Việc đánh số và gắn biển số nhà trong đô thị TP.HCM đã được thực hiện theo quyết định số 1958 từ năm 1998 của UBND TP, của bộ trưởng Bộ Xây dựng và quyết định số 22 năm 2012 của UBND TP.

25 năm qua, số nhà nhiều nơi vẫn còn lộn xộn, rối rắm. Gần đây Bộ Công an đặt vấn đề cấp định danh bất động sản, việc đánh số nhà chính xác và khoa học trở nên rất cấp thiết.

25 năm chưa thể chỉnh sửa xong

Từ năm 2012, chúng tôi đã có ý kiến nêu nguyên nhân của tình trạng lộn xộn này. Việc cấp đổi và chỉnh sửa số nhà đến nay chưa thể đồng bộ. Cụ thể có nơi chỉ chỉnh sửa số nhà trên mặt tiền phố, không chỉnh sửa trong hẻm. Chưa thống nhất cách đặt tên đường và hẻm.

Có những con đường ở TP Thủ Đức được mang tên danh nhân nhưng chỉ rộng vài mét, dài vài chục mét. Trong khi đó khu dân cư Kiến Á ở Q.8 dùng cách đặt tên hẻm (theo số nhà đường phố chính) cho các con đường có lộ giới lớn từ 16m đến 20m.

Cách đặt số nhà trong hẻm cũng chưa thống nhất, nơi thì theo cách đặt số chẵn bên phải số lẻ bên trái, nơi thì không. Việc thay đổi số nhà còn tùy ý người dân, nhiều nhà có số mới nhưng vẫn cứ gắn số cũ trước nhà, gây rối cho người đi tìm nhà gần đó khi số nhà nhảy nhót từ chẵn sang lẻ, từ số hàng chục lên hàng trăm (như thực tế ở phố ẩm thực Phan Xích Long, TP.HCM).

Thực ra nguyên nhân chính của tình trạng lộn xộn trong việc đánh số nhà không phải do thiếu quy chế… mà là thiếu quy định về trách nhiệm của người dân về số nhà.

Khi xem lại các quy chế do UBND TP và Bộ Xây dựng ban hành, không thấy quy chế nào quy định về việc cấm tự tiện đặt tên đường và số nhà, cũng như không quy định về việc bắt buộc phải chỉnh sửa số nhà theo quy định của cấp có thẩm quyền.

Các quy chế cũng không quy định thật rõ việc chế tài khi công dân không thực hiện các điều cấm hay không chấp hành quy chế.

Thiếu những điều cấm

Các quy chế hiện nay không quy định chiều dài giới hạn cho đường phố được đặt tên. Một số tuyến đường phố đi qua nhiều quận huyện như đường Võ Văn Kiệt ở TP.HCM qua Q.1, Q.5, Q.6, Q.11, huyện Bình Chánh. 

Để tìm đến địa chỉ còn phải biết nó nằm ở quận huyện nào, phần lớn người dân và khách vãng lai không biết ranh giới các quận huyện. Đường quá dài vừa khó tìm đến địa chỉ, vừa khó thay đổi số nhà khi bất động sản dọc đường có biến đổi (tách nhập thửa).

Các quy định hiện có chưa bảo đảm nguyên tắc mọi bất động sản đều phải "có tên" theo địa chỉ đất. Số nhà, tên đường chỉ là tên của một địa điểm để tiện giao dịch, quản lý đất đai và con người cư ngụ trên đất.

Cũng giống tên người, dù là người tốt hay tội phạm đều phải có tên. Do đó cần xem lại quy định "không đánh số và gắn biển số nhà… các công trình xây dựng không phép trong khu vực cấm xây dựng". Các công trình loại này phải bị xử lý tháo dỡ, trong quyết định xử lý tháo dỡ phải có tên người vi phạm và địa chỉ nơi người đó vi phạm một cách rõ ràng. Địa chỉ này phải theo quy định của Nhà nước, do Nhà nước đặt tên và công bố công khai.