Bán khống là gì?

Bán khống chiến thuật nhà đầu tư sử dụng để kiếm lời khi đoán rằng giá cổ phiếu sắp giảm. Nhà đầu tư đi vay cổ phiếu để bán ở thời điểm hiện tại rồi sau đó mua vào để trả lại.

Nếu thành công, nhà đầu tư được hưởng lãi bằng phần chênh lệch giữa giá mua vào và giá bán ra, trừ đi phí vay. Ví dụ, nhà đầu tư bán khống một cổ phiếu 40 USD với phí 5 USD. Nếu giá giảm xuống còn 10 USD thì nhà đầu tư có lãi 25 USD.

Nhưng bán khống không phải lúc nào cũng thuận lợi. Giả sử giá cổ phiếu tăng thành 100 USD, người bán khống bị lỗ 65 USD.

Người bán khống có thể cắt lỗ bằng cách đi mua cổ phiếu để trả lại hàng đã vay.

"Bán khống đã hủy hoại rất nhiều người"

Warren Buffett đã nhiều lần lên tiếng về bán khống. Sau vụ đổ vỡ bong bóng công nghệ và thị trường gấu từ năm 2000 đến 2002, cổ đông Berkshire Hathaway thường xuyên đặt câu hỏi liệu Warren Buffett có cân nhắc bán khống những cổ phiếu đặc biệt yếu kém không, theo The Motley Fool. 

Câu trả lời của Warren Buffett sẽ có ý nghĩa lớn với những người đang theo dõi những gì đang xảy ra với phe bán khống GameStop hiện nay. Warren Buffett nói tại cuộc họp cổ đông Berkshire Hathaway năm 2001: "Việc bán khống rất đau đớn. Bạn không thể kiếm nhiều tiền từ bán khống vì rủi ro thua lỗ lớn đồng nghĩa với việc bạn không thể đặt cược lớn".

Trong khi đó, Warren Buffett cảnh báo: "Bán khống đã hủy hoại rất nhiều người. Bạn có thể phá sản vì hoạt động này".

Charlie Munger, Phó Chủ tịch Berkshire Hathaway và người bạn lâu năm của Warren Buffett nói một cách dễ hiểu: "Bán khống trong lúc nhìn thấy người khác tâng bốc cổ phiếu đó là điều rất khó chịu. Bạn không nên để bản thân trải qua nhiều cảm giác khó chịu đến vậy".

"Lợi dụng bản chất con người"

Nhiều người hẳn sẽ nghĩ rằng nếu một cổ phiếu rõ ràng là bong bóng thì nó sẽ là lựa chọn hợp lý để bán khống. Nhưng Warren Buffett cảnh báo rằng giá cổ phiếu có thể lên cao nữa và cao mãi, dường như trái ngược với logic và lẽ thường.

Năm 2002, Warren Buffett từng nói: "Bong bóng lợi dụng bản chất con người. Không ai biết khi nào bong bóng sẽ vỡ hoặc nó sẽ phình to đến đâu trước khi nổ".

Ông cũng chia sẻ kinh nghiệm bản thân về bán khống: "Tôi từng có trải nghiệm cực kỳ kinh khủng khi bán khống một cổ phiếu hồi năm 1954. Nếu xét trong khoảng thời gian 10 năm thì tôi không phải kẻ sai, nhưng tính trong 10 tuần thì tôi đã rất sai lầm. Giá trị tài sản ròng của tôi liên tục bốc hơi trong suốt 10 tuần bán khống".

"Tôi sẽ cho người bán khống vay cổ phiếu"

Warren Buffett không cho rằng việc bán khống là xấu xa hay sai trái. Ông nói trong năm 2007: "Tôi không phản đối người khác bán khống, miễn là họ không thao túng thị trường".

Warren Buffett cũng không ngại chọc ghẹo phe bán khống: "Tôi hoan nghênh những người muốn bán khống Berkshire. Trên thực tế, tôi sẽ cho họ vay cổ phiếu để kiếm thêm thu nhập. Họ chắc chắn sẽ trở thành người mua trong tương lai. Nếu có ai muốn bán khống Berkshire, họ có thể bán khống bao lâu cũng được. Trên thực tế, chúng tôi sẽ tổ chức một cuộc họp đặc biệt cho những người này".

Warren Buffett đã sử dụng chiến lược cho vay cổ phiếu với một số doanh nghiệp khác của ông. Một công ty môi giới chứng khoán lớn từng tiếp cận Warren Buffett và đề xuất được vay cổ phiếu công ty sản xuất vật liệu xây dựng USG để bán khống.

"Chúng tôi đã tính phí vay rất cao", Warren Buffett hồi tưởng. "Chúng tôi thậm chí còn buộc họ phải bán khống trong một khoảng thời gian nhất định. Như thế chúng tôi sẽ tiếp tục kiếm được tiền từ việc cho vay".

Trong cuộc chiến GameStop đầu năm 2021, chi phí vay cổ phiếu để bán khống có giai đoạn lên tới 30-50%/năm vì GameStop là cổ phiếu rất khó vay.

"Rất khó kiếm sống nhờ bán khống"

Rốt cuộc, Warren Buffett không thấy bán khống là ý tưởng hấp dẫn."Nếu bạn mua cổ phiếu với giá 20 USD, cùng lắm bạn chỉ có thể mất 20 USD. Nếu bạn bán khống ở mức giá 20 USD, khoản lỗ của bạn có thể lên tới vô hạn", ông nói. 

Những quỹ đầu cơ đã bán khống GameStop ở mức giá 20 USD rồi thấy giá tăng vọt trên 400 USD chắc chắn thấm thía bài học trên hơn ai hết.

Cả hai nhà lãnh đạo Berkshire Hathaway đều không mặn mà với việc bán khống, nhà đầu tư nên coi đó là một lời cảnh báo nghiêm túc.