Sáng 25-2, UBND TP.HCM đã tổ chức hội thảo về Đề án phát triển TP.HCM thành trung tâm tài chính (TTTC) quốc tế. Đây là đề án dựa trên tích hợp hai bản dự thảo của ĐH Fulbright và Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Liên Thái Bình Dương (IPPG).
TS Nguyễn Xuân Thành, giảng viên ĐH Fulbright Việt Nam
Ba giai đoạn đưa TP.HCM từ TTTC quốc gia lên TTTC toàn cầu
Trình bày tóm tắt đề án, bà Lê Ngọc Thùy Trang, Tổng giám đốc Công ty Đầu tư Tài chính nhà nước TP.HCM (HFIC), cho biết lộ trình giai đoạn 2021-2025 sẽ củng cố vị thế TP.HCM là TTTC quốc gia. Ở giai đoạn này, TP sẽ nâng cấp từ TTTC thứ cấp thành TTTC quốc tế trong xếp hạng Chỉ số TTTC toàn cầu (GFCI); bước đầu định hình được khu TTTC - thương mại phức hợp tại Thủ Thiêm để thu hút các dịch vụ công nghệ tài chính (fintech) và ngân hàng (NH) số.
Định hướng trong giai đoạn này sẽ thí điểm cơ chế để các tổ chức tài chính hoạt động theo mô hình tập đoàn tài chính; cấp phép fintech và NH số theo cơ chế quản lý nhà nước thí điểm; thành lập thị trường giao dịch hàng hóa phát sinh ở cấu trúc liên thông với các sở giao dịch hàng hóa quốc tế.
Giai đoạn 2026-2030 sẽ phát triển TP.HCM trở thành TTTC khu vực và giai đoạn từ năm 2031 trở đi sẽ trở thành TTTC toàn cầu.
GS Trần Ngọc Thơ, Trường ĐH Kinh tế TP.HCM. Ảnh: BẢO PHƯƠNG
Mục tiêu là được xếp hạng trong nhóm 50 TTTC hàng đầu thế giới trên bảng xếp hạng Chỉ số TTTC toàn cầu (GFCI) vào năm 2030 và trong nhóm 20 vào năm 2045.
Hiện nay, mặc dù chưa được xếp hạng, vẫn đang được đánh giá là một TTTC thứ cấp nhưng TP.HCM đang dẫn đầu danh sách 10 trung tâm tiềm năng được xem xét để đưa vào danh sách đánh giá chính thức của GFCI.
Mô hình của TTTC quốc tế TP.HCM sẽ bao gồm ba cấu phần: Thị trường tiền tệ và hệ thống NH, thị trường vốn và thị trường hàng hóa phái sinh. Bốn chương trình hành động để TP có thể triển khai ngay đến năm 2025 gồm: Ưu tiên phát triển fintech, NH số và thị trường giao dịch tài chính số; thúc đẩy hội nhập tài chính khu vực; phát triển khu tài chính - thương mại Thủ Thiêm; phát triển thị trường hàng hóa.
Nói thêm về đề án này, TS Nguyễn Xuân Thành, giảng viên ĐH Fulbright Việt Nam, cho rằng một TTTC không phải là một tòa nhà, cao ốc hay một khu phức hợp cụ thể, mà đó phải là một hệ sinh thái tài chính mở.
| Casino, trường đua theo sau TTTC GS Trần Ngọc Thơ, Trường ĐH Kinh tế TP.HCM, cho rằng các dịch vụ hỗ trợ như bệnh viện, trường học quốc tế hay nhà hát, casino, trường đua nên theo sau TTTC. Khi TP.HCM đã hình thành TTTC quốc tế và thu hút nhân sự trên thế giới hội tụ thì các dịch vụ hỗ trợ mới nên phát triển đi kèm để phục vụ nhu cầu của nguồn lao động chất lượng cao này. TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, có cùng quan điểm phát triển casino, khu vui chơi, giải trí quốc tế nên đi sau TTTC quốc tế. Tuy nhiên, ông Cung cho rằng nếu đưa casino vào quy hoạch ngay từ đầu thì có thể khó được thông qua. |
Cần có khung pháp lý để hình thành tập đoàn tài chính
Mặc dù đánh giá TP.HCM có tiềm năng trở thành TTTC toàn cầu nhưng ông Nguyễn Xuân Thành cho rằng vẫn có một số điểm yếu. Đó là các dịch vụ mới nổi tăng trưởng nhanh trong thời gian qua nhưng có thể tiếp tục tăng nhanh trong thời gian tới hay không, phát triển ngắn hạn hay dài hạn?
“Ví dụ, TP.HCM đang có hơn 200 doanh nghiệp fintech, những doanh nghiệp này có thể trở thành những tổ chức tài chính số, hay chỉ là những start-up (nhà khởi nghiệp) để rồi “chết yểu”” - ông Thành nói và cho rằng fintech và NH số là hai xu hướng phù hợp mà TP cần tập trung phát triển.
Một điểm yếu khác là Việt Nam chưa có không gian pháp lý cho tập đoàn tài chính đa ngành, đa dịch vụ hoạt động. Đây là những tổ chức kinh doanh nhiều dịch vụ tài chính từ NH, bảo hiểm, đầu tư đến quản lý quỹ, chứng khoán. Ông Thành cho rằng các tổ chức tài chính quốc tế chưa hiện diện nhiều do họ chỉ có giấy phép để kinh doanh NH truyền thống, khó xin thêm giấy phép hoạt động lĩnh vực khác. Những NH quốc tế thấy không có hy vọng phát triển thành tập đoàn tài chính thì đều rút vốn, bán lại hoặc thu hẹp thị trường tại Việt Nam.
