Hiện nay, thực tế thi công tất cả các hạng mục đang triển khai đúng theo hồ sơ thiết kế được duyệt đã được Cục Di sản văn hóa thỏa thuận, không đào xới, không xâm hại di tích.

Thông cáo báo chí liên quan đến việc thi công công trình tu bổ, tôn tạo di tích tháp Bánh Ít do liên Sở Văn hóa và Thể thao- Xây dựng tỉnh Bình Định vừa phát hành khẳng định như trên.   

Đưa máy vào đào múc ngay cạnh di tích tháp cổ. Ảnh: PHAN HIẾU

Không sai nhưng xin rút kinh nghiệm sâu sắc

Tuy nhiên, hai sở trên thừa nhận khi triển khai thi công, nhà thầu đã sử dụng máy đào đứng trên bệ cao với cần để múc các bụi rậm hai tháp Cổng nằm trong cụm tháp Bánh Ít. Ngay sau khi báo chí phản ánh, lãnh đạo tỉnh đã chỉ đạo Sở Văn hóa- Thể thao (chủ đầu tư dự án) và Sở Xây dựng kiểm tra, lập biên bản, yêu cầu  nhà thầu đưa máy đào ra khỏi công trường. Chủ đầu tư tiếp thu, ghi nhận và đã yêu cầu đơn vị thi công dừng và đưa máy ra khỏi khu vực.

Thông cáo cho rằng dấu vết đào bới, san lấp ở khu vực tháp Cổng của quần thể tháp Bánh Ít là do đơn vị thi công đắp đất mới để tạo mặt bằng lát đá ong chứ không đào, xới, xâm hại di tích như phản ánh của báo chí.

Sở Văn hóa- Thể thao cũng thừa nhận: Sau khi tháo dỡ tấm đan, trong đống gạch vỡ, công nhân phát hiện một mảnh đá màu đen xám chạm khắc, hình dáng không rõ ràng. Bảo tàng tỉnh Bình Định đã phối hợp đơn vị thi công, tư vấn giám sát lập hồ sơ báo cáo, hiện vật đang được lưu giữ tại Bảo tàng Bình Định và sẽ nhờ các chuyên gia giám định theo quy định của Luật Di sản.

Ngổn ngang gạch đá trong khu vực bảo vệ nghiêm ngặt của di tích. Ảnh: NO

Dù khẳng định việc thi công không xâm hại di tích nhưng Sở Văn hóa - Thể thao lại xin tiếp thu, rút kinh nghiệm sâu sắc và sẽ chấn chỉnh các vấn đề liên quan đến việc xây dựng công trình của nhà thầu mà báo chí đã phản ánh. Sở cho biết sẽ nghiêm túc phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan trong việc quản lý, điều hành thi công đúng giải pháp và phù hợp với điều kiện thực tế.

Tuy nhiên, thông cáo báo chí của liên Sở Văn hóa và Thể thao - Xây dựng không hề đề cập đến trách nhiệm của đơn vị, cá nhân liên quan khi đơn vị thi công đưa phương tiện cơ giới vào thi công trong vùng bảo vệ nghiêm ngặt của di tích tháp Bánh Ít. Trong khi đó, hồ sơ đã được Sở Xây dựng thẩm tra nêu rõ là phần khối lượng đắp cát công trình bằng thủ công và máy đầm đất cầm tay. Liên sở cũng không đề cập đến trách nhiệm của các đơn vị tư vấn giám sát, chủ đầu tư…

Thông cáo cho hay tại cuộc làm việc chiều 10-3, ông Lâm Hải Giang, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định, đã chỉ đạo chủ đầu tư yêu cầu các nhà thầu không thi công bằng cơ giới ở khu vực các tháp vùng bảo vệ vòng 1 di tích tháp Bánh Ít (không san gạt, đào bới). Chỉ đạo đơn vị thi công trước mắt tạm dừng các công việc liên quan đến các sân trên tháp tháp Cổng, tháp Hỏa, tháp Chính, tháp Bia trong quần thể tháp Bánh Ít.

Khu vực bảo vệ nghiêm ngặt của di tích bị xâm hại. Ảnh: NO

UBND tinh giao Sở Xây dựng phối hợp Sở Văn hóa - Thể thao nghiên cứu, đề xuất các giải pháp thiết kế, lấy ý kiến các chuyên gia để điều chỉnh thiết kế liên quan dến các việc xây dựng trên sân tháp. Theo đó, bỏ việc xây dựng bồn hoa sát chân tháp mà dư luận không đồng tình; lát nền xung quanh các tháp đảm bảo về quy mô (vật liệu, chiều dày), không làm ảnh hưởng đến giá trị của các tháp. Báo cáo các cấp thẩm quyền xem xét trước khi triển khai thực hiện xây dựng tiếp.

Né tránh trách nhiệm

Trong khi đó, TS Đinh Bá Hòa, cựu Giám đốc Bảo tàng Bình Định, nhà nghiên cứu văn hóa, lịch sử Chăm, khẳng định việc thi công tu bổ, tôn tạo tháp Tháp Bánh Ít như vừa qua là xâm hại nghiêm trọng đến di tích tháp cổ gần 1.000 năm tuổi này.

Theo TS Hòa, khu vực quần thể tháp Bánh Ít còn rất nhiều công trình khác bị đổ xuống, chưa phát lộ, chưa được khai quật. Khi đào xuống, nếu phát hiện hiện vật, vật kiến trúc thì phải lập tức dừng lại, mời các chuyên gia đến xác định đó là vật, tiến hành khảo sát rồi báo cáo Bộ VH-TT&DL, các cơ quan thẩm quyền xem xét, quyết định. Tuyệt đối không được lấp lại rồi thi công tiếp công trình cho xong.

Thi công gây biến dạng khu vực di tích. Ảnh: NO

Trao đổi với PLO, một số chuyên gia nghiên cứu lịch sử văn hóa Chăm, nghiên cứu kiến trúc khẳng định việc đưa thiết bị, máy móc vào đào múc ngay trong vùng bảo vệ nghiêm ngặt của quần thể tháp Bánh Ít là vi phạm nghiêm trọng Luật Di sản. Thế nhưng thông cáo báo chí của liên Sở Văn hóa và Thể thao - Xây dựng tỉnh Bình Định thì lại cho rằng việc thi công không xâm hại di tích là không đúng thực tế, chưa nhìn nhận tính nghiêm trọng của sự việc, né tránh trách nhiệm.

Mặt khác, liên Sở Văn hóa và Thể thao - Xây dựng không đề cập đến trách nhiệm của các đơn vị liên quan như nhà thầu thi công, tư vấn giám sát, chủ đầu tư khi để xảy ra sự việc trên không thể chấp nhận.

PV Pháp Luật TP.HCM tiếp tục liên lạc ông Tạ Xuân Chánh, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao tỉnh Bình Định, nêu nhiều vấn đề chưa được làm rõ, chưa trả lời dư luận, báo chí nhưng ông Chánh từ chối trả lời tất cả các câu hỏi. PV cũng nhiều lần liên lạc các lãnh đạo UBND tỉnh Bình Định để tìm hiểu thêm sự việc nhưng không có kết quả. Một số lãnh đạo UBND tỉnh từ chối trả lời với lý do đã có thông cáo báo chí của liên Sở Văn hóa và Thể thao - Xây dựng.