Thay đổi tên thẻ phù hợp xu hướng quản lý xã hội số và phục vụ nhân dân
Thay mặt Thường trực Uỷ ban Quốc phòng và An ninh (UBQPAN) trình bày tóm tắt Báo cáo một số vấn đề lớn về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Căn cước, Chủ nhiệm UBQPAN Lê Tấn Tới cho biết, về tên gọi của dự thảo Luật và tên thẻ căn cước, có ý kiến cho rằng, trong thời gian vừa qua đã có nhiều thay đổi về hình thức, nội dung và tên gọi của thẻ căn cước, vì vậy, đề nghị cân nhắc về tên gọi của Luật.
Tuy nhiên, Thường trực UBQPAN cho biết, việc thay đổi hình thức, nội dung, tên gọi của thẻ căn cước là phù hợp với xu hướng quản lý xã hội số, với nội dung được bổ sung bao quát, toàn diện, đầy đủ thông tin trong thẻ căn cước và hình thức, phương thức quản lý số tính khoa học, đại chúng, giúp cho Nhà nước quản lý chặt chẽ các đối tượng, đồng thời hỗ trợ người dân thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình, tham gia các hoạt động, giao dịch hành chính, dân sự, hoạt động xã hội tiện lợi, phù hợp với môi trường số, xã hội số.
Bên cạnh đó, Luật Căn cước công dân (CCCD) hiện hành chỉ quy định về cấp thẻ CCCD cho công dân Việt Nam từ 14 tuổi trở lên; dự thảo Luật Chính phủ trình bổ sung đối tượng áp dụng là công dân dưới 14 tuổi và người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch đang sinh sống tại Việt Nam (sau đây gọi là người gốc Việt Nam); đối với người gốc Việt Nam thì không cấp thẻ căn cước mà chỉ cấp giấy chứng nhận căn cước. Do đó, việc đổi tên Luật và tên thẻ như Chính phủ trình là cần thiết, phù hợp với phạm vi và để bao hàm hết đối tượng điều chỉnh của dự thảo Luật.
Về việc bổ sung điều chỉnh và cấp giấy chứng nhận căn cước cho đối tượng là người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch đang sinh sống tại Việt Nam là nhằm tạo thuận lợi cho người gốc Việt Nam được hưởng các quyền cơ bản của con người. Thực tế hiện nay, do không có giấy tờ tùy thân, họ rất khó khăn trong việc đi lại, giao dịch, lao động, sở hữu tài sản...
Thêm vào đó, thực tế hoạt động bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, các thế lực thù địch lợi dụng việc những đối tượng này khó khăn trong đi lại, giao dịch, lao động do không có giấy tờ tùy thân nên đã xuyên tạc chính sách của Nhà nước chưa bảo đảm nhân quyền. Trong số những đối tượng này đã có một số người lợi dụng hoạt động để chống phá Đảng, Nhà nước ta, khi xử lý, truy nguyên, lực lượng chức năng gặp khó khăn do những đối tượng này không có giấy tờ tùy thân.
"Từ những vấn đề trên, Thường trực UBQPAN nhận thấy, việc điều chỉnh tên gọi là Luật Căn cước và thẻ căn cước là hoàn toàn phù hợp cả về phạm vi và đối tượng điều chỉnh của dự thảo luật; đạt các mục đích quản lý và phục vụ nhân dân. Vì vậy, Thường trực UBQPAN đề nghị UBTVQH cho sử dụng tên gọi Luật Căn cước và thẻ căn cước như Chính phủ trình" - Chủ nhiệm UBQPAN Lê Tấn Tới nêu rõ.
Thẻ căn cước sử dụng công nghệ tiên tiến, bảo mật cao, chống làm giả
Về trung tâm dữ liệu quốc gia (quy định tại khoản 4 Điều 8, khoản 5 Điều 10, khoản 5 Điều 11 và khoản 3 Điều 12), có ý kiến cho rằng, dự thảo Luật chưa xác định vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm dữ liệu quốc gia nên quy định việc kết nối với các cơ sở dữ liệu là chưa phù hợp. Đề nghị bổ sung quy định cụ thể khi Luật đã giao nhiệm vụ.
