Mỹ Linh trong một lần phát báo đêm - Ảnh: NVCC
Các tờ báo lớn ở Nhật thường tuyển lao động trẻ ở những nước lân cận sang đảm nhận các công việc chân tay như phát báo. Đổi lại, các bạn sẽ được tòa soạn chi trả toàn bộ tiền học phí, thường được gọi là "học bổng phát báo", đồng thời lo luôn chỗ ở và tiền lương mỗi tháng.
Nguyễn Thị Mai Ly (21 tuổi, quê Bà Rịa - Vũng Tàu) chuẩn bị hoàn tất 2 năm học tại Trường tiếng Nhật Musashi Urawa, thuộc thành phố Saitama (Nhật). Tháng 3-2020, Ly đặt chân đến Nhật bằng suất "học bổng phát báo" được cấp bởi Asahi Shimbun - một trong 4 tờ báo lớn nhất ở Nhật. Ly được đưa về một cơ sở phát hành (các bạn gọi là "tiệm") của báo Asahi Shimbun ở tỉnh Saitama.
Chạy đua từ 0h đến 16h
Mỗi ngày, Ly phải thức dậy trước nửa đêm và đến nhận việc vào lúc 0h30 sáng. Công việc đầu tiên là kẹp những trang quảng cáo rời vào giữa mỗi tờ báo. Hôm nào thời tiết xấu thì thêm công đoạn lồng báo vào bao bì để khỏi ướt. Có bữa quảng cáo nhiều, vừa kẹp vừa lồng đã tốn hơn 2 tiếng.
Xong xuôi, Ly trèo lên chiếc xe máy, lên đường giao tới từng nhà. Mỗi sáng, Ly sẽ giao khoảng 420 tờ cho 300 nhà trong khu vực. Nhiều hộ ở chung cư hay khu tập thể không có thang máy, Ly phải leo lên leo xuống 4 - 5 tầng lầu. Là con gái, một mình chạy xe trên đường phát báo lúc nửa đêm, rạng sáng khá nhọc nhằn. "Sợ nhất là chạy ngang những quán nhậu nhiều người say xỉn. Có hôm mình gặp 2 ông say đánh nhau, thấy mình đi xe qua thì tiện chân đá vào xe làm mình mất lái", Ly kể.
Hoàng Thị Mỹ Linh (19 tuổi, quê Thanh Hóa) - hiện là sinh viên Trường tiếng Nhật Iwatani, cũng du học bằng con đường phát báo - chia sẻ năm nay tuyết rơi nhiều, chạy xe vào ban đêm rất khó khăn. Đường trơn, đi bộ thôi cũng đã có thể té, trong khi đó Linh lại phải chạy đi chạy lại trên những đoạn đường đầy dốc. "Mấy hôm trước trời mưa lớn, sấm chớp dữ lắm, một mình đi giữa đồng vắng bỗng nhiên một tia sét kèm tiếng sấm lớn kêu vang trời. Mình vừa hoảng, vừa tủi thân", Linh nói.
Nếu suôn sẻ, các bạn thường giao xong tờ báo cuối cùng lúc 5h sáng. Hôm nào đường khó đi, thời tiết xấu thì tới 6h30 mới xong. Chưa kịp ngơi tay, những du học sinh này lại gấp rút sửa soạn cho kịp giờ tàu chạy để đến trường.
Ở Nhật, nhiều tờ báo trong đó có Asahi Shimbun phát hành thêm một số ngay trong chiều cùng ngày. Vậy là 13h30, các bạn lại vào ca làm, phát thêm khoảng 160 tờ cho tới hơn 16h là xong một ngày vừa làm vừa học.
Đổi sức lấy học bổng
Hơn 2 năm trước, Mỹ Linh được một người thân ở Thanh Hóa đã từng nhận học bổng báo giới thiệu cho hình thức du học này. Chỉ cần biết một chút tiếng Nhật, không cần quá rành rõi là đã đủ "điều kiện cần", trong khi gần như không tốn chi phí nào.
Vậy là Linh theo học một vài khóa tiếng Nhật cơ bản do một công ty trung gian tổ chức. Sau khoảng 6 tháng, đại diện của đơn vị báo cấp học bổng sẽ sang phỏng vấn các ứng viên. Những bạn không được chọn sẽ học tiếp ở công ty trung gian này và đợi thêm khoảng nửa năm.
Đổi lại, Linh được báo trả toàn bộ tiền học phí tại một trường Nhật ngữ, tính ra khoảng 280 triệu đồng cho 2 năm học. Linh được cấp một phòng ở miễn phí ngay trong tiệm, nghĩa là mỗi tháng cũng tiết kiệm được từ 8 - 10 triệu đồng tiền thuê nhà. Linh còn có lương vào khoảng 20 triệu đồng mỗi tháng, đủ cho bạn ăn uống hay sinh hoạt.
Cũng nhận được những đãi ngộ trên nhưng Mai Ly cho rằng cái giá phải trả cũng rất đắt. Trước đây, Ly không nghĩ chuyện đổi sức lực để lấy học bổng lại cực đến vậy. Đôi khi bạn sẽ rất dễ cuốn vào vòng xoáy của công việc tay chân mà đánh mất nhiều trải nghiệm quý giá khác của một du học sinh. Bạn cũng có thể lơ là bài vở hoặc quên mất mục đích cuối cùng khi sang Nhật là học tập.
Với Ly, từ đầu bạn đã xác định sẽ tận dụng 2 năm học trường tiếng Nhật để thi lấy EJU - chứng chỉ cho người nước ngoài học đại học tại Nhật. Đầu năm 2022, Ly chinh phục EJU với kết quả tốt, đủ để trúng tuyển vào chuyên ngành quốc tế học của Đại học Meikai (Nhật).
Cẩn trọng khi qua trung gian
Từng dành thời gian tìm hiểu về "học bổng phát báo", ThS Nguyễn Thị Hồng Yến, phó trưởng khoa đông phương học Trường ĐH Văn Hiến (TP.HCM), cho rằng loại học bổng này là một hướng đi có thể cân nhắc với những bạn muốn sang Nhật học tập nhưng kinh tế không cho phép. Tuy nhiên, cần tìm hiểu thật nhiều và thật kỹ khi được các trung tâm tư vấn trung gian. Không được bỏ sót bất kỳ thông tin nào, cái gì chưa rõ phải hỏi lại ngay. Ví dụ tiền lương phát báo có bị trừ chi phí nào không? Nếu có là do đâu? Miễn phí chỗ ở thì có miễn phí tiền điện, nước luôn không?...
Liệu có đủ sức khỏe và ý chí?
Nguyễn Đình Nam, chủ tịch Hội Sinh viên và thanh niên Việt Nam tại Nhật, chia sẻ trong quá trình cân nhắc, du học sinh cần thật sự nghiêm túc xem mình có phù hợp với loại học bổng này hay không. Nam cho rằng nên thử tưởng tượng đặt mình vào một buổi phát báo đêm, bất kể sương gió, mưa tuyết đều phải đi làm, liệu bạn có chịu đựng được. Nếu nhận thấy mình không hợp ngay từ đầu, bạn có thể cân nhắc du học Nhật bằng những con đường khác.
Quần quật làm thêm, săn học bổng đến giảng đường TTO - Sớm mất cha mẹ nhưng trên chặng đường dài học tập, dù khó nghèo luôn là lực cản lớn nhất nhưng hai nữ tân sinh viên không côi cút.
Xem thêm: mth.28845049062202202-oab-tahp-gnob-coh-gnab-nab-tahn-coh-ud-ogn-tab/nv.ertiout