Dĩ nhiên thời điểm này còn xa mới tới đêm giao thừa âm lịch, nhưng đây là những chiếc bánh chưng sẽ đón Tết tận bên kia bán cầu - nước Mỹ.

Năm nay, cùng với bánh chưng của các làng nghề ở Hải Phòng, Đồng Nai vốn đã quen thuộc, bánh chưng vùng Tiên Phước (Quảng Nam) với những đặc trưng quê nhà không trộn lẫn đã lần đầu lên đường xuất cảng, vào các siêu thị của người Việt tại Mỹ theo đường chính ngạch.

Gói ghém mùi vị quê hương

Doanh nghiệp được cấp phép hồ sơ chính ngạch lô bánh chưng 10 tấn sang bán ở Mỹ là Hợp tác xã Bà Ba Hội. Trước bánh chưng, hợp tác xã cũng đã xuất khẩu chính ngạch lô cá nục qua các siêu thị người Việt ở Mỹ và rất được khách hàng hài lòng.

Bà Huỳnh Thị Thu Thủy, chủ thương hiệu Bà Ba Hội, cho biết làm bánh chưng, mì Quảng, các mặt hàng bán dịp Tết là nghề gia truyền từ nhiều đời trong gia đình bà. Bà Phạm Thị Hội, mẹ bà, là người làm bánh nổi tiếng ở Tam Kỳ, mỗi dịp Tết và những ngày lễ lớn bà con xứ Quảng khắp nơi lại gọi điện đặt hàng bà Hội gói bánh và nấu mì Quảng.

Bánh chưng Bà Ba Hội thành hàng xuất khẩu chính ngạch qua Mỹ đến từ cơ duyên kết nối các cơ sở sản xuất hàng đặc sản, thủ công đặc trưng tỉnh Quảng Nam cách đây ít năm.

Trong một lần làm việc với đối tác tại TP.HCM, bà Thủy đã gặp gỡ một doanh nghiệp chuyên phân phối các mặt hàng đặc sản vùng miền ở Việt Nam qua bán tại Mỹ.

Chỉ sau vài tháng, hợp đồng nguyên tắc về lô bánh chưng xứ Quảng được ký. Các thủ tục liên quan được thúc đẩy nhanh chóng và chuyên nghiệp.

Bà Thủy kể để nhận được cái gật đầu từ đối tác, ngoài việc đạt các tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng, quy trình chế biến, nguồn nguyên liệu thì cơ sở của bà còn phải chứng minh sự khác biệt của bánh chưng xứ Quảng.

Trong một nội dung khi thương thảo đặt hàng mà đối tác đưa ra, phía nhà phân phối yêu cầu hãng sản xuất bánh chưng Bà Ba Hội chứng minh "đặc trưng độc, lạ và duy nhất của mặt hàng phổ biến như bánh chưng".

Câu trả lời của bà: "Bánh chưng Quảng Nam của Bà Ba Hội là sự kết hợp tinh tế từ những nguyên liệu mang đậm nét đặc trưng ở vùng Quảng Nam. Sự mềm dẻo của nếp kết hợp với vị béo, bùi của đậu xanh, hương thơm nhẹ và vị cay của tiêu tạo nên một món ăn thú vị với người thưởng thức.

Sản phẩm được chế biến với công thức gia truyền làm nên hương vị đặc trưng của xứ sở, quen thuộc trong ký ức người Quảng.

Không có thịt theo yêu cầu nhập khẩu nghiêm ngặt của Mỹ, bánh chưng xanh chay vẫn giữ được hương vị truyền thống sau thời gian dài nghiên cứu, lựa chọn kỹ càng các nguyên vật liệu đặc sản của Quảng Nam. Bánh được đóng gói chuyên nghiệp, đẹp mắt như một món quà quý ngày Tết".

Bánh đi xa phải là bánh ngon nhất

"Vượt đại dương mang hương vị xứ Quảng đến Mỹ, nhất định phải là chiếc bánh ngon nhất. Nếp phải thơm, dẻo, ngọt, từng hạt tiêu, gia vị, nhân bánh cho tới lá dong, lạt buộc cũng phải hoàn hảo", bà Thủy khẳng định.

Sau nhiều thời gian tìm nguồn nếp tốt, dòng nếp Bầu - thứ nếp hiếm chỉ đạt năng suất và chất lượng khi trồng đúng sáu tháng trên đất Tam Mỹ Tây (huyện Núi Thành, Quảng Nam) được nhắm đến.

Hợp tác xã Bà Ba Hội xuống tận ruộng đặt hàng mua với giá cao nhưng đi kèm là quy trình hữu cơ nghiêm ngặt.

Nếp thu hoạch xong được phơi nắng, tách vỏ, cám đầy kỹ lưỡng trước khi đưa về nhà xưởng, ngâm ủ để bắt đầu gói bánh.

Để bánh có mùi thơm dậy, tươi xanh, nguồn lá dong gói cũng được đặt hàng cho người dân vùng chân núi Ngọc Linh ở Bắc Trà My, Nam Trà My vào rừng hái.

