Xung đột ở Ukraine đã khiến các nhà cung cấp nhỏ nhưng quan trọng ở nước này đóng cửa. Lệnh trừng phạt và các tuyến thương mại bị cắt đứt đang cản trở các chuyến hàng ôtô cùng phụ tùng ra vào Nga - nơi từng được coi là một thị trường tăng trưởng tốt.

Các nhà sản xuất ôtô châu Âu như Renault (sở hữu AvtoVAZ sản xuất thương hiệu Lada tại Nga) và Volkswagen (sở hữu Audi, Skoda, Porsche) nằm trong nhóm bị ảnh hưởng nặng nề nhất do ngừng kinh doanh đột ngột ở Nga. Họ cũng thiếu những phụ tùng quan trọng từ các nhà cung cấp ở Ukraine.

Ngày 4/3, Volkswagen cho biết ngừng sản xuất xe ở Nga và ngừng xuất khẩu sang nước này cho đến khi có thông báo mới. "Vì sự gián đoạn trên diện rộng với các hoạt động kinh doanh ở Nga, ban điều hành đang xem xét những hậu quả trong giai đoạn đầy bất ổn và biến động này", công ty cho biết.

Tác động không chỉ giới hạn ở châu Âu. Giữa tuần này, gần chục nhà sản xuất ôtô toàn cầu đã tạm ngừng kinh doanh tại Nga. Một số nhà máy đóng cửa vô thời hạn. Toyota cho biết sẽ ngừng nhà máy ở St.Petersburg cho đến khi có thông báo mới. Ford đã đình chỉ liên doanh với Sollers OJSC của Nga và tạm dừng bán hàng cho quốc gia này. Hyundai - một trong những nhà sản xuất ôtô lớn nhất ở Nga, đóng cửa nhà máy ở St.Petersburg và cho biết họ hy vọng mở cửa trở lại sau một tuần.

Sau khi ngừng hoạt động hai nhà máy ở miền Đông nước Đức, Volkswagen cho biết sản xuất tại nhà máy hàng đầu của họ ở miền Tây cũng sẽ sớm bị ảnh hưởng, vì thiếu linh kiện từ Ukraine. Các hãng có nhà máy ở Nga cho biết căng thẳng chuỗi cung ứng đang tồi tệ hơn do Nga bị loại khỏi hệ thống thanh toán SWIFT. Việc phong tỏa không phận Nga và gián đoạn các tuyến vận chuyển cũng làm chậm đáng kể dòng chảy hàng hóa.

Năm ngoái, các nhà sản xuất ôtô toàn cầu thu lợi nhuận lớn, bất chấp tình trạng thiếu chip khiến họ không thể sản xuất đủ xe cho nhiều thị trường. Sản lượng ít dẫn đến giá xe mới tăng vọt, tạo ra biên lợi nhuận cao.

Tuy nhiên, xung đột Ukraine - Nga lần này đã giáng đòn mới lên ngành ôtô. Các nhà phân tích cho rằng, tác động ban đầu đối với một số nhà sản xuất ôtô là làm giảm sản lượng xe toàn cầu, khoảng 1,5 triệu chiếc trong năm nay. Con số này ít hơn 2% so với 84,2 triệu chiếc mà IHS Markit dự báo trước khi xung đột ở Ukraine diễn ra.

Dù vậy, Stephanie Brinley - nhà phân tích ôtô tại IHS Markit cho rằng, đó vẫn là kịch bản lạc quan. "Sản lượng có thể giảm đến 3 triệu xe", bà nói. Theo chuyên gia này, còn quá sớm để biết chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ trở nên hỗn loạn như thế nào.

Ngay cả trước sự kiện ở Ukraine, Volkswagen đã phải vật lộn để duy trì các dây chuyền lắp ráp tại nhà máy chính ở Wolfsburg, Đức, do thiếu hụt linh kiện toàn cầu và gián đoạn tuyến đường thương mại. Vì thế, khi xung đột nổ ra ở Ukraine, hàng chục nhà sản xuất phụ tùng ở nước này phải đóng cửa. Dù Ukraine có ngành công nghiệp phụ tùng xe hơi nhỏ, họ lại là nhà cung cấp chính các loại dây nịt cần thiết trong hệ thống dây điện của ôtô và kết nối các bộ phận khác nhau trong xe.

Volkswagen đã ngừng hoạt động tại nhà máy Zwickau ở miền đông nước Đức trong tuần này. Đây là nơi họ sản xuất ô tô điện ID.4 cho các thị trường châu Âu và xuất khẩu sang Mỹ.

Porsche, cũng thuộc sở hữu Volkswagen, ngừng sản xuất tại nhà máy ở Leipzig, nơi họ chế tạo mẫu sedan Panamera và xe thể thao đa dụng Macan. Việc gián đoạn sản xuất có thể làm chậm khả năng cung cấp các mẫu xe phổ biến cho khách hàng trên toàn thế giới.

