Việt Nam bị 'tụt hạng' trong lựa chọn mở rộng đầu tư của doanh nghiệp Nhật

Lê Hoàng

(TBKTSG Online) - Có 46,8% doanh nghiệp Nhật Bản hoạt động đầu tư tại Việt Nam được hỏi cho biết sẽ mở rộng đầu tư trong một đến hai năm tới, giảm 17,1% điểm so với khảo sát năm 2019, và bị mất vị trí dẫn đầu về tỷ lệ cao mở rộng đầu tư ở khu vực Đông Nam Á.

Một doanh nghiệp Nhật Bản hoạt động đầu tư tại Việt Nam. Ảnh minh họa: Lê Hoàng

Thông tin này được ghi nhận tại buổi công bố kết quả của cuộc “Khảo sát thực trạng hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp Nhật Bản tại Châu Á và Châu Đại Dương năm tài chính 2020” do Tổ chức Thương mại Nhật Bản (JETRO) tại TPHCM tổ chức vào ngày 8-2.

Theo kết quả của khảo sát, cũng như các quốc gia/khu vực khác, Việt Nam chịu ảnh hưởng do sự lây lan của dịch Covid-19, với 52,8% doanh nghiệp bị sụt giảm lợi nhuận kinh doanh năm 2020.

Mặc dù vậy, 49,6% doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam được khảo sát cho biết kinh doanh có lãi, 20,3% cân bằng.

Tuy nhiên, theo Trưởng văn phòng đại diện JETRO tại TPHCM, ông Hirai Shinji cho biết, khảo sát cho thấy có 46,8% doanh nghiệp Nhật Bản hoạt động đầu tư tại Việt Nam được hỏi cho biết sẽ mở rộng đầu tư trong một đến hai năm tới.

Cụ thể trong số 905 doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam được khảo sát về kế hoạch triển khai hoạt động kinh doanh trong 1-2 năm tới, có 46,8% cho biết có định hướng mở rộng kinh doanh. Kết quả này bị tụt giảm 17,1% điểm so với kết quả khảo sát năm 2019 (63,9%).

Tuy nằm ở vị trí cao thứ 4 trong khu vực Châu Á và Châu Đại Dương, nhưng đây là năm mà kết quả khảo sát cho thấy Việt Nam bị "rớt hạng" vị trí dẫn đầu tỷ lệ doanh nghiệp Nhật chọn mở rộng đầu tư ở khu vực Đông Nam Á, sau Myanmar với tỷ lệ cho thấy là 47,3%.

Pakistan có kết quả dẫn đầu tỷ lệ doanh nghiệp Nhật Bản trả lời muốn mở rộng kinh doanh trong 1-2 năm tới (53,5%) và Ấn Độ ở vị trí cao thứ hai (50,9%).

Đây là năm thứ hai liên tiếp số doanh nghiệp Nhật Bản ở Việt Nam có định hướng tiếp tục mở rộng kinh doanh thấp hơn, tỷ lệ này của năm 2018 được JETRO công bố là gần 70%.

Kết quả này dường như phần nào bị trái ngược với những diễn biến thực tế về mở rộng đầu tư của doanh nghiệp Nhật Bản ở thị trường Việt Nam trong thời gian bị ảnh hưởng dịch Covid-19 vừa qua.

Ông Hirai Shinji cũng cho rằng sự quan tâm đầu tư của doanh nghiệp Nhật Bản ở thị trường Việt Nam hiện cũng không hề bị sụt giảm. Tuy nhiên ông lưu ý, số lượng doanh nghiệp Nhật Bản ở Việt Nam tham gia trả lời khảo sát nhiều nhất phần nào sẽ tác động đến kết quả. Ở Pakistan chỉ có 43 doanh nghiệp, Ấn Độ có 336 doanh nghiệp, hay ở Myanmar có 201 doanh nghiệp tham gia khảo sát hợp lệ.

Theo khảo sát của JETRO, tại Việt Nam những lý do mở rộng kinh doanh một đến hai năm tới bao gồm "tăng doanh thu tại thị trường địa phương" (65,9%); "tăng doanh thu nhờ mở rộng xuất khẩu" (48,7%); và "mức độ tiềm năng và tăng trưởng cao" (44,1%).

So sánh với các quốc gia/khu vực khác thì doanh nghiệp Nhật Bản đặt nhiều kỳ vọng vào "mức độ tiềm năng và tăng trưởng cao" và tăng “tăng doanh thu nhờ mở rộng xuất khẩu”.

Tại Việt Nam, tỷ lệ doanh nghiệp trả lời sẽ “thu nhỏ” hoặc “chuyển/rút sang quốc gia (khu vực) thứ ba” là 6,1%, tăng 3,3 điểm so với khảo sát năm 2019 (2,8%). So với các quốc gia/khu vực khác thì tỷ lệ này thấp, chỉ sau Pakistan và Đài Loan.

Bên cạnh việc mở rộng đầu tư kinh doanh, các doanh nghiệp Nhật Bản cũng đang xem xét việc thiết lập lại một số chuỗi cung ứng bị ảnh hưởng do dịch Covid-19 như thay đổi đơn vị thu mua hoặc lựa chọn lại địa điểm sản xuất; trong đó, có 18,8% doanh nghiệp cho biết sẽ chọn đơn vị cung ứng của Việt Nam sau khi thay đổi, cao nhất trong số 20 quốc gia châu Á, châu Đại dương được khảo sát. Nếu có dịch chuyển địa điểm sản xuất, 18,1% doanh nghiệp chọn Việt Nam, sau Thái Lan (20%).

Theo JETRO, năm 2020, các doanh nghiệp được khảo sát quan tâm nhiều đến các vấn đề rủi ro về môi trường đầu tư như: hệ thống pháp luật, hệ thống thuế/thủ tục thuế và thủ tục hành chính, có những doanh nghiệp mong muốn mở rộng thu mua tại chỗ, tuy nhiên ngành công nghiệp phụ trợ của Việt Nam vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp Nhật Bản.

Cùng với đó, nhiều doanh nghiệp quan tâm đến hợp tác với các doanh nghiệp khởi nghiệp trong nước. Và doanh nghiệp Nhật Bản tiếp tục lo ngại về chi phí nhân công ở Việt Nam tiếp tục tăng cao.