Mùa xuân trở lại
Mùa Xuân mà những người “tù oan” từ cõi chết trở về lại càng thêm trân quý và hạnh phúc biết bao. Rong ruổi trên những con đường làng quanh co, yên bình, chúng tôi tìm về thôn Me (xã Nghĩa Trung, Việt Yên, Bắc Giang) gặp lại “người tù thế kỷ” Nguyễn Thanh Chấn (SN 1961) vào một buổi sáng ngày cuối năm, lúc này Tết đang đến rất gần.
Ông Nguyễn Thanh Chấn trong ngày trở về đoàn tụ cùng gia đình.
Vẫn dáng người nhỏ nhắn nhưng nét mặt ông Chấn lúc này rất hồ hởi, tươi vui tiếp chuyện chúng tôi. Có lẽ cái Tết mà ông Chấn nhớ nhất chính là mùa Xuân đầu tiên sau 10 năm tù oan được ăn Tết trong chính căn nhà của mình, được sum vầy cùng người thân, với ông không gì hạnh phúc hơn.
Đến nay, căn nhà cũ xuống cấp năm nào đã được thay vào đó là một căn nhà mới khang trang hơn. Ông Chấn, giờ đã tìm cho mình những thú vui riêng trong cuộc sống thường ngày: Phụ giúp vợ trong việc bán hàng tạp hóa, hòa đồng với tập thể, bà con láng giềng như bao công dân bình thường khác. Song những ký ức về hàng nghìn ngày oan khiên thì “người tù thế kỷ” chẳng thể nào quên. 3.699 ngày chịu cảnh tù oan là con số luôn xuất hiện trong đầu người nông dân hiền lành, khiến mỗi lần nhắc tới, ông lại... vã mồ hôi hột.
Thế nhưng, nhờ kiên trì bền bỉ kêu cứu, cùng sự chung lưng đấu cật của người vợ trước sau như một luôn tin tưởng chồng mình bị oan và sự hậu thuẫn vững chắc từ gia đình, cuối cùng, mùa Xuân cũng đã trở về với gia đình ông.
Ông Chấn nhớ lại buổi sáng định mệnh mà ông như được sinh ra lần thứ hai. Hôm đó là ngày 4/11/2013, tại trại giam Vĩnh Quang (xã Đạo Trù, Tam Đảo, Vĩnh Phúc), trước sự có mặt của lãnh đạo VKSND Tối cao, lãnh đạo tổng cục Thi hành án và hỗ trợ tư pháp (bộ Công an), lãnh đạo VKSND tỉnh Bắc Giang cùng người thân của ông Chấn, cơ quan chức năng đã đọc quyết định tạm đình chỉ thi hành án đối với phạm nhân Nguyễn Thanh Chấn.
Tiếp đó, sáng ngày 25/1/2014, nhiều người dân làng Me đã tới trụ sở UBND xã từ rất sớm để chờ xem đại diện VKSND Tối cao, đại diện cơ quan Cảnh sát điều tra bộ Công an công bố Quyết định đình chỉ điều tra bị can đối với ông Nguyễn Thanh Chấn.
Như vậy, sau 3.699 ngày bị xử tù oan, ông Nguyễn Thanh Chấn đã được trở lại làm công dân bình thường trong niềm vui tột độ không chỉ của riêng ông, của gia đình ông; mà còn là niềm vui của cả dòng họ, của cả làng Me và cả xã Nghĩa Trung.
Ông Hàn Đức Long.
Trong số những người tù oan sai mà chúng tôi đã gặp, ông Hàn Đức Long (trú tại thôn Yên Lý, xã Phúc Sơn, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang) bị giam lâu nhất: 11 năm 2 tháng 2 ngày. Ngồi trên chiếc ghế gỗ, đôi mắt hướng về khoảng không trước mặt một cách đăm chiêu, ông Long bộc bạch, cho đến khi nhắm mắt xuôi tay, ông cũng không thể quên những ngày “nhất nhật tại tù, thiên thu tại ngoại”, không một ngày nào ông ngừng kêu oan và tin rằng mình sẽ được trả tự do.
Giờ đây, tạm gác lại đằng sau nỗi oan khuất, tủi nhục, ông Hà Đức Long như được sinh ra lần thứ hai, sống cuộc sống bình yên bên gia đình. Việc ông Long được giải oan trở về khiến bà con hàng xóm vô cùng vui mừng, họ đến chung vui với gia đình ông. Bà Mai - vợ ông Long - nhớ rõ: Hôm được TAND Cấp cao tại Hà Nội tổ chức xin lỗi công khai, bà chưa bao giờ thấy chồng mình lại bồn chồn đứng ngồi không yên đến như vậy. Hơn 11 năm mang tiếng oan hiếp dâm trẻ em, giết người, ông Long đã cố sống trong buồng biệt giam để chờ đợi cái giây phút danh dự ông được trả lại.
Với ông Long, dù đã được minh oan nhưng những ngày tháng này, cõi lòng ông luôn day dứt, chẳng thể bình yên khi hung thủ thật sự của vụ án chưa bị đền tội.
Đợi gần 4 năm, năm lần bảy lượt, ông phải bổ sung nhiều loại hồ sơ, giấy tờ gửi đến TAND Cấp cao tại Hà Nội để hoàn tất thủ tục bồi thường. Đến nay, ông chỉ mong sớm được nhận bồi thường để sửa lại căn nhà đã cũ, để xuân này được đón cái Tết ấm cúng hơn.
Pháp luật công minh, niềm tin trọn vẹn
Bị bắt oan 5 năm 6 tháng 7 ngày, 43 năm mang thân phận tử tù là câu chuyện của cụ Trần Văn Thêm (84 tuổi, ở thôn Đức Lân, xã Yên Phụ, Yên Phong, Bắc Ninh) - người mang án oan giết em họ.
Cụ Trần Văn Thêm.
Hôm chúng tôi đến, cháu nội cụ vừa yên bề gia thất, trong lòng cụ cảm thấy vui vì những tháng ngày cuối đời được sum vầy bên gia đình, chứng kiến con cháu trưởng thành. Thật không còn hạnh phúc nào hơn khi nỗi oan được xóa bỏ, đổi lại những ngày tháng cuối đời, cụ được sống an yên bên con cháu.
Cụ bảo “nhất nhật tại tù, thiên thu tại ngoại”, chỉ có người nào trải qua mới thấm thía hết sự tận cùng của đau khổ trần ai, nhất là khi mình bị hàm oan. Từng ấy ngày trong tù, không một ngày nào cụ Thêm ngừng kêu oan. Cuối cùng, sự thật vẫn chỉ có một, chỉ là chân lý đã đến muộn.
Cuối cuộc trò chuyện với PV, cụ Thêm bộc bạch, có được ngày hôm nay, oan khuất được giải, cụ không biết nói gì hơn ngoài lời cảm ơn Đảng, Nhà nước đã mang công bằng về cho cụ. Cụ Thêm mong rằng, từ nay trở đi sẽ không còn ai phải chịu án oan như mình, đất nước sẽ luôn yên bình, tốt đẹp.
Những người đã, từng, hay đang mang thân phận tù oan đều có chung một mong mỏi: Cơ quan pháp luật càng ngày càng tiến bộ, phá án thành công nhiều vụ án, không bỏ lọt tội phạm nhưng cũng không làm oan người vô tội. Qua đây, những con người trót mang thân phận tù oan cũng nhắn nhủ tới ai đó đang bị oan khuất hãy có niềm tin vào pháp luật, công lý cuối cùng sẽ được thực thi.
Nguyễn Thúy - Đỗ Chang