BMW cho biết họ sẽ ngừng sản xuất vào tuần tới tại nhà máy chính ở Dingolfing. Nhà máy này có công suất 1.600 xe mỗi ngày, bao gồm các mẫu sedan hàng đầu 5-series, 7-series và 8-series. BMW cũng sẽ ngừng hoạt động nhà máy ở Munich và các nhà máy Mini ở Hà Lan, Anh vì thiếu các bộ phận.

Skoda, nhà sản xuất ôtô Czech thuộc sở hữu của Volkswagen, đã bán được 90.400 xe năm ngoái tại Nga. Đây là thị trường lớn thứ hai sau Đức. Họ chế tạo xe tại các nhà máy đa thương hiệu của Volkswagen ở Nizhny Novgorod và Kaluga (Nga), nơi hiện đã ngừng hoạt động.

Công ty cũng đình chỉ hoạt động tại một nhà máy ở Solomonovo (Ukraine), nơi đối tác Eurocar lắp ráp các mẫu Skoda như Superb, Kodiaq, Karoq và Fabia cho thị trường này. Tại nhà máy chính ở Mlada Boleslav (Czech), công ty đã cắt giảm sản xuất mẫu hatchback Enyaq chạy hoàn toàn bằng điện vì thiếu phụ tùng nội địa.

Các nhà cung cấp đã đóng cửa nhà máy ở Ukraine cho biết họ vẫn đang liên tục đánh giá tình hình để xác định xem liệu có thể tiếp tục sản xuất hay không. Trong khi chờ, họ sẽ cố gắng bù đắp sản lượng bị mất của Ukraine bằng cách chuyển sang các địa điểm khác.

Leoni đã đóng cửa các nhà máy ở Stryji và Kolomyja khi xung đột nổ ra. Công ty đang cân nhắc khả năng chuyển sản xuất sang các nhà máy hiện có ở các nước láng giềng như Romania, hoặc đến Bắc Phi.

Aptiv chế tạo hệ thống điện ở miền Tây Ukraine cho các nhà sản xuất ôtô ở Tây Âu. Khi căng thẳng gia tăng trước hôm 24/2, Aptiv bắt đầu chuyển một số hoạt động sản xuất khỏi Ukraine. "Nhờ vậy, chúng tôi có khả năng xoay xở với gián đoạn tốt hơn. Chúng tôi sẽ theo dõi xem chuyện gì tiếp tục xảy ra", Joseph Massaro, Giám đốc tài chính Aptiv nói.

Tại Nga, nơi các lệnh trừng phạt khiến các công ty phương Tây không thể kinh doanh, các nhà sản xuất ôtô cũng bắt đầu cạn kiệt linh kiện. Họ phải đóng cửa các nhà máy cũng như đình chỉ nhập khẩu.

Toyota tạm ngừng sản xuất tại Nga từ 4/3 cho đến khi có thông báo mới, với lý do khó có được các bộ phận cần thiết. Toyota sản xuất các mẫu xe sedan Camry và RAV4 tại nhà máy ở St.Petersburg với công suất 80.000 xe mỗi năm. Hầu hết xe được bán ở Nga. Một số xuất khẩu sang Kazakhstan, Armenia và Belarus.

Hãng này cũng sẽ ngừng bán xe nhập khẩu tại Nga. Tổng lượng xe nhập và lắp ráp tại chỗ họ bán được tại Nga hàng năm vào khoảng 120.000 chiếc. Mercedes-Benz, Hyundai, Ford, Renault và BMW cũng đã đóng cửa các nhà máy ở Nga.

Các nhà đầu tư thì chán nản với cổ phiếu của các hãng xe liên quan nhiều đếni Nga. Trước chiến tranh, 8% lợi nhuận trước thuế của Renault là từ Nga, theo nghiên cứu của Citi. Cổ phiếu Renault đã giảm 30% kể từ 18/2.

Các nhà sản xuất ôtô Trung Quốc cũng đang thâm nhập vào Nga và lo ngại về tác động của chiến dịch quân sự với hoạt động kinh doanh. Great Wall Motors đã mở nhà máy ở Nga năm 2019 và tăng gấp đôi doanh số bán hàng tại nước này năm ngoái. Chery Automobile - công ty ghi nhận doanh số bán hàng tại Nga tăng gấp ba năm 2021, cho biết đang tìm kiếm một đối tác địa phương ở Nga để sản xuất xe điện.

Nga là thị trường xuất khẩu ôtô lớn thứ ba của Trung Quốc năm ngoái, sau Chile và Saudi Arabia, theo Hiệp hội Xe du lịch Trung Quốc. "Xung đột Nga-Ukraine đang gây ra rủi ro lớn cho ngành công nghiệp ôtô Trung Quốc", Cui Dongshu, Tổng thư ký của hiệp hội bình luận. Cui cảnh báo các nhà xuất khẩu ôtô nước này phải chuẩn bị cho những rủi ro từ việc đồng ruble mất giá.

Phiên An (theo WSJ)