Đại tá Vũ Văn Tấn, Phó cục trưởng Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06 - Bộ Công an), cho biết Bộ Công an đang dồn nhân lực để "chuẩn bị mọi thứ" trước khi luật Căn cước được áp dụng.

Nhật Thịnh

Thẻ căn cước khác gì thẻ CCCD?

Nhằm triển khai luật Căn cước, Bộ Công an đang xây dựng thông tư quy định về mẫu thẻ căn cước. Không chỉ thay đổi về tên gọi, mẫu thẻ mới được đề xuất rất nhiều điểm khác biệt so với thẻ căn cước công dân (CCCD).

Trong đó, mục "quê quán" đổi thành "nơi đăng ký khai sinh", "nơi thường trú" đổi thành "nơi cư trú", đồng thời di chuyển sang mặt sau của thẻ thay vì mặt trước như hiện nay. Chữ ký của cơ quan cấp thẻ đổi từ "Cục trưởng Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội" thành "Bộ Công an".

Trên mặt thẻ căn cước sẽ không còn các thông tin về đặc điểm nhân dạng, vân tay ngón trỏ trái và ngón trỏ phải - vốn là những thông tin quen thuộc thể hiện trên chứng minh nhân dân (CMND) và CCCD hàng chục năm qua.

Theo Bộ Công an, việc lược bỏ vân tay, đặc điểm nhân dạng trên mẫu thẻ mới nhằm bảo đảm tính riêng tư cho công dân trong quá trình sử dụng thẻ. Tuy không còn thể hiện trên mặt thẻ nhưng những thông tin này vẫn sẽ được quản lý thông qua bộ phận lưu trữ thông tin được mã hóa của thẻ (chip điện tử). Các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền có thể khai thác thông tin bằng các phương tiện nghiệp vụ, không phát sinh vướng mắc.

Tương tự, mã QR code trên thẻ căn cước cũng được đề xuất chuyển sang mặt sau, thay vì mặt trước như hiện hành. Thông tin trong mã QR code bao gồm: họ, chữ đệm và tên, số định danh cá nhân của chủ hộ, cha, mẹ, vợ, chồng, con; số CMND 9 số (nếu có); số định danh cá nhân đã hủy (nếu có).

Một quy định mới quan trọng nữa tại luật Căn cước so với luật CCCD, đó là người dưới 14 tuổi cũng sẽ được cấp thẻ căn cước (theo nhu cầu chứ không bắt buộc).

Để triển khai việc này, Bộ Công an đề xuất 2 mẫu thẻ dành cho người từ 6 tuổi trở lên và người từ 0 - 6 tuổi.

Với người từ 6 tuổi trở lên, mẫu thẻ căn cước theo quy chuẩn chung, như đã đề cập ở trên. Với người từ 0 - 6 tuổi, mặt trước của thẻ căn cước sẽ không có ảnh của người được cấp thẻ.

Không nên đổ xô đi đổi thẻ căn cước

Tính đến cuối năm 2023, Bộ Công an đã cấp hơn 83 triệu thẻ CCCD gắn chip cho người dân trên toàn quốc.

Đại tá Vũ Văn Tấn cho hay, khi luật Căn cước có hiệu lực, thẻ CCCD vẫn có giá trị sử dụng hết thời hạn ghi trên thẻ, vì thế người dân không bắt buộc phải cấp đổi. Việc cấp thẻ căn cước sẽ thực hiện từ ngày 1.7, và áp dụng với các trường hợp sau: thẻ CCCD hết hạn, công dân đến tuổi cấp lần đầu, người có nhu cầu đổi từ thẻ CCCD sang thẻ căn cước hoặc có thay đổi thông tin liên quan đến cá nhân.

Trần Cường

Đặc biệt, với thẻ CCCD hết hạn từ nay đến trước ngày 1.7, người dân không cần phải đi làm thủ tục cấp lại thẻ, "cứ dùng và đợi làm luôn thẻ căn cước mới".

Phó cục trưởng C06 cũng khuyến cáo, người dân không nên đổ xô đi đổi thẻ căn cước, bởi thẻ CCCD cũ vẫn có thể sử dụng đến khi hết thời hạn in trên bề mặt. Tuy vậy, trong trường hợp xảy ra việc người làm thủ tục cấp thẻ căn cước tăng đột biến, Bộ Công an sẽ đáp ứng được, vì đã chủ động xây dựng kế hoạch cả về nhân lực và vật lực, đến tận công an cấp xã, để phục vụ nhu cầu của người dân.

Thu thập mống mắt, ADN, giọng nói như thế nào?

Vẫn theo quy định tại luật Căn cước, kể từ 1.7, khi làm thủ tục cấp thẻ căn cước, cơ quan quản lý căn cước sẽ thu thập thông tin về mống mắt của người dân để cập nhật vào cơ sở dữ liệu căn cước. Việc thu thập được thực hiện bằng thiết bị chuyên dụng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, cùng với vân tay, mống mắt của một người có cấu trúc đường vân phức tạp và là duy nhất, không thay đổi nhiều theo thời gian. Hiện nay, nhiều quốc gia đã áp dụng công nghệ nhận diện mống mắt để phục vụ nhận diện công dân, xác thực hộ chiếu, điền thông tin xác thực qua website... Tại VN, việc thu thập mống mắt sẽ giúp đối soát và xác thực thông tin của mỗi cá nhân, hỗ trợ trong những trường hợp không thu nhận được vân tay (người khuyết tật, vân tay bị biến dạng…).

Luật Căn cước còn quy định thu thập cả ADN và giọng nói vào cơ sở dữ liệu căn cước. Tuy nhiên, khác với mống mắt (bắt buộc thu thập), thông tin sinh trắc học về ADN và giọng nói sẽ có 2 hình thức thu thập. Một là khi người dân tự nguyện cung cấp. Hai là cơ quan tiến hành tố tụng hình sự, cơ quan quản lý người bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính trong quá trình giải quyết vụ việc có thực hiện trưng cầu giám định hoặc thu thập được thông tin sinh trắc học về ADN, giọng nói của người dân, thì chia sẻ cho cơ quan quản lý căn cước để cập nhật, điều chỉnh vào cơ sở dữ liệu căn cước.

Theo đại tá Vũ Văn Tấn, Bộ Công an đang gấp rút chuẩn bị về mặt hạ tầng kỹ thuật để việc thu thập dữ liệu ADN, mống mắt, giọng nói tương đồng với quy chuẩn quốc tế; vừa tiết kiệm kho lưu trữ, vừa chính xác khi đối sánh; đồng thời bảo mật tuyệt đối.

Cũng theo đại tá Tấn, dù không bắt buộc phải đổi thẻ CCCD sang thẻ căn cước nhưng người dân nên đi bổ sung dữ liệu sinh trắc học về ADN, mống mắt và giọng nói. Việc này mang lại rất nhiều lợi ích, ví dụ như liên quan đến sức khỏe hoặc bị giả mạo thì dữ liệu sinh trắc học sẽ giúp xử lý chính xác và nhanh hơn.