Lá gói bánh phải đạt độ "chín" hoàn hảo, gân tươi giòn, đều màu, không ố vàng, sâu mọt... Ngoài ra, ống giang (một dòng tre) tươi non cũng được lựa lọc để đưa về xé ra thành sợi mỏng làm dây gói bánh.

Bà Thủy cũng cho biết đã tìm lên tận vườn tiêu Tiên Phước lựa chọn những hạt tiêu ngon nhất về kết hợp với đậu xanh để làm nhân bánh. Đậu xanh cũng phải là đậu hữu cơ, được trồng theo quy trình nông nghiệp sạch, có truy xuất nguồn gốc.

Những ngày đầu tháng 10, trước thời hạn theo hợp đồng xuất hàng, hàng chục công nhân trong đồ bảo hộ nghiêm ngặt đến nhà chế biến của Hợp tác xã Bà Ba Hội để bắt đầu gói bánh.

Bà Hội dù đã trên 70 tuổi nhưng luôn đứng sát các công nhân để hướng dẫn từng công đoạn bằng kinh nghiệm mấy mươi năm gói bánh già dặn. Từ việc vào bánh bao nhiêu đậu xanh, bao nhiêu tiêu, dây gói thắt ra sao... đều được làm tỉ mỉ cho tới khi một chiếc bánh vuông vức hoàn thành, đưa vào giàn hấp.

Nâng niu cặp bánh thơm nức vừa ra lò, bà Thủy nhắc lại đặc trưng bánh chưng Quảng Nam của mình: vị dẻo quyện hơn, miếng bánh vị ngọt và ướt, nhân đậu xanh bùi ngọt lại điểm hạt tiêu Tiên Phước cay xè, thơm nồng.

"Nếp làm bánh được trộn với lá dứa ép khô, nhân được ướp với tỉ lệ gia vị phù hợp. Sau khi nấu chín thì nếp có màu xanh rất đẹp, bao bọc khối nhân đậu xanh mềm, thơm bên trong.

Bánh được bọc trong túi ni lông, hút chân không, vô trùng có thể bảo quản nhiều tháng. Truyền thống người Việt chúng ta là bánh trước khi ăn thì sẽ được đặt trên mâm cúng ngày Tết để nhớ về cội nguồn, thắp hương cho ông bà tổ tiên, bánh chưng cũng là món quà tặng để chúc phúc năm mới.

Vì vậy, chúng tôi đã cố gắng thiết kế hộp đựng thật đẹp...", bà Thủy say sưa nói tiếp. Nghe con gái giới thiệu với khách, bà Ba Hội cũng rất hài lòng với hình thức mới của chiếc bánh gia truyền nhà mình.

Bà con xứ Quảng phương xa Tết này sẽ vơi bớt nỗi nhớ quê hương.

Sẽ tiếp tục đưa bánh chưng qua Mỹ

Để đạt tiêu chuẩn xuất khẩu và an toàn tuyệt đối, Hợp tác xã Bà Ba Hội đã phải đầu tư dây chuyền, công nghệ và quy trình chất lượng nghiêm ngặt theo chuẩn FDA của Mỹ.

Giám đốc Công ty xuất nhập khẩu LNS Việt Nam (đơn vị ký kết hợp đồng đưa bánh chưng Bà Ba Hội qua Mỹ), ông Hồ Hùng, cho biết nhu cầu thưởng thức các món ăn mang hương vị quê nhà của cộng đồng người Việt là rất lớn.

"Người Việt Nam tại Mỹ vẫn phải đi làm, đi học vào ngày Tết Nguyên đán của Việt Nam (riêng tiểu bang California công nhận Tết Nguyên đán là ngày lễ) nên không có nhiều thời gian để quây quần nấu bánh chưng như ở Việt Nam.

Từ nhu cầu này, chúng tôi muốn mang bánh chưng, đóng gói hộp quà xinh xắn, tiện dụng từ Việt Nam sang Mỹ để bà con người Việt được thưởng thức trọn vị quê hương", ông Hùng nói.

Cũng theo ông Hồ Hùng, lô hàng 10 tấn bánh chưng của Bà Ba Hội qua Mỹ Tết này là lô bánh chưng diện chính ngạch. Nếu mọi thứ thuận lợi thì LSN sẽ tiếp tục đặt các đơn hàng mỗi mùa Tết tới.

Lô bánh chưng 32.000 cái, được gói bằng lá dong xanh mướt, nhân đậu xanh, hạt nếp bầu kèm hạt tiêu cay xè vùng Tiên Phước được đóng thùng và theo chuyến tàu biển lên đường từ 24-10 dương lịch. Theo kế hoạch, từ giữa tháng 12, những túi bánh đã nằm trên kệ các siêu thị dành cho người Việt tại Hoa Kỳ.

32.000 bánh chưng xanh lên đường sang Mỹ

Sau thời gian dài đàm phán, một container bánh chưng xanh được một hợp tác xã tại Quảng Nam làm thủ tục để lên tàu biển qua Mỹ bán cho kiều bào đón Tết cổ truyền.