn.
Phụ nữ tặng nhau mét vải; nam giới tặng nhau bao thuốc lá, chai rượu; bạn bè tặng nhau cành hoa, chậu lan, vài bánh pháo chúc tết. Món quà nhỏ trong thời khốn khó trở nên rất giá trị, rất ý nghĩa.
Nay mà tặng những thứ ấy có khi thành lẩm cẩm. Nhiều người chọn tặng phong bì cho tiện. Cái này đầu tiên cũng khiến người ta thấy gai gai vì ý nghĩ "cái gì cũng quy ra tiền", nhưng nghĩ lại nó lại hợp lý cho một đời sống mà nhu cầu quá đa dạng và mọi người đều quá bận rộn để đi mua quà, tặng quà.
Ở phía tinh tế hơn, gần đây nổi lên xu hướng tặng quà tết bằng những món quà giàu giá trị tinh thần, thẩm mỹ. Ví như tặng sách, tặng tranh... Xu hướng đấy rất tốt nhưng tôi e là nó khó lòng phổ biến ở thời điểm này.
Vì số người thích đọc sách và biết thưởng tranh ở ta chưa nhiều. Tặng sách cho người không bao giờ đọc sách hay tặng tranh cho người không biết xem có khi lại... phản tác dụng.
Các NXB cũng chọn in ấn sách tết như một món quà ngày xuân - Ảnh: T.ĐIỂU
* Nhưng ông vẫn hay tặng sách và tranh tết cho bạn bè?
- Thế mới nói là tặng quà phải phù hợp, và nên dần dần chuyển qua tặng nhau quà tết là những thứ đẹp mắt, trí tuệ.
Tuy thế, để có được điều này phải có sự thay đổi căn cơ trong xã hội về tri thức, văn hóa chứ không chỉ cần sự giàu lên về vật chất. Không phải bạn nào của tôi cũng được tôi tặng sách, tôi chỉ tặng sách cho những người mà tôi biết là họ có đọc.
Còn tranh, năm nào tôi cũng vẽ chừng hơn trăm bức tranh con giáp khổ nhỏ để dành tặng bạn bè.
Và người ta mua tranh của tôi để làm quà tặng cho ngày tết cũng nhiều, mặc dù chúng có giá vài chục triệu chứ không thấp. 5-7 năm nay, cứ gần tết là tôi rất bận vì bị khách hối thúc trả tranh mà họ đặt. Có người mua tranh chơi tết, có người mua tranh tặng quà tết.
Tranh con giáp là một trong những quà tết các họa sĩ dành tặng bạn bè. Trong ảnh: tranh vẽ tặng bạn năm Tân Sửu của họa sĩ Đỗ Phấn
Chăm chút tính "chơi" trong quà tết tặng nhau
* Ngày nay nhiều người lợi dụng truyền thống tặng quà tết để chăm bón cho các mối quan hệ lợi lộc, một hình thức hối lộ?
- Có thể cũng có những người lợi dụng truyền thống tặng quà tết cho những thứ không phải văn hóa hay ân tình, nhưng với nhiều người tôi thấy biếu quà tết lại là một cư xử có phần văn minh. Quà chỉ được coi là hối lộ nếu bạn tặng quà để người ta làm gì đó cho mình. Còn quà tết là để thể hiện tình yêu thương, thân quý và lòng biết ơn.
Nếu một người giúp bạn rất nhiều, bạn muốn tặng họ chút quà để tỏ lòng biết ơn của bạn với họ nhưng ngày thường họ không chịu nhận quà của bạn thì quà tết là thứ để bạn trả ơn họ mà họ khó từ chối. Tạ ơn nhau là hành xử đẹp, văn minh chứ. Tại sao lại không nhớ ơn nhau?
Tranh con giáp là một trong những quà tết các họa sĩ dành tặng bạn bè. Trong ảnh: tranh vẽ tặng bạn năm Tân Sửu của họa sĩ Đỗ Phấn
* Và nếu như quà tết lại giàu giá trị tinh thần và văn hóa càng đẹp hơn nữa, phải không ông?
- Đúng rồi, quà tết cũng như ngày tết, rất nên nhẹ nhàng dần. Nhà tôi 10 năm nay vợ con không thấy nói đi sắm tết gì cả vì cả năm sắm rồi, quanh năm đều có thể ăn bánh chưng, thịt gà sao phải mỏi mệt sắm tết nữa.
