Mới đây, TAND Cấp cao tại TP.HCM xử phúc thẩm vụ án hành chính giữa người khởi kiện là bà Trần Thị Minh Trang (chủ khu đất Công ty TNHH khách sạn Gia Trang - Tràm Chim resort, huyện Bình Chánh) và người bị kiện là chủ tịch UBND huyện Bình Chánh.

Tòa phúc thẩm hủy án

Nội dung vụ án, vào tháng 11 và tháng 12-2019, bà Trang khởi kiện, yêu cầu TAND TP.HCM hủy Quyết định 798/QĐ-KPHQ ngày 12-11-2019 và Quyết định 872/QĐ-CCXP ngày 13-12-2019 của chủ tịch UBND huyện Bình Chánh về việc áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả. Bà cho rằng hai quyết định này sai về hình thức, thẩm quyền, thời hạn, văn bản áp dụng nội dung đã làm xâm phạm nghiêm trọng đến quyền, lợi ích hợp pháp của bà…

Khu đất bị cưỡng chế. Ảnh: TL

Trước đó, UBND huyện ra Quyết định 798 chỉ ra có bốn hành vi vi phạm (thuộc hai nhóm hành vi) của bà là tự ý chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp không phải là đất lúa sang đất phi nông nghiệp, tự ý chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa sang đất phi nông nghiệp. Tất cả đều chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép. Sau đó, UBND huyện tiếp tục ra Quyết định 872 về việc cưỡng chế buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả. Không đồng ý với các quyết định trên, bà Trang đã khởi kiện ra tòa.

Ngày 10-7-2020, TAND TP.HCM xử sơ thẩm đã tuyên bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của bà Trang đối với hai quyết định của chủ tịch UBND huyện Bình Chánh.

Sau đó, bà Trang kháng cáo yêu cầu hủy bản án sơ thẩm do không xem xét, đánh giá khách quan các chứng cứ do bà cung cấp và có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.

HĐXX phúc thẩm cho rằng tòa cấp sơ thẩm có vi phạm tố tụng nghiêm trọng về thủ tục tố tụng và cần phải thu thập chứng cứ mới nên đã chấp nhận kháng cáo của người khởi kiện, tuyên hủy án sơ thẩm để giải quyết lại.

Nhiều vi phạm tố tụng

Theo TAND Cấp cao tại TP.HCM, ngày 20-12-2019, chủ tịch UBND huyện Bình Chánh ban hành Quyết định 896/QĐ-ĐCXPHHC đính chính Quyết định 872/QĐ-CCXP ngày 13-12-2019. Hai quyết định này không thể tách rời nhau khi xem xét và phán quyết về tính hợp pháp của Quyết định 896 nhưng bản án sơ thẩm không đề cập là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.

Ngày 13-9-2018, chủ tịch xã Tân Quý Tây (huyện Bình Chánh) ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính (VPHC) đối với hành vi tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất của bà Trang tại hai công trình có diện tích 135,8 m² và 139,7 m² đính kèm bản vẽ sơ đồ nhà đất ngày 29-8-2018. Tuy nhiên, theo bản vẽ này và trên thực địa cũng không xác định rõ vị trí của hai phần đất bị xử phạt hành chính nêu trên. Sau khi nhận Quyết định 798, bà Trang đề nghị UBND huyện chỉ rõ vị trí chính xác diện tích của từng hành vi vi phạm để bà tự tháo dỡ công trình trên đất vi phạm nhưng không được đáp ứng.

Biên bản xem xét thẩm định tại chỗ của TAND TP.HCM lập ngày 7-2-2020 không có bản vẽ sơ đồ vị trí diện tích đất vi phạm kèm theo. Để đảm bảo nguyên tắc “một hành vi VPHC chỉ bị xử phạt một lần” thì việc xác định vị trí, kích thước, giáp giới, diện tích các phần đất bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả theo Quyết định 798 của chủ tịch huyện có chồng lấn lên các phần đất đã bị xử phạt VPHC là quan trọng và cần thiết nhưng tòa sơ thẩm chưa thực hiện.

Ngoài ra, hai biên bản VPHC đối với bà Trang hoàn toàn khác nhau. Cụ thể, biên bản VPHC số 23/BB-VPHC ngày 2-8-2019 xác định hành vi VPHC là chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp không phải là đất lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép. Tuy nhiên, tại biên bản xác minh tình tiết của vụ việc VPHC số 01/BB-XM ngày 8-8-2019 và biên bản xác minh tình tiết vụ việc VPHC số 03/BB-XM ngày 23-9-2019 lại xác định thêm hành vi tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất trồng lúa sang đất phi nông nghiệp mà không được các cơ quan có thẩm quyền cho phép.

Bản án sơ thẩm nhận định “Quyết định 798 căn cứ vào biên bản VPHC số 23 và các biên bản xác minh số 01, số 03 là đúng quy định của pháp luật”. TAND Cấp cao tại TP.HCM cho rằng nhận định này của tòa