Hai nhạc sĩ Nguyễn Tài Tuệ (trái) và Văn Dung đặt chân lên Cao Bằng vào tháng 1-2010 sau rất nhiều năm chưa được trở lại - Ảnh: LÊ ĐỨC DỤC

Công chúng ngày nay nhớ nhiều về nhạc sĩ Văn Dung qua ca khúc Những bông hoa trong vườn Bác, nhưng ông trước hết là nhạc sĩ của tuổi trẻ với những ca khúc từng được nhiều thế hệ thanh niên cất cao tiếng hát như: Hành khúc thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Đường Trường Sơn xe anh qua...

Nhạc sĩ Văn Dung - người con Hà Nội, người nhạc sĩ của những khúc ca tuổi trẻ một thời dừng bước cõi trần ở tuổi 86 nhưng những tiếng giục giã tuổi trẻ đi lên theo tiếng gọi của quê hương, đất nước trong gia tài âm nhạc nhiều sắc màu của ông sẽ còn tiếp tục ngân lên...

Nhạc sĩ của những ca khúc cho tuổi trẻ

Văn Dung vốn là một nhà báo của Đài Tiếng nói Việt Nam, công tác tại ban công nghiệp. Nhạc sĩ Cầm Phong phát hiện năng khiếu của ông đã đề nghị ông làm biên tập âm nhạc và tiếp tục công việc này cho tới ngày nghỉ hưu tại Đài Tiếng nói Việt Nam.

Sinh thời ông từng tâm sự chính nhờ thời gian làm việc tại Đài Tiếng nói Việt Nam mà ông được đi nhiều, ngụp lặn trong đời sống nhân dân nên có nhiều cảm hứng và chất liệu sáng tác, đặc biệt là mảng sáng tác cho thanh niên mà ông đạt nhiều thành tựu.

Đường Trường Sơn xe anh qua sáng tác về tuổi trẻ những năm tháng chống Mỹ oanh liệt nhưng đến nay vẫn được quần chúng nghe và hát bởi giai điệu tha thiết, tình cảm, hào hùng mà lãng mạn.

Đặc biệt, bài Hành khúc thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh được ông sáng tác năm 1970 nhân kỷ niệm 40 năm ngày thành lập Đoàn (26-3-1931 - 26-3-1971) sau hơn 50 năm vẫn tiếp tục được thanh niên nhiều thế hệ đón nhận, vẫn là bài hát truyền thống của Đoàn thanh niên.

Nhạc sĩ Cát Vận cho biết bài hát dù chỉ đoạt giải nhì phong trào sáng tác ca khúc cho thanh niên do Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phát động nhân dịp kỷ niệm 40 năm thành lập Đoàn nhưng nó lại trở thành bài chính ca của thanh niên.

Bài hát khi ra đời đã được dàn dựng và trình bày bởi 500 học sinh, sinh viên trong lễ kỷ niệm 40 năm ngày thành lập Đoàn (26-3-1971).

Tuy là sáng tác "đặt hàng" của Đoàn, nhưng ca khúc đã được nhạc sĩ viết ra bằng tất cả những xúc cảm dồn nén, tình yêu thiết tha dành cho thế hệ trẻ, những người mà ông luôn coi là khát vọng và mùa xuân cho đất nước. Ông tâm sự chính tình yêu với thế hệ trẻ đã nuôi dưỡng nguồn cảm xúc bất tận trong ông, bởi "từng nốt nhạc của tôi là máu xương của bao đồng đội, của bao người trẻ đã ngã xuống vì độc lập tự do của dân tộc".

Trước đó, nhạc sĩ Văn Dung đã có hàng loạt ca khúc viết cho tuổi trẻ được thanh niên thời bấy giờ yêu thích như Giải phóng quân ta ra đi, Tiến về Khe Sanh...

Bài hát hay về Bác Hồ

Nhưng nói đến nhạc sĩ Văn Dung không thể không nhắc tới ca khúc đặc biệt của ông về Bác Hồ, một bài hát về Bác mà không có lời nào trực tiếp nói về Người.

Nhạc sĩ Văn Dung từng kể trước khi sáng tác ca khúc Những bông hoa trong vườn Bác, ông đã có những bài về Bác như Tên Người sáng mãi niềm tin (năm 1969), Tiếng Người nói ngày ấy (năm 1975)…

Những bài hát này dù được bạn bè đồng nghiệp và khán thính giả yêu thích nhưng tác giả lại tự thấy chúng không để lại nhiều ấn tượng trong lòng người nghe, khiến ông luôn canh cánh trong lòng như thiếu nợ một điều gì đó.

Cho tới một buổi tối năm 1977, những ca từ, giai điệu cứ vang lên trong ông: "Những bông hoa trong vườn Bác/ Tỏa ngát hương mang tình yêu mênh mông của Người…". Bài hát ra đời chỉ trong 1 giờ, với những giai điệu du dương, bảng lảng.

Ít ai ngờ lời bài hát lại được gieo mầm chính hình ảnh trong một câu hát của bài Hành khúc thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh. Khi viết hành khúc về thanh niên này, câu hát "Vinh quang thanh niên được Bác chăm lo như rừng hoa lớn lên dưới cờ cách mạng" được tác giả viết lên từ hình ảnh Bác Hồ như "người trồng hoa vĩ đại".

Kể từ đó, ý tưởng "mỗi người là một bông hoa đẹp" cứ đeo đuổi tác giả cho tới khi lớn lên thành bài hát Những bông hoa trong vườn Bác. Nhạc sĩ Cát Vận cho rằng đây chính là ca khúc thành công nhất của nhạc sĩ Văn Dung.

Nhạc sĩ Văn Dung - Ảnh: NGUYỄN ĐÌNH TOÁN

Nhạc sĩ Văn Dung qua đời ở tuổi 86

TTO - Nhạc sĩ Văn Dung, nguyên chủ tịch Hội Âm nhạc Hà Nội, tác giả của các ca khúc nổi tiếng như "Đường Trường Sơn xe anh qua", "Những bông hoa trong vườn Bác"…, đã qua đời tối 8-3 tại Hà Nội, hưởng thọ 86 tuổi.