Bầu cử Tổng thống Mỹ năm nay có gì đặc biệt?

Cuộc đua vào Nhà Trắng bắt đầu từ ngày 23/1/2024, khi các cuộc bầu cử sơ bộ trong hai đảng Dân chủ và Cộng hòa được tổ chức. Theo quy định, cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024 sẽ được tổ chức vào thứ Ba của tuần đầu tháng 11, tức là ngày 5/11/2024. 

Đây là cuộc bầu cử Tổng thống lần thứ 60 liên tiếp 4 năm 1 lần trong lịch sử nước Mỹ, trong đó Tổng thống thứ 47 của Mỹ sẽ được bầu. Cuộc bầu cử này sẽ bầu chọn Tổng thống và Phó Tổng thống.

Ngày 15/11/2022, cựu Tổng thống Donald Trump tuyên bố bắt đầu chiến dịch tranh cử. Trong khi đó, ngày 25/4/2023, Tổng thống đương nhiệm Joe Biden tuyên bố tái tranh cử nhiệm kỳ hai liên tiếp. 

Đến nay vẫn chưa có ứng cử viên chính thức nào từ hai đảng nhưng nhiều khả năng cựu Tổng thống Trump và Tổng thống đương nhiệm Biden sẽ ra tranh cử như 4 năm trước.

Nếu hai ông Biden và Trump một lần nữa được đảng của họ bầu làm ứng cử viên thì cuộc bầu cử năm 2024 sẽ là cuộc tái đấu Tổng thống đầu tiên kể từ năm 1956. 

Cuộc bầu cử Tổng thống sẽ được tổ chức đồng thời với cuộc bầu cử Thượng viện và Hạ viện. Một số bang cũng sẽ tổ chức các cuộc bầu cử thống đốc và lập pháp. Tổng thống đắc cử sẽ nhậm chức vào ngày 20/1/2025.

Hệ thống chính trị ở Mỹ do hai đảng Dân chủ và Cộng hoà thống trị. Kể từ năm 1853, chỉ có ứng cử viên của hai đảng này tham gia tranh cử Tổng thống. 

Tất cả các Tổng thống Mỹ trong thời hiện đại đều thuộc về một trong hai đảng này. Cuộc chạy đua vào Nhà Trắng năm 2024 cũng sẽ diễn ra giữa đại diện của hai lực lượng chính trị lớn nhất là đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ.

Đảng Cộng hòa sẽ chính thức công bố tên ứng cử viên của mình vào ngày 15-18/7/2024 tại đại hội ở Milwaukee, bang Wisconsin và đảng Dân chủ sẽ chính thức công bố tên ứng cử viên của mình vào 18-22/8/2024 tại đại hội ở Chicago, bang Illinois.

Ứng cử viên đảng Dân chủ

Điều 2 Hiến pháp của nước Mỹ không quy định giới hạn độ tuổi đối với ứng cử viên. Các công dân Mỹ từ 35 tuổi trở lên và đã sống ở Mỹ 14 năm đều có quyền tham gia tranh cử Tổng thống. 

Ông Biden là Tổng thống cao tuổi nhất của nước Mỹ, nhậm chức ngày 20/1/2021 khi ông đã ở tuổi 78. Nếu đắc cử lần này, ông sẽ nhậm chức ở tuổi 82 và kết thúc nhiệm kỳ ở tuổi 86.

Việc ông Biden sẽ được đảng Dân chủ đề cử hầu như chắc chắn. Trong các cuộc bầu cử sơ bộ nội bộ đảng, chỉ có hai ứng cử viên ít được biết đến cạnh tranh với ông là nhà văn Marianne Williamson và thành viên Hạ viện từ bang Minnesota Dick Phillips.

Thượng nghị sĩ nổi tiếng Vermont Bernie Sanders, người đã tham gia tranh ứng cử vào các năm 2016 và 2020 sẽ không tham gia chiến dịch lần này. Năm 2016, bà Hillary Clinton là ứng cử viên đảng Dân chủ, nhưng đã thất bại trước ông Trump.

Phó Tổng thống đương nhiệm Kamala Harris đang tranh cử cùng với ông Biden. Bản thân ông Biden từng là phó Tổng thống dưới thời chính quyền Barack Obama từ 2009 đến 2017.

Mặc dù nhiều người Mỹ cho rằng ông Biden không nên tái tranh cử vì đã quá già, nhưng dựa trên kết quả bầu cử giữa kỳ năm 2022, khả năng ông giành được sự đề cử của đảng Dân chủ đã tăng lên đáng kể.

Các phương tiện truyền thông hàng đầu của Mỹ gồm Associated Press, các hãng truyền hình NBC, CNN và báo Politico dự đoán Tổng thống Biden sẽ giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Dân chủ. 