Chính vì vậy, ông Thành kiến nghị cần có khung pháp lý cho tổ chức tài chính hoạt động theo mô hình tập đoàn tài chính. Bởi theo ông, cơ chế này hấp dẫn và ưu đãi hơn cả miễn, giảm tiền thuê đất hay giảm thuế. Ngoài ra, cần có chính sách để những NH số hoạt động độc lập hoàn toàn, không phụ thuộc vào các NH truyền thống. NH số là những đơn vị số hóa 100%, không có chi nhánh, phòng giao dịch truyền thống.•
| TP.HCM và trung ương được gì khi có TTTC quốc tế? Tại hội thảo, TS Nguyễn Đức Kiên, Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, cho rằng cách tiếp cận của đề án đặt trong mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của TP.HCM, vùng trọng điểm kinh tế của cả nước. “Như vậy, TTTC có đóng góp gì cho TP.HCM, tăng GDP cho TP như thế nào, tác động đến kinh tế của TP ra sao và đổi lại trung ương được gì? Cùng với đó là trách nhiệm của TP phải đóng góp những gì và trung ương cần hỗ trợ gì?” - ông Kiên đặt vấn đề. Ông Kiên cũng cho rằng đề án còn thiếu phần đánh giá tác động với kinh tế về mặt định lượng; thiếu nội dung và quan điểm về việc sửa các luật liên quan. “Có thể chúng ta chưa cần sửa luật nhưng chúng ta cần có một nghị quyết của Quốc hội để thí điểm. Khi thực hiện thí điểm thì phải có thời gian, địa điểm chứ không phải thí điểm vô tận” - ông Kiên nói. TS Trần Du Lịch, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ, cho rằng để trở thành TTTC quốc tế, TP.HCM cần có tầm nhìn toàn cầu chứ không phải chỉ riêng khu vực với lộ trình từ quốc gia tới khu vực và quốc tế. Trong đó cần phải có những đột phá về cơ chế, chính sách để thu hút các nguồn vốn đầu tư, tập trung lĩnh vực công nghệ số. Cùng với đó, cần có chính sách chia sẻ rủi ro từ sản xuất sang thị trường, bao gồm đổi mới sản phẩm. |
...............................
Hệ sinh thái fintech gồm năm trụ cột quan trọng: (i) Nhu cầu từ phía người tiêu dùng, các doanh nghiệp, các định chế tài chính và kể cả chính phủ; (ii) Nguồn nhân lực trình độ cao dựa trên sự tương tác của các trường đại học với các tổ chức khoa học công nghệ và nhà quản lý; (iii) Môi trường để kiến tạo giúp các chủ thể liên quan có điều kiện thuận lợi để phát triển; (iv) Khả năng tiếp cận vốn, nhất là các vốn đầu tư mạo hiểm và các nhà đầu tư thiên thần; (v) Khung pháp lý và các chính sách, gồm luật fintech.
Sự phát triển của hệ sinh thái fintech dựa trên đổi mới sáng tạo đến từ nguồn nhân lực chất lượng cao. Trong đó rất nhiều các đổi mới mang tính phá vỡ vượt ra khỏi khuôn khổ pháp luật hiện hành, làm thay đổi cấu trúc thị trường, hình thành nên các môi trường kinh doanh mới. Chính vì vậy, nghiên cứu và đào tạo để cung cứng nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt để phát triển ngành fintech.
Thời gian qua, TP.HCM đã có những quan tâm nhất định về vấn đề này nhưng để đáp ứng các nhu cầu cho hình thành trung tâm tài chính quốc tế theo hướng fintech thì đòi hỏi phải có sự quan tâm và đầu tư thích đáng để phát triển nguồn nhân lực có kiến thức liên ngành, hiểu biết sâu về công nghệ và tài chính.
Tôi nghĩ rằng TP.HCM cần có chương trình đặt hàng cho các đơn vị đào tạo trong và ngoài nước, nhất là ĐH Quốc gia TP.HCM để có điều kiện thuận lợi xây dựng chiến lược dài hạn cho nguồn nhân lực. Bản thân ĐH Quốc gia TP.HCM với vai trò dẫn dắt trong nghiên cứu, đào tạo và phục vụ cộng đồng cũng đã chủ động thành lập Viện Nghiên cứu phát triển công nghệ ngân hàng vào năm 2019. Bên cạnh đó, Trường ĐH Kinh tế - Luật cũng đã mở ngành đào tạo fintech để chuẩn bị cho chiến lược này.
Tôi muốn nhấn mạnh rằng nhu cầu nhân lực chất lượng cao, phục vụ cho hệ sinh thái fintech ở TP.HCM là rất lớn, trong khi việc đào tạo hiện chưa đáp ứng kịp. Vì vậy, tính tiên phong, dẫn dắt vừa tạo ra cảm hứng và vừa đúc kết bài học, kinh nghiệm là rất cần thiết.
TP.HCM cần đề xuất với Chính phủ một cơ chế thí điểm trong việc thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực fintech từ các nước phát triển, đồng thời chủ động đưa nhân lực của TP đến các trung tâm fintech của quốc tế để kịp thời tiếp thu các kinh nghiệm, sau đó vận dụng cho thực tế tại Việt Nam.
Với sự chuẩn bị chu đáo này, tôi tin rằng TP.HCM sẽ đủ nhân lực có trình độ đáp ứng tốt cho chiến lược xây dựng TP trở thành trung tâm tài chính quốc tế trong tương lai gần.
PGS-TS HOÀNG CÔNG GIA KHÁNH, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế - Luật (ĐH Quốc gia TP.HCM)