Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Bắc Giang đang tạm giữ hình sự đối với N.V.M (17 tuổi, trú tại H.Sơn Động, Bắc Giang) để điều tra về hành vi hiếp dâm người dưới 16 tuổi.

Theo kết quả xác minh ban đầu, M. và bé gái T.M.C (sinh tháng 6.2010, trú cùng địa phương) quan hệ tình cảm yêu đương. M. có hành vi quan hệ tình dục với C., khiến C. mang thai và sinh con cách đây ít ngày.

CÔNG AN CUNG CẤP

Ngoài vụ việc trên, thời gian qua, công an các địa phương xử lý nhiều vụ án về xâm hại tình dục với tính chất tương tự. Trong một số vụ, nạn nhân là trẻ em, thậm chí dưới 13 tuổi.

Vậy pháp luật quy định ra sao về tội danh hiếp dâm người dưới 16 tuổi, trường hợp nạn nhân đồng thuận thì người thực hiện hành vi xâm hại có bị xử lý hay không?

Luật sư Chu Thị Út Quỳnh, Đoàn luật sư TP.Hà Nội, cho biết theo thông tin cơ quan công an cung cấp, thời điểm T.M.C bị xâm hại tình dục thì C. chưa đủ 13 tuổi. Đây là độ tuổi chưa có sự phát triển hoàn thiện về thể chất cũng như tâm sinh lý, việc quan hệ tình dục với trẻ sẽ gây ảnh hưởng nặng nề cả về sức khỏe và tinh thần. Vì thế, trẻ ở độ tuổi này được pháp luật đặc biệt quan tâm và bảo vệ chặt chẽ.

Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi được quy định tại điều 142 bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), nêu rõ một trong những hành vi phạm tội là "giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người dưới 13 tuổi".

Nghĩa là, khi quan hệ tình dục với người dưới 13 tuổi, dù nạn nhân bị ép buộc hay tự nguyện thì người thực hiện hành vi vẫn sẽ bị xem xét xử lý về tội danh nêu trên. Khung hình phạt từ 7 - 15 năm tù, hoặc cao nhất đến tử hình, tùy vào tình tiết tăng nặng.

Về phía người thực hiện hành vi phạm tội, điều 101 bộ luật Hình sự 2015 có nêu: với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 18 năm tù; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 3/4 mức phạt tù mà điều luật quy định.

Trường hợp từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 12 năm tù; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 1/2 mức phạt tù mà điều luật quy định.

Đối chiếu vụ việc ở Bắc Giang, tại thời điểm thực hiện hành vi xâm hại tình dục bé gái, nếu nghi phạm N.V.M đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi thì sẽ được áp dụng quy định không quá 3/4 mức phạt tù có thời hạn.

NVCC

Một tình huống khác cũng được đặt ra: trường hợp cơ quan công an khởi tố vụ án mà gia đình nạn nhân có đơn đề nghị không truy cứu thì người thực hiện hành vi xâm hại tình dục có tiếp tục bị xử lý?

Luật sư Quỳnh dẫn chứng điều 155 bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2021). Theo đó, với tội phạm thực hiện được quy định tại khoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155 và 156 của bộ luật Hình sự, các cơ quan tiến hành tố tụng chỉ khởi tố khi có yêu cầu của bị hại hoặc người đại diện của bị hại khi bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã chết.

Nếu người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu thì vụ án phải được đình chỉ, trừ trường hợp có căn cứ xác định người đã yêu cầu rút yêu cầu khởi tố trái với ý muốn của họ do bị ép buộc, cưỡng bức.

Đối chiếu với quy định trên, tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi được quy định tại điều 142, không thuộc nhóm tội phải khởi tố theo yêu cầu của bị hại, cũng không thể đình chỉ nếu bị hại rút yêu cầu khởi tố.

"Trường hợp phía bị hại có đơn xin bãi nại, đây có thể được xem là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho người thực hiện tội phạm trong quá trình điều tra, truy tố và xét xử", luật sư nói.