Bây giờ người ta chơi tết nhiều hơn là ăn tết, bớt tụ tập hơn vì ai cũng cần thời gian nghỉ ngơi cho riêng mình. Tương tự, chúng ta cũng nên chơi hơn trong thứ quà tết tặng nhau.
Tranh con giáp là một trong những quà tết các họa sĩ dành tặng bạn bè. Trong ảnh: tranh vẽ tặng bạn năm Tân Sửu của họa sĩ Đỗ Phấn
* Nhà nghiên cứu văn hóa TRẦN ĐÌNH SƠN:
Hộp mứt, gói trà, chậu hoa và thơ hay chữ đẹp...
Tết là dịp người ta bày tỏ lòng kính trọng, biết ơn hoặc tình cảm giao hảo lẫn nhau. Tết đến xuân về, các gia đình nhà trai, con rể thường tặng nhà gái quả nếp, chai rượu ngon, cặp gà thiến... để tỏ tình cảm sui gia đối với nhau, con rể đối với cha mẹ vợ. Đây cũng là dịp thầy - trò thường lấy câu đối làm quà.
Người hay chữ cũng thường làm bài thơ tặng nhau chúc tết; nếu không hay chữ thì cũng đi nhờ người hay chữ viết câu đối đi tặng một cách trang trọng và phù hợp để người được tặng chơi tết. Nhớ đến những món quà tết là thơ hay và chữ viết đẹp của Vũ Hoàng Chương hay Đông Hồ mà thấy ý nghĩa, thanh tao, quý giá biết nhường nào...
Việc tặng quà là những chậu hoa, hộp trà, mứt bánh hay chai rượu ngon... là những sản phẩm người nhận có thể dùng được, trang trí, thờ cúng hay thết đãi khách khứa, như thế cũng có tính chất văn hóa nhẹ nhàng. Đây đồng thời là một cách khuyến khích rất nhiều ngành nghề phục vụ ngày tết trong xã hội.
* Nhà nghiên cứu văn hóa NGUYỄN HỮU THÔNG:
Món quà mọn kèm câu chúc trong tấm thiệp xuân
Thời chúng tôi còn trẻ, món quà bạn bè, đồng nghiệp và những người thân tặng nhau thường là cái thiệp xuân, có thể đi mua nhưng tự làm càng quý. Lời chúc không theo kiểu chung chung: "Cung chúc tân xuân", "Chúc mừng năm mới"... Mỗi một lời chúc khác nhau được người tặng suy nghĩ rất kỹ, vì thấu hiểu nên chúc đúng cái người được tặng mong ước.
Một cánh thiệp xuân kèm theo một món quà, có thể là gói quà, bánh mứt, chai rượu, lạng trà ngon hay đòn bánh tét người nhận vẫn thường yêu thích thì thật ý nghĩa.
Điều đó rất hay, tôi nghĩ rất nên tái lập, bởi vừa thể hiện giá trị tinh thần vừa thể hiện sự quan tâm và thông hiểu nhau. Những món quà giá trị không đáng là bao nhưng là bằng chứng tấm lòng luôn nhớ, là cái tình đối đãi với nhau. Nó đẹp quá đi chứ!
Hiện nay nhiều người đang đón xuân trong tâm trạng có chút gì đó âu lo, có chút hững hờ. Nên chăng, ngoài những món quà mọn, có thể trao cho nhau một lời, suy nghĩ gì đó vào năm tới lạc quan hơn, hoặc một bài thơ, bản nhạc hay đoạn viết ngắn... Thiệp xuân có thể chuyển tải được những điều như thế...
THÁI LỘC ghi
Thăm dò ý kiến
Do tình hình COVID-19 khó khăn, Tết Nguyên đán Tân Sửu năm nay, bạn sẽ làm gì?
Bạn có thể chọn 1 mục. Bình chọn của bạn sẽ được công khai.
'Cả giỏ quà tết không phải bỏ đi thứ gì' TTO - Xu hướng giỏ quà tết thân thiện môi trường với khả năng tăng vòng đời cho hộp quà, tái sử dụng và hạn chế tối đa rác thải ra môi trường đang được người tiêu dùng đón nhận trong mùa Tết Tân Sửu năm nay.
Xem thêm: mth.14063030171101202-nad-gnahn-ehn-nen-tet-auq/nv.ertiout