Động thái hồi giữa tuần của Facebook gây sốc không chỉ tại Australia mà trên toàn cầu. Ngành truyền thông vốn đã bị xáo trộn kinh doanh vì cuộc cách mạng công nghệ nay tiếp tục phải “rùng mình”.

Julian Knight – Chủ tịch Ủy ban Thể thao, Truyền thông, Văn hóa và Kỹ thuật số Quốc hội Anh – gọi đây là hành động của "kẻ bắt nạt". Ông cho rằng, nó sẽ khơi dậy mong muốn tiến xa hơn giữa các nhà lập pháp trên toàn cầu. “Chúng tôi đại diện cho mọi người và xin lỗi, anh không thể đe dọa điều đó. Nếu Facebook cho rằng, họ có thể làm vậy, họ sẽ đối mặt với sự giận dữ lâu dài tương tự những gã khổng lồ thuốc lá và dầu mỏ”.

Cuộc đối đầu giữa Facebook và Australia xoay quanh dự luật của nước này nhằm yêu cầu Facebook và Google ký thỏa thuận thương mại để trả tiền cho các hãng tin hoặc đồng ý với mức giá mà trọng tài bắt buộc đưa ra. Trong khi đó, Google đã đạt được giao dịch với một số công ty truyền thông cũng trong tuần này.

Facebook cho biết, họ chặn một loạt trang tại Australia vì dự luật không định nghĩa rõ ràng nội dung tin tức là gì. Công ty khẳng định không thay đổi cam kết chống tin giả và sẽ khôi phục các trang bị xóa nhầm.

Bình luận của ông Knight phù hợp với ý kiến của người đứng đầu tập đoàn truyền thông tin tức Anh. Chủ tịch Hiệp hội truyền thông tin tức Henry Faure Walker nhận xét, hành động của Facebook trong thời kỳ dịch bệnh là “ví dụ minh họa cổ điển của quyền lực độc quyền, biến thành "kẻ bắt nạt" trên sân trường, cố gắng bảo vệ vị thế thống trị mà không màng tới công dân và khách hàng mà họ phục vụ”.

Ông Knight ví những đổi mới và đột phá của các hãng công nghệ Mỹ giống với phát minh ra máy in tại châu Âu thế kỷ 15. Theo ông, cuộc đấu trí giữa họ và chính phủ là một trong các trận chiến quyết định của kỷ nguyên hiện đại. Ông cho rằng, vụ chạm trán giữa Facebook và Australia sẽ là một phép thử thật sự.

Tại Anh, chính phủ tiến hành đánh giá tính cạnh tranh kỹ thuật số và tính bền vững của tin tức. Các nhà xuất bản lớn nhất đã đồng ý thỏa thuận với Google và Facebook, song nguồn tin trong ngành tiết lộ, họ muốn vận động để chính phủ hành động nhiều hơn. Các nhà xuất bản cũng bày tỏ sửng sốt vì Facebook lại thực hiện động thái như vậy.

Phát ngôn viên của MailOnline – một trong các website tin tức lớn nhất thế giới – gọi nó là “nước đi khiêu khích”, trong khi Tập đoàn truyền thông Guardian – chủ sở hữu báo Guardian – nói vô cùng lo ngại. “Các nền tảng trực tuyến hàng đầu hiện là cánh cổng quan trọng đối với tin tức và thông tin trên mạng. Chúng tôi tin rằng, báo chí phục vụ lợi ích công chúng nên có mặt rộng rãi nhất có thể để có được nền dân chủ khỏe mạnh”, người phát ngôn của tập đoàn cho hay.

Trong khi đó, tờ New Republic của Mỹ gọi Facebook là “mafia thế giới”. Dù Thượng viện Australia còn chưa thông qua dự luật, Facebook đã quyết định trả đũa khi chặn đứng khả năng xem và chia sẻ tin tức của người dân. Đây không phải lần đầu mạng xã hội này bất tuân pháp luật của nước sở tại. Tháng 10/2020, công ty thông báo với chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ rằng họ sẽ không làm theo luật yêu cầu bổ nhiệm đại diện địa phương.

Đối với tất cả trường hợp kể trên, Facebook hành động như một thế lực siêu quốc gia. Với Australia, nước đang tìm cách quản lý ngành truyền thông và công nghệ một cách công bằng, Facebook bắt nạt họ chỉ vì không đồng tình với luật pháp và quy định.

Mark Zuckerberg – chỉ vài tháng trước còn lên tiếng “Chúng tôi đại diện cho tự do ngôn luận – nay tiến hành kiểm duyệt hàng triệu người của một nước dân chủ. Một nền tảng đang vật lộn với tin giả và cực đoan nay lại hạn chế quyền tiếp cận thông tin hữu ích, đặc biệt trong thời kỳ Covid-19 đang hoành hành và biến đổi khí hậu tồi tệ. Rất khó để nhìn nhận hành vi của Facebook một cách tích cực.

Dự luật truyền thông mới của Australia nhận được sự đồng thuận từ xã hội và thậm chí cả các hãng công nghệ là đối tượng của dự luật, chẳng hạn Google. Chủ tịch Microsoft Brad Smith công khai bày tỏ sự ủng hộ trong một bài blog và kêu gọi áp dụng tại Mỹ. Trước sự suy giảm của báo chí địa phương, ông viết: “Quy định sẽ khắc phục được sự bất công bằng kinh tế giữa công nghệ và báo chí thông qua yêu cầu đàm phán giữa những người gác cổng công nghệ và tổ chức tin tức độc lập”.

Nếu có một không gian công cộng kỹ thuật số, chúng ta đơn giản là không thể để Facebook thống trị với tất cả quyền lực của một nhà nước mà không có trách nhiệm giải trình chính trị, tờ New Republic kết luận.