Samsung chuyển thành doanh nghiệp chế xuất, Việt Nam có thất thu?

Hùng Lê

(TBKTSG Online) - Sau một thời gian dài kiến nghị, Công ty TNHH Điện tử Samsung HCMC CE Complex, chủ đầu tư tổ hợp sản xuất hàng điện tử tiêu dùng quy mô lớn tại Khu Công nghệ cao TPHCM (SHTP) vừa được chấp thuận cho chuyển đổi thành doanh nghiệp chế xuất.

Việc chuyển đổi mô hình hoạt động này của Samsung liệu có khiến Việt Nam bị thất thu thuế?

Một góc tổ hợp sản xuất hàng điện tử tiêu dùng của Samsung tại Khu Công nghệ cao TPHCM. Ảnh: ĐVCC

Từ doanh nghiệp sản xuất thành doanh nghiệp chế xuất

Ngày 27-1, Ban quản lý Khu Công nghệ cao TPHCM (SHTP) đã trao giấy chứng nhận điều chỉnh mô hình hoạt động cho Samsung HCMC CE Complex (Công ty SEHC) chuyển đổi sang doanh nghiệp chế xuất. Theo đó, SEHC sẽ hoạt động theo hình thức "doanh nghiệp chuyên sản xuất sản phẩm để xuất khẩu hoạt động trong khu công nghệ cao" với điều kiện giá trị xuất khẩu đạt tỷ lệ 90% trở lên.

Theo Ban quản lý SHTP, việc cho phép Samsung chuyển đổi mô hình hoạt động doanh nghiệp chế xuất này cũng dựa vào Nghị quyết 149 của Chính phủ ngày 10-10-2020. Cụ thể, tại mục 7 của Nghị quyết 149 này ghi rõ: "Chính phủ thống nhất cho phép Công ty SEHC được chuyển đổi sang doanh nghiệp chế xuất trong khu công nghệ cao TPHCM theo đề nghị của UBND TPHCM để tạo điều kiện cho công ty mở rộng quy mô tại Việt Nam, tăng cường năng lực cạnh tranh toàn cầu".

Trước đó vào tháng 9-2020, UBND TPHCM kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chấp thuận về chủ trương cho Công ty SEHC chuyển đổi sang doanh nghiệp chế xuất theo hình thức doanh nghiệp chuyên sản xuất sản phẩm để xuất khẩu, hoạt động trong Khu Công nghệ cao TPHCM.

Sở dĩ TPHCM kiến nghị Chính phủ cho SEHC chuyển sang doanh nghiệp chế xuất vì Công ty SEHC đã đạt tỷ lệ giá trị xuất khẩu từ 90% trở lên.

TPHCM cho rằng, việc chuyển đổi sang doanh nghiệp chế xuất sẽ tiếp tục hỗ trợ Công ty SEHC đầu tư sản xuất xuất khẩu hiệu quả và hiệu suất cao hơn. Đồng thời việc này cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp phụ trợ trong chuỗi cung ứng Samsung và các doanh nghiệp phụ trợ trên địa bàn nói chung đầu tư sản xuất kinh doanh có trọng tâm, trọng điểm, đem lại giá trị thặng dư tốt hơn.

Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng, việc Công ty SEHC được chuyển đổi thành mô hình hoạt động doanh nghiệp chế xuất dẫn đến nhà nước sẽ thất thu thuế lớn vì được nhiều ưu đãi.

Theo giới phân tích, việc Công ty SEHC chuyển sang doanh nghiệp chế xuất thực tế không gia tăng thêm ưu đãi cho doanh nghiệp, bởi những ưu đãi mà Samsung đang hưởng tại Việt Nam với tư cách nhà đầu tư nước ngoài (FDI) đang ở mức “kịch khung”.

Trong khi đó, việc chuyển đổi sang doanh nghiệp chế xuất khiến doanh nghiệp thuận lợi hơn rất nhiều.

