SWIFT được ví như mạng xã hội của các ngân hàng, tổ chức tài chính - Ảnh: REUTERS
Tuyên bố chung của các lãnh đạo Ủy ban châu Âu, Mỹ, Pháp, Đức, Ý, Anh, Canada cho biết việc Nga bị loại khỏi hệ thống SWIFT sẽ khiến các ngân hàng của nước này "mất kết nối với hệ thống tài chính quốc tế và bị tổn hại năng lực hoạt động toàn cầu".
Trước đó, Tổng thống Mỹ Joe Biden dọa rằng các đòn trừng phạt cao nhất dành cho Nga sẽ còn nghiêm trọng hơn SWIFT.
"Vũ khí hạt nhân tài chính"
SWIFT, là từ viết tắt của Hiệp hội Viễn thông tài chính liên ngân hàng toàn cầu, được ví như mạng xã hội Twitter của các ngân hàng, giúp cung cấp thông tin giao dịch cho các tổ chức tài chính. Hệ thống này thành lập năm 1973, có trụ sở tại Bỉ, và hiện đang kết nối hơn 11.000 tổ chức tài chính tại 200 quốc gia và vùng lãnh thổ.
"Nó không chuyển tiền mà chuyển thông tin về tiền. Thật ra nó như một mạng xã hội nhắn tin, một Twitter cho các ngân hàng", bà Alexandra Vacroux, giám đốc Trung tâm nghiên cứu và Nga và Á-Âu của Đại học Harvard, mô tả.
Cụ thể, SWIFT ghi nhận trung bình 42 triệu tin nhắn mỗi ngày trong năm 2021 và đến 82 triệu tin nhắn trong tháng 2-2022. Các tin nhắn này là về giao dịch chứng khoán, thương mại...
Với khả năng cho phép các ngân hàng xử lý một lượng giao dịch lớn nhanh chóng và an toàn, SWIFT được coi là một hệ thống nền tảng cho thương mại quốc tế. Hơn một nửa các khoản thanh toán giát trị lớn xuyên quốc gia đều xử lý qua hệ thống này.
Theo Hiệp hội SWIFT quốc gia Nga, khoảng 300 ngân hàng và tổ chức của nước này sử dụng SWIFT, hơn một nửa tổ chức tín dụng tham gia hệ thống này biến Nga thành nước đứng thứ 2 sau Mỹ về số lượng người dùng.
Các chuyên gia so sánh việc Nga bị loại khỏi SWIFT cũng giống như bị cắt Internet. "Hãy tưởng tượng những tổ chức này hoạt động trực tuyến với các khách hàng gửi thông tin và giao dịch, rồi đột nhiên ngắt kết nối với hệ thống", Đài CBC dẫn lời Markos Zachariadis, chuyên gia về hệ thống thông tin và công nghệ tài chính tại Đại học Manchester, giải thích.
Khi Iran bị loại khỏi SWIFT năm 2012 do chương trình hạt nhân, kinh tế nước này đã sụt giảm đến 7% và mất đến 30% thương mại. Ảnh hưởng đối với Nga cũng sẽ không hề nhỏ.
Vì vậy, Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire từng gọi đây là một "vũ khí hạt nhân tài chính".
Tác động đa chiều
"Nga phụ thuộc rất nhiều vào SWIFT... Việc loại Nga khỏi SWIFT sẽ ngừng tất cả các giao dịch quốc tế, gây biến động tiền tệ và thất thoát dòng vốn lớn", bà Vacroux nhận định. Theo đó, Nga sẽ gặp khó khăn khi thực hiện các giao dịch quốc tế, bao gồm thu lợi nhuận từ dầu và khí đốt, vốn chiếm hơn 40% doanh thu của Nga, theo báo USA Today.
Một số chuyên gia như luật sư về thương mại quốc tế Adam Smith từng làm việc cho chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama, cho rằng Matxcơva có thể sử dụng các công cụ "truyền thống" khác như điện thoại, email... để trao đổi giao dịch.
Ngoài ra, từ năm 2014, sau khi sáp nhập Crimea, Nga đã bắt đầu phát triển giải pháp thay thế cho SWIFT là Hệ thống chuyển thông điệp tài chính (SPFS), theo Hãng tin Sputnik. Đến nay đã có hơn 400 ngân hàng Nga tham gia SPFS và chính phủ cũng đã có các biện pháp thúc đẩy sử dụng hệ thống có chi phí rẻ hơn này. Tuy nhiên, hiện chỉ có hơn chục ngân hàng nước ngoài có trong SPFS nên nó sẽ chưa thể giúp nhiều trong việc thực hiện giao dịch quốc tế.
Không chỉ Nga, các nước phương Tây cũng sẽ chịu ảnh hưởng tiêu cực từ đòn trừng phạt SWIFT, điều khiến nhiều nước ngần ngại việc loại Nga khỏi hệ thống. Câu hỏi đầu tiên cho phương Tây là làm sao để thanh toán khí đốt mua của Nga, đặc biệt là đối với quốc gia phụ thuộc nhiều vào dầu, khí đốt của Nga như Đức, Ý. Đối với người Mỹ, điều này đồng nghĩa với việc giá cả sẽ leo thang và các nhà kinh tế lo ngại lạm phát có thể bị đẩy lên 2 con số, đồng USD suy yếu.
"Nó sẽ tác động đến tất cả các nước giao dịch với Nga, bao gồm nhiều nước thuộc Liên minh châu Âu và các nước khác nhận nguồn năng lượng từ Nga, cũng như các doanh nghiệp giao dịch với những tổ chức của Nga", ông Zachariadis nói.
Bộ Ngoại giao Nga: Sẽ đáp trả các lệnh trừng phạt của Mỹ và châu Âu sòng phẳng TTO - Ngày 24-2, bà Maria Zakharova, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Nga, khẳng định Nga sẽ đáp trả các lệnh trừng phạt của Mỹ và châu Âu sòng phẳng, ăn miếng trả miếng.