Trong đó, Dự án Thủy điện Đắk Re thi công trong vòng 12 năm, xảy ra nhiều sai phạm, buộc phải nộp vào tài khoản tạm giữ của Thanh tra Chính phủ hơn 21 tỷ đồng.
Dự án Thủy điện Đắk Re tại xã Hiếu, H.Kon Plông, tỉnh Kon Tum, chủ đầu tư là Công ty cổ phần Thủy điện Thiên Tân đã xảy ra nhiều sai phạm trong quá trình thực hiện.
Cụ thể, theo Giấy chứng nhận đầu tư lần đầu, Thuỷ điện Đắk Re có công suất 30MW, tiến độ thực hiện 2007 – 2010. Tuy nhiên sau đó dự án phải điều chỉnh tiến độ đến 4 lần, với tổng thời gian điều chỉnh là 10 năm và thực tế dự án đã thực hiện trong 12 năm. Đến nay, thuỷ điện này vẫn dở dang nhưng Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Kon Tum không theo dõi, buông lỏng quản lý, giám sát đầu tư đối với dự án.
Tại thời điểm thanh tra, dự án chậm tiến độ, đủ điều kiện thu hồi tiền ký quỹ, nhưng cơ quan chức năng không thu hồi tiền ký quỹ là thiếu trách nhiệm, không thực hiện đúng văn bản của UBND tỉnh Kon Tum. Thanh tra Chính phủ yêu cầu chủ đầu tư nộp về tài khoản tạm giữ của Thanh tra Chính phủ với tổng số tiền hơn 21 tỷ đồng.
Mặt khác, theo Giấy chứng nhận đầu tư, diện tích sử dụng đất là 175,045ha (Kon Tum 146,19ha, Quảng Ngãi 28,855ha), đến ngày 11-11-2019 UBND tỉnh Kon Tum giao đất, cho thuê đất 171,61ha (tăng 25,42ha so với Giấy chứng nhận đầu tư) là việc làm tuỳ tiện, vi phạm khoản Điều 52 Luật Đất đai 2013, có dấu hiệu hợp thức hóa cho việc cho thuê đất vượt nhu cầu của dự án.
Khi điều chỉnh quy mô (30MW lên 60MW), diện tích dự án (175,045ha lên 192,155ha), chủ đầu tư dự án Thuỷ điện Đắk Re không lập lại báo cáo đánh giá tác động môi trường, nhưng cơ quan chức năng không có biện pháp xử lý là vi phạm.
Ngoài ra khi thi công kênh thông hồ của Thuỷ điện Đắk Re đã trực tiếp đổ thải tại 2 vị trí thuộc thôn 1, xã Hiếu, H.Kon Plông không đúng quy định (vị trí đổ thải là đất rừng và đất nương rẫy của các hộ dân), với khối lượng tạm tính khoảng 110.513 tấn.
Thanh tra Chính phủ kiến nghị, hành vi vi phạm của chủ đầu tư thuỷ điện Đắk Re cần phải được UBND tỉnh Kon Tum chỉ đạo xác định khối lượng chính xác, xử phạt hành chính, trả lại trạng thái ban đầu.
Ngoài ra, quá trình thực hiện dự án chủ đầu tư còn có một số vi phạm như: chiếm dụng đất trái phép để thi công đường dây điện 22KV từ nhà máy tới đập trên đất rừng, khoảng 147 móng trụ (4m3/01 móng) khi chưa được cho thuê đất và cấp phép xây dựng; công trình ngầm chưa được cho thuê đất; chiếm dụng đất làm bãi trữ đá số 1, 2 và thi công ống dẫn nước từ vị trí lòng hồ 3 để dâng nước về kênh thông hồ.
Thanh tra Chính phủ yêu cầu chủ đầu tư Thuỷ điện Đắk Re phải nộp vào vào tài khoản tạm giữ của Thanh tra Chính phủ 21.492,61 triệu đồng và nộp phạt vi phạm hành chính do đổ thải ra môi trường.
Trước đó, Báo Công an TPHCM đã có loạt bài phản ánh, thi công tuyến kênh thông hồ, đập lòng hồ 3 thuộc thủy điện Đắk Re làm ngập, sạt lở, vùi lập ao cá, đất rẫy, đất ruộng của người dân các thôn Kon Plông, Vi Glơng, Kon Plinh tại xã Hiếu, H.Kon Plông, tỉnh Kon Tum.
Kết quả kiểm tra cho thấy, tại thôn Kon Plông, diện tích lúa nước bị ảnh hưởng đo đếm được là 6,12ha, nằm ở khu vực hạ lưu và 2 bên hành lang tuyến kênh thông hồ. Tất cả diện tích này đã bị sạt lở, cát vùi lấp hoàn toàn. Khối lượng đất, đá cát lớn, nhân dân không thể tự khắc phục để canh tác mùa vụ 2021.
Tại thôn Vi Glơng, diện tích lúa nước bị ngập úng và vùi lấp do tắc cống tràn đập lòng hồ 3 và đường công vụ sạt lở đo đếm được là 2,94ha. Diện tích này, người dân có thể tự khắc phục để canh tác mùa vụ 2021.
Tại thôn Kon Plinh, do thay đổi dòng chảy của sông Đắk Re, khu dân cư và các điểm trường, cầu treo dân sinh có nguy cơ bị sạt lở cao. Phần diện tích lúa nước của người dân bị ảnh hưởng đo đếm được là 1,9ha. Tất cả diện tích này đã bị sạt lở và bị trôi. Có đoạn cát vùi lấp hoàn toàn. Khối lượng cát, đá lớn, nhân dân không thể tự khắc phục để canh tác mùa vụ năm 2021. Tổng cộng có 73 hộ ở 3 thôn nói trên bị ảnh hưởng.
Nguyên nhân được cơ quan chức năng xác định, một phần do quá trình thi công san ủi các hạng mục kênh thông hồ, tuyến đường công vụ và khu vực đập lòng hồ thủy điện Đắk Re (do Công ty cổ phần thủy điện Thiên Tân làm chủ đầu tư) gặp mưa, bão gây bồi lấp, ngập úng, làm thay đổi dòng chảy, gây sạt lở đất và vùi lấp ruộng, ao cá của nhân dân nhân trên địa bàn các thôn.
Thuỷ điện Đắk Re được xây dựng tại 2 tỉnh Kon Tum và Quảng Ngãi, tổng mức đầu tư hơn 3.000 tỷ đồng. Tại Kon Tum, dự án xây dựng ở xã Hiếu, H.Kon Plông từ năm 2016 với các hạng mục như các hồ chứa, đập chính, kênh thông hồ, đường công vụ.
Đến nay đã triển khai xong các hạng mục gồm đập chính, lòng hồ 1, đường hầm dẫn nước về nhà máy. Các hạng mục đang thi công gồm kênh thông hồ, đập lòng hồ 3, đường công vụ.
