Nước Anh đang chuẩn bị chào đón hàng chục nghìn người di cư từ Hong Kong, sau khi nước này khởi động chương trình thị thực mới, cấp hộ chiếu hải ngoại (BNO) cho người dân thuộc địa cũ kể từ ngày 31-1, đài CNN đưa tin.
Sẽ có hàng triệu người Hong Kong di cư sang Anh?
Năm ngoái, Trung Quốc đã áp đặt một đạo luật an ninh quốc gia sâu rộng đối với Hong Kong mà các nhà phê bình cho rằng đạo luật này đã tước bỏ quyền tự trị, các quyền tự do dân sự của thành phố, đồng thời củng cố sự cai trị của Bắc Kinh đối với vùng lãnh thổ này.
Hộ chiếu BNO. Ảnh: GETTY IMAGE
Luật an ninh cũng nêu rõ những thành phần ly khai, lật đổ và cấu kết với các thế lực nước ngoài sẽ phải nhận bản án tối đa là tù chung thân. Do vậy. kể từ khi luật an ninh quốc gia được ban hành nhiều nhà hoạt động và chính trị gia nổi tiếng đã bỏ trốn hoặc bắt đầu âm thầm thu xếp để chuyển ra nước ngoài.
Ngay sau đó, chính phủ Anh tuyên bố sẽ mở ra một con đường mới cho người sống ở Hong Kong. Cụ thể, từ ngày 31-1, những người đang sống ở Hong Kong mang quốc tịch Anh (người có hộ chiếu hải ngoại) sẽ có thể nộp đơn xin sống, học tập và làm việc tại Anh trong thời gian tối đa năm năm và 12 tháng sau đó được xin nhập quốc tịch Anh. Trước đó, người mang hộ chiếu hải ngoại của Anh chỉ có quyền đến Anh trong tối đa sáu tháng và không được phép làm việc hoặc định cư tại nước này.
"Khi thực hiện động thái này, chúng tôi muốn tôn vinh mối quan hệ sâu sắc về lịch sử và tình hữu nghị với người dân Hong Kong. Chúng tôi đã đứng lên đấu tranh cho tự do và tự chủ" - Thủ tướng Anh Boris Johnson phát biểu hôm 29-1.
Theo dữ liệu từ Bộ Nội vụ Anh mà đài CNN có được, kể từ tháng 7-2019, khi các cuộc biểu tình chống chính quyền nổ ra khắp Hong Kong, đã có hơn 400.000 người Hong Kong được cấp hộ chiếu BNO. Vào thời điểm luật an ninh quốc gia được đề xuất, số hộ chiếu được cấp mới tăng từ 7.515 vào tháng 6-2020, lên hơn 24.000 vào tháng 7-2020. Thực tế, số người nộp đơn xin hộ chiếu còn nhiều hơn nhiều nhưng dịch COVID-19 đã khiến việc xử lý hộ chiếu bị chậm tiến độ hơn trước đây.
Trước khi Anh công bố chương trình thị thực mới, đã có khoảng 350.000 người ở Hong Kong có hộ chiếu BNO. Trên thực tế, số người đủ điều kiện để được cấp thị lực - những người sinh trước năm 1997 ở Hong Kong thời điểm Anh cai trị - có thể cao tới 3 triệu người.
Trung Quốc không công nhận hộ chiếu Anh cấp cho người Hong Kong
Trung Quốc đã phản ứng giận dữ với kế hoạch mà Anh đưa ra, cho rằng nó vi phạm thỏa thuận mà theo đó Anh đã trao lại quyền cai trị Hong Kong cho Trung Quốc. Trong khi đó, London lập luận rằng chính luật an ninh quốc gia mà Trung Quốc đặt ra đã phá bỏ thỏa thuận đó.