Kết quả bỏ phiếu chính thức vẫn chưa được công bố, nhưng theo dự đoán ông Biden chắc chắn sẽ giành chiến thắng.

Ứng cử viên đảng Cộng hòa

Ông Trump thất bại trước ông Biden trong cuộc bầu cử năm 2020 và Hạ viện đã luận tội ông lần thứ hai. 

Năm 2021, ông được Thượng viện tuyên trắng án và hiện đủ điều kiện để tái tranh cử vào năm 2024. 

Nếu thắng cử, ông Trump sẽ trở thành Tổng thống đầu tiên thua và sau đó lại giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tiếp theo sau Grover Cleveland. 

Grover Cleveland là đảng viên đảng Dân chủ đầu tiên được bầu sau nội chiến năm 1885, là Tổng thống thứ 22 và 24 của nước Mỹ và là Tổng thống duy nhất rời Nhà Trắng và trở lại nhiệm kỳ hai sau bốn năm.

Ngoài ông Trump, một số nhân vật khác thuộc đảng Cộng hoà cũng bày tỏ mong muốn tham gia chiến dịch tranh cử Tổng thống, trong đó có cựu Phó Tổng thống Mike Pence và cựu Thống đốc bang New Jersey Chris Christie, nhưng cả hai đều đã rút lui khá sớm khỏi cuộc đua vì không có được sự ủng hộ rộng rãi. 

Không lâu trước cuộc bầu cử sơ bộ ở New Hampshire, Thống đốc Florida Ron DeSantis và doanh nhân đồng thời là nhà văn Vivek Ramaswami cũng đã rút lui.

Theo kết quả của các cuộc bầu cử sơ bộ và họp kín, cựu Tổng thống Trump đang dẫn đầu. Đối thủ duy nhất của ông là cựu Thống đốc Nam Carolina, cựu đại sứ của Mỹ tại Liên hợp quốc Nikki Haley. Tuy nhiên, tính đến thời điểm này, truyền thông Mỹ xác định ông Trump đã đánh bại bà Haley trong cuộc bầu cử sơ bộ đảng Cộng hòa ở bang Nam Caronlina, "bang nhà" của bà Haley. 

Ứng cử viên cho vị trí Phó Tổng thống của đảng Cộng hòa có thể là Thượng nghị sĩ Tim Scott đến từ Nam Carolina, Ron DeSantis hoặc Nikki Haley.

Ngoài hai ông Biden và Trump, còn một số nhân vật khác muốn tham gia tranh cử gồm:Dean Phillips 55 tuổi, một thành viên ít tên tuổi của Quốc hội Mỹ đến từ bang Minnesota; Robert Kennedy, 70 tuổi, tranh cử với tư cách ứng cử viên độc lập thách thức ông Biden để giành đề cử của đảng Dân chủ, nhưng bị bỏ xa trong các cuộc thăm dò dư luận; Cornel West, 70 tuổi, một triết gia và học giả người Mỹ gốc Phi tranh cử với tư cách ứng cử viên độc lập hứa hẹn xóa đói giảm nghèo và cung cấp nhà ở cho người nghèo; Jill Stein 73 tuổi, bác sỹ là ứng cử viên của đảng Xanh. 

Những nhân vật này không có gì nổi bật, rất ít cơ hội thắng cử nên cuộc đua sắp tới vào Nhà Trắng sẽ tập trung vào hai ông Biden và Trump.

Ai sẽ trở thành ông chủ Nhà Trắng?

Cuộc bầu cử ở Mỹ đang thu hút sự chú ý không chỉ của người dân Mỹ mà cả trên toàn thế giới. Các chuyên gia đang cố gắng dự đoán kết quả cuộc bỏ phiếu nhưng hiện nay rất khó có thể nêu tên ai sẽ trở thành ông chủ tiếp theo của Nhà Trắng.

Joe Biden 

Nhiều người tin ông Biden có cơ hội đắc cử cho rằng, chính quyền Mỹ dưới thời ông đã làm được nhiều việc. Quan trọng nhất là khắc phục được hậu quả nặng nề của đại dịch Covid-19. 

Các chỉ số kinh tế nhìn chung đều tích cực. Nền kinh tế đang tăng trưởng với tốc độ ổn định. Tỷ lệ lạm phát, thất nghiệp, giá xăng giảm, tạo được nhiều công ăn việc làm cho người dân. Thị trường chứng khoán đạt mức cao kỷ lục. 

Ngoài ra, chính quyền còn cắt giảm thuế và chi tiêu xã hội, duy trì được sự ổn định trong việc cung cấp năng lượng, đảm bảo lợi ích của tổ hợp công nghiệp quân sự. 

Tuy nhiên, nhiều người Mỹ vẫn coi tình hình kinh tế là ảm đạm và đời sống của họ vẫn chưa được cải thiện được bao nhiêu.

