Khi các nhà thăm dò phát hiện ra lượng dầu lớn tại giếng dầu Spindletop của Texas vào năm 1901, nhà độc quyền dầu hàng đầu thế giới đã vắng bóng trong cuộc đua sở hữu này. Một thập kỷ trước khi bị chia tách trong vụ kiện chống độc quyền, Standard Oil Co., công ty dầu mỏ lớn nhất thời kỳ đó, đã bằng lòng ngồi lại và các đối thủ bản địa nhỏ hơn để cùng hợp tác.
Câu chuyện đó có vẻ tương đồng với những gì mà Google đang làm ở Australia trước thời điểm Quốc hội nước này thông qua một đạo luật mới liên quan đến thông tin trên Internet. Alphabet, công ty mẹ của Google, đã đạt thỏa thuận với News Corp, công ty truyền thông Australia, về việc chia sẻ doanh thu.
Trong khi đó, Facebook lại đang thực hiện một cách tiếp cận cực đoan hơn. Trong tuyên bố ngày 18/2, Facebook đã quyết định ngừng phân phối tin tức từ các nhà xuất bản Australia đồng thời ngăn chặn người dân nước này chia sẻ thông tin trên truyền thông trong và người nước. Thậm chí, nhiều trang của chính phủ cũng bị xóa bỏ.
Trở lại với câu chuyện của hơn 120 năm trước, John D. Rockefeller - nhà sáng lập Standard Oil đồng thời là người đàn ông được cho là giàu nhất lịch sử hiện đại của nước Mỹ - không quan tâm ai là người sản xuất dầu ở Mỹ. Miễn là ông có đường ống, các nhà máy tinh chế và hệ thống phân phối dầu để cầm trịch ngành công nghiệp này.
Google có một chút khác biệt. Bằng cách mang lại lợi ích cho các nhà xuất bản, những đối thủ hàng đầu của họ trong ngành quảng cáo trực tuyến, họ hy vọng sẽ nắm trong tay phần thưởng lớn hơn, việc kiểm soát và phân phối thông tin trực tuyến toàn cầu. Facebook, bằng cách từ chối thỏa hiệp ở Australia, cũng đang hướng tới mục tiêu tương tự.
Những con số chưa được xác nhận cho thấy con số 30 triệu đô la Australia sẽ là số tiền mà các nhà xuất bản nước này được nhận sau thỏa thuận với gã khổng lồ công nghệ. Nó quá nhỏ bé trong thị trường quảng cáo số trị giá 10 tỷ đô la Australia của quốc gia châu Đại dương này. Nó sẽ chẳng đáng gì so với doanh thu 183 tỷ USD của Alphabet và 86 tỷ USD của Facebook mỗi năm.
Cốt lõi của vấn đề, có lẽ cơ quan quản lý chống độc quyền của Úc muốn một sân chơi bình đẳng. Google và Facebook không chỉ là đối thủ cạnh tranh với mảng kinh doanh tin tức trên thị trường quảng cáo trực tuyến mà họ còn phải là những nhà phân phối quan trọng, chia sẻ doanh thu với các nhà xuất bản.
Không chỉ ở Australia, các vụ kiện chống độc quyền cũng đã được nhằm vào Google và Facebook trên toàn thế giới. Tiền phạt mà Liên minh châu Âu (EU) dành cho Google từ năm 2017 tới nay là 10 tỷ USD vì các hành vi phản cạnh tranh.
Google và Facebook đang nuốt chửng phần lớn ngân sách quảng cáo trực tuyến toàn cầu. Họ thu thập giữa liệu người dùng để phân phối những quảng cáo này tới đúng đối tượng. Những số liệu này là thứ mà những công ty mua quảng cáo hay cả những nhà xuất bản tin tức đều muốn có được. Luật sắp được thông qua ở Australia tạo ra một tiền lệ để mong muốn này trở thành hiện thực.
Bên cạnh đó, theo luật mới, các nhà xuất bản sẽ được phép thương lượng với tư cách là một nhóm với các nền tảng kỹ thuật số như Facebook hay Gooogle thay vì thương lượng riêng lẻ. Nếu không đạt được thỏa thuận chung, họ sẽ gửi kế hoạch của mình tới 1 ủy ban độc lập để phán quyết cuối cùng sẽ được đưa ra.
Kịch bản cuối cùng quá rủi ro để bất cứ bên nào lựa chọn. Cách để giành chiến thắng trong cuộc đàm phán chính là cởi mở và trung thực về việc mô hình kinh doanh đó đáng giá như thế nào. Tuy nhiên, điều này tạo ra mối đe dọa với Google và Facebook lớn đến mức gã khổng lồ mạng xã hội rút hoàn toàn khỏi mảng tin tức ở Australia. Google, sau khi đe dọa tiến hành động thái tương tự và tắt công cụ tìm kiếm của họ ở Australia, một biện pháp tốt hơn đã được lựa chọn.
Khi luật còn chưa được thông qua, Google đã tìm cách thỏa thuận với từng nhà xuất bản, trong đó News Corp là cái tên đầu tiên. Đổi lại, gã khổng lồ trong lĩnh vực tìm kiếm chỉ phải trả một số tiền nhỏ. Những thỏa thuận như thế này đảm bảo rằng Google sẽ không bao giờ phải tham gia một cuộc đàm phán nghiêm túc với một đối thủ ngang ngửa hoặc phải tuân thủ thỏa thuận với mức giá không hề rẻ.
Chấp nhận thua trận đánh ở Australia, Facebook và Google dường như đang tính các bước đi khác để bảo vệ vị thế của họ ở những nơi khác trên toàn thế giới.
Bằng cách hy sinh một quân cờ ở Texas, Standard Oil đã có thể giữ bị trí độc quyền của mình trong một phần ngành công nghiệp dầu mỏ cả một thập kỷ. Bằng cách từ bỏ cuộc chiến tin tức ở Australia, Google và Facebook có thể tập trung nỗ lực vào việc duy trì vị thế độc quyền của họ tại các thị trường lớn hơn nhiều về thông tin trực tuyến và dữ liệu.
Tuy nhiên, thành công của nỗ lực này vẫn là một ẩn số. Trong quá khứ, Tòa Tối cao của Mỹ đã phá bỏ đế chế của ông trùm John D. Rockefeller (phán quyết vào năm 1911 yêu cầu Standard Oil phải giải thể). Các nền tảng kỹ thuật số này hy vọng họ có thể tránh được một kết cục tương tự. Tuy nhiên, với nhận thức chống độc quyền trong thế giới số ngày càng gia tăng mạnh mẽ trên quy mô toàn cầu, những ngày tháng êm đềm của Google và Facebook có lẽ đã qua.