Anh Reese Tan, 25 tuổi, cầm hộ chiếu BNO được cấp cho mình - Ảnh: GETTY IMAGES
Trong cuộc họp báo thường kỳ hôm 29-1, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên (Zhao Lijian) cáo buộc Anh "coi thường thực tế rằng Hong Kong đã trở về đất mẹ trong 24 năm" và vi phạm lời hứa tại thời điểm bàn giao.
Ông Triệu cho biết nươc Anh đã "vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Trung Quốc, can thiệp thô bạo vào các vấn đề của Hong Kong và công việc nội bộ của Trung Quốc, đồng thời vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế và các chuẩn mực cơ bản trong quan hệ quốc tế."
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc còn cho biết từ ngày 31-1, Trung Quốc sẽ không còn công nhận hộ chiếu BNO là giấy thông hành hoặc giấy tờ tùy thân và có quyền thực hiện các biện pháp tiếp theo.
Theo báo South China Morning Post, ở động thái tiếp theo, chính quyền Bắc Kinh đã suy nghĩ về việc tước bỏ quyền nắm giữ các chức vụ công và thậm chí cả quyền bầu cử của những người có hộ chiếu BNO ở Hong Kong.
Chính quyền Hong Kong cũng đưa ra một thông cáo báo chí nói rằng hộ chiếu BNO sẽ bị xóa khỏi danh sách giấy thông hành được chấp nhận từ ngày 31 -1.
Tuy nhiên, không rõ những động thái như vậy có ảnh hưởng đến đời sống thực tế người dân Hong Kong hay không. Do bởi, người dân Hong Kong chủ yếu vẫn dùng thẻ nhận dạng do địa phương cấp để ra vào lãnh thổ và các mục đích nhận dạng khác.
Bất chấp các mối đe dọa, các nhà nghiên cứu ước tính có thể có tới 600.000 người Hong Kong sẽ chuyển đến Anh trong vòng ba năm đầu tiên kể từ khi chính sách mới này của Anh được ban hành, trong bối cảnh nhiều người phải rời đi do lo ngại luật an ninh quốc gia mới.
Đã có nhiều người Hong Kong nhập quốc tịch nước ngoài
Ngày càng có nhiều các nhà hoạt động dân chủ ủng hộ và những người biểu tình bắt đầu xin tị nạn ở nước khác dù họ không mang quốc tịch nước ngoài. Những người này lo sợ họ cũng sẽ bị đàn áp như những người tham gia vào các cuộc biểu tình bất ổn ở Hong Kong vào năm 2019.
Vào tháng 12-2020, cựu nghị sĩ Ted Hui đã đột ngột bỏ trốn khỏi Hong Kong và lợi dụng một hội nghị môi trường giả để xin tiền bảo lãnh. Ông này hiện đang xin tị nạn ở Anh.
Ông Nathan Law, một cựu nhà lập pháp nổi tiếng và là nhà lãnh đạo của Phong trào ô dù năm 2014, cũng đã xin tị nạn ở Anh, trong khi những người khác tìm kiếm sự bảo vệ ở Đức, Mỹ và Úc.
Người có hộ chiếu BNO không phải là những người duy nhất rời đi. Vào những năm 1997, khi Anh bàn giao Hong Kong cho Trung Quốc, nhiều người Hong Kong đã nhập quốc tịch nước ngoài, đặc biệt là ở các nước thuộc Khối thịnh vượng chung như Canada và Úc. Cả hai nước kể trên đều có chính sách nhập cư hào phóng vào thời điểm đó.
Mặc dù vậy, bỏ trốn ra nước ngoài không phải lúc nào cũng có quyền tự do bình đẳng hoàn toàn. Luật sư và những người lưu vong khác đã phàn nàn về việc họ bị theo dõi và thậm chí bị quấy rối bởi những người mà họ tin là đặc vụ của chính phủ Trung Quốc, một cáo buộc mà đại diện của Bắc Kinh lên tiếng phủ nhận hoàn toàn. Họ cũng bị hạn chế liên lạc với gia đình và bạn bè ở Hong Kong do sợ gặp rắc rối với chính quyền.