Tình hình di cư bất hợp pháp ở biên giới Mexico ngày càng tồi tệ không được giải quyết có thể ảnh hưởng tới lá phiếu của cử tri. 

Theo thông tin của Mỹ, số người di cư bất hợp pháp tại các cửa khẩu biên giới Mexico tháng 12/2023 lên mức cao nhất từ trước tới nay, với 249.785 người bị bắt, tăng 31% trong tháng 11 và tăng 13% so với tháng 12/2022.

Mặt khác, ông Biden vẫn đang bị chỉ trích gay gắt của một số đồng nghiệp ngay trong đảng Dân chủ vì ủng hộ Israel trong cuộc chiến ở Gaza và từ chối lệnh ngừng bắn, bất chấp gần 29 nghìn người Palestine bị giết, khoảng 60 nghìn người khác bị thương, một thảm hoạ nhân đạo chưa từng có, sự tàn phá khủng khiếp gây ra cho Dải Gaza.

Ông Biden cũng đang gặp khó khăn lớn trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng. Hơn 80% cử tri Mỹ cho rằng ông đã quá già nếu ở lại thêm một nhiệm kỳ nữa. Ngoài ra ông còn gặp vấn đề về sức khoẻ, trí nhớ kém, hay nhầm lẫn, đi lại khó khăn. Điều này rất nguy hiểm khi ông cầm trong tay chiếc cặp có nút bấm hạt nhân.

Theo cuộc thăm dò của Đại học Monmouth, 50% số người được hỏi dự định bỏ phiếu cho ông Biden và 44% cho ông Trump. 

Theo tính toán của trang tổng hợp Real Clear Polls, ông Biden có thể giành được 222/538 phiếu đại cử tri, còn ông Trump có thể giành được 125 phiếu, nhưng hiện tại rất khó để dự đoán quyết định của 191 đại cử tri còn đang lưỡng lự.

Donald Trump 

Gần đây, cơ hội giành chiến thắng của ông Trump tăng lên, do bất đồng với ông Biden về vấn đề tài trợ cho Ukraine. 

Nếu vào đầu năm cơ hội chiến thắng của ông không nhiều, thì sau khi các thủ tục pháp lý chống lại ông ở cả cấp liên bang và tiểu bang được tiến hành, xếp hạng và cơ hội của ông đã tăng lên đáng kể. 

Tài trợ cho Ukraine, Israel và thái độ đối với cuộc xung đột Israel - Hamas gần đây đang làm giảm xếp hạng của ông Biden và tăng xếp hạng cho ông Trump.

Quan điểm của ông Trump là Mỹ cần phải giải quyết các vấn đề của chính mình trước, sau đó mới giúp đỡ các nước khác. Quan điểm này nhận được sự ủng hộ rộng rãi của người Mỹ. 

Các giới phân tích chính trị của Mỹ cho rằng, nếu cuộc bầu cử được tổ chức ngay bây giờ, 49% cử tri sẽ bầu cho ông Trump, và 45% cho ông Biden.

Ngoài việc kêu gọi đình chỉ viện trợ bổ sung cho Ukraine, ông Trump còn đòi làm rõ các cáo buộc Hunter Biden, con trai của ông Biden, tham nhũng trong các giao dịch với Ukraine.

Nhiều người Mỹ chia sẻ quan điểm này với ông Trump. Họ cho rằng, việc bảo vệ biên giới của người khác thay vì lo cho biên giới của chính mình là một thảm họa.  Theo kết quả thăm dò ý kiến của CNN, 55% người Mỹ tin rằng Mỹ không nên cung cấp thêm tài chính cho Ukraine. 71% đảng viên Cộng hòa bày tỏ quan điểm này.

Cuộc chạy đua vào Nhà Trắng giữa ông Biden và Trump mặc dù mới bắt đầu, nhưng đang diễn ra đầy kịch tính. Hai ứng cử viên sẽ còn phải trải qua nhiều giai đoạn hết sức khó khăn. 

Cả hai ứng cử viên đều đang tìm cách tranh thủ thêm sự ủng hộ của cử tri tại các bang chiến trường. Các bang này là chìa khóa để giúp các ứng cử viên giành thắng lợi. 

Cuối cùng, họ sẽ phải bước vào các cuộc tranh luận trực tiếp trên truyền hình để cử tri hiểu rõ quan điểm, chính sách và năng lực điều hành đất nước của từng ứng cử viên.

Năm nay có nhiều cuộc bầu cử trên thế giới, nhưng cuộc bầu cử Tổng thống ở Mỹ là hết sức quan trọng. Mỹ là cường quốc số một thế giới, bất cứ ai thắng cử cũng sẽ định hình diện mạo không chỉ của nước Mỹ, mà còn tác động đến cục diện trên toàn cầu.