Thường trực UBQPAN báo cáo: Sau khi được cấp có thẩm quyền đồng ý, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 175 ngày 30/10/2023 phê duyệt Đề án xây dựng Trung tâm dữ liệu quốc gia. Trong dự thảo Luật chỉ quy định về Trung tâm dữ liệu quốc gia với ý nghĩa là một hệ thống kỹ thuật được kết nối với Cơ sở dữ liệu quốc gia để chia sẻ, khai thác, xử lý thông tin. Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Thường trực UBQPAN đề nghị UBTVQH cho bổ sung khoản 19 Điều 3 quy định về Trung tâm dữ liệu quốc gia như dự thảo Luật.
Về cấp, quản lý căn cước điện tử (Chương IV), có ý kiến nhất trí sự cần thiết quy định về căn cước điện tử trong dự thảo Luật. Có ý kiến đề nghị báo cáo thêm về vấn đề bảo mật của thẻ căn cước gắn chip.
Thường trực UBQPAN báo cáo: Theo báo cáo của Cơ quan soạn thảo, thẻ căn cước hiện nay được chế tạo bằng công nghệ tiên tiến, có khả năng bảo mật cao, chống lại việc làm giả thẻ. Trong chip điện tử trên thẻ căn cước có công nghệ xác thực thông qua đối sánh vân tay hoặc khuôn mặt nhằm xác thực chính xác chủ thẻ. Theo đó, khi một người sử dụng thiết bị đọc thông tin lưu trữ trong chip điện tử phải được sự đồng ý của chủ thẻ thông qua phương thức xác thực vân tay, khuôn mặt để được quyền truy cập và truy xuất dữ liệu.
Bên cạnh đó, để khai thác được các thông tin trong chip phải sử dụng thiết bị chuyên dụng và các thiết bị này phải được Bộ Công an cung cấp mã bảo mật (ISD KEY) để xác thực, bảo đảm an ninh, an toàn bảo mật thông tin. Trường hợp các cơ quan nhà nước khác cung cấp thiết bị chuyên dụng để đọc thông tin trong thẻ căn cước thì các thiết bị này đều phải được cơ quan chuyên môn của Bộ Công an kiểm tra và cung cấp mã bảo mật (ISD KEY).
Qua thảo luận, UBTVQH cơ bản nhất trí với báo cáo giải trình của UBQPAN.
Phát biểu tại phiên họp, Đại tướng Tô Lâm, Uỷ viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, Cơ quan soạn thảo đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Quốc hội hoàn chỉnh dự án Luật. Trên cơ sở ý kiến của UBTVQH, Cơ quan soạn thảo cơ bản nhất trí với những ý kiến phát biểu, đặc biệt là kết luận của đồng chí Chủ tịch Quốc hội, định hướng những vấn đề cần bổ sung, giải trình thêm. Bộ trưởng khẳng định sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với UBQPAN để tiếp tục tiếp thu, giải trình, hoàn chỉnh dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét, thông qua.
Kết lại nội dung thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, dự án Luật Căn cước sau khi được thảo luận tại đợt 1 của Kỳ họp thứ 6, trên cơ sở ý kiến đại biểu Quốc hội, Thường trực UBQPAN đã phối hợp chặt chẽ với Cơ quan chủ trì soạn thảo là Bộ Công an và Ủy ban Pháp luật, các cơ quan hữu quan để nghiên cứu, tiếp thu hợp lý, đạt sự đồng thuận cao.
"Dự thảo đảm bảo chất lượng về những yêu cầu đặt ra từ đầu khi xây dựng chính sách, đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét, biểu quyết thông qua" - Chủ tịch Quốc hội đánh giá, đồng thời đề nghị UBQPAN tiếp tục hoàn chỉnh báo cáo theo hướng nhấn mạnh thêm, khái quát thêm những vấn đề đã tiếp thu và giải trình đầy đủ, hợp lý hơn các ý kiến của đại biểu Quốc hội.