Việc thu thuế có bị ảnh hưởng hay không?

Một vị đại diện của Ban quản lý SHTP cho rằng nhà nước sẽ không thất thu thuế khi Samsung trở thành doanh nghiệp chế xuất, nhưng doanh nghiệp sẽ được tạo điều kiện thuận lợi hơn trong hoạt động, cụ thể là không còn bị "chôn vốn" vì số tiền thuế đóng lâu nay bị "ngâm" quá lâu, chậm được hoàn lại.

Theo lý giải từ nguồn tin này, lâu nay SEHC phải đóng thuế nhập khẩu linh phụ kiện cho cơ quan hải quan trước rồi sau đó mới được hoàn thuế nếu những linh phụ kiện đó được sản xuất ra phục vụ cho thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, việc được hoàn lại tiền thuế bị kéo dài thời gian dẫn đến doanh nghiệp bị "chôn đồng vốn".

Với việc được chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp chế xuất này thì sắp tới đây SEHC sẽ không phải đóng thuế nhập khẩu linh phụ kiện trước để sản xuất như trong thời gian qua.

Tuy các doanh nghiệp gia công xuất hàng được hoàn các khoản thuế này, nhưng việc doanh nghiệp không phải đóng trước một khối tiền thuế lớn giúp giảm áp lực về tài chính cho doanh nghiệp có kim ngạch xuất khẩu lớn như Samsung là rất nhiều.

Trước đó vào năm 2018, Ban quản lý Khu công nghệ cao TPHCM đã có văn bản gửi Bộ Tài chính đề nghị chuyển Công ty SEHC thành doanh nghiệp chế xuất. Tuy nhiên, Bộ Tài chính có văn bản số 13245 ngày 29-10-2018 trả lời rằng, Công ty SEHC được thành lập và hoạt động trong khu công nghệ cao, không phải hoạt động trong khu chế xuất, khu công nghiệp hay khu kinh tế.

Mặt khác theo Bộ này, tổng doanh thu chịu thuế giá trị gia tăng của Samsung từ tháng 1-2016 đến tháng 6-2018 là 165.613 tỉ đồng, trong đó doanh thu chịu thuế suất 0% (doanh thu xuất khẩu) là 124.262 tỉ đồng chiếm tỷ lệ 75,03% (trong đó các năm 2016 là 69%, năm 2017 là 78% và sáu tháng đầu năm 2018 là 76%).

Như vậy, tỷ lệ xuất khẩu của Samsung CE chỉ đạt trung bình khoảng 75%, chưa đảm bảo điều kiện là doanh nghiệp chuyên sản xuất sản phẩm để xuất khẩu hoạt động trong khu công nghiệp, khu kinh tế theo quy định tại khoản 10 Điều 2 Nghị định số 82/2018 của Chính phủ quy định về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế.

Căn cứ các quy định tại Nghị định số 82/2018 và tình hình thực hiện thực tế tại doanh nghiệp lúc đó, thì chưa có cơ sở cho phép Samsung CE chuyển thành doanh nghiệp chế xuất.

Công ty SEHC hoạt động tại Khu công nghệ cao, quận 9, TPHCM với ngành nghề sản xuất, lắp ráp các sản phẩm điện tử gia dụng gồm ti vi thông minh, ti vi LED và màn hình có độ phân giải cao…

Tại đây, Công ty SEHC cũng thành lập Trung tâm nghiên cứu phát triển các sản phẩm ứng dụng kỹ thuật tiên tiến cho các nhà máy điện tử của Tập đoàn Samsung. Doanh nghiệp này cũng thành lập phòng thí nghiệm đo kiểm trong lĩnh vực điện tử, viễn thông để đo kiểm các chỉ số của ti vi theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Tổ hợp sản xuất hàng điện tử tiêu dùng của Samsung tại SHTP hiện có khoảng 6.000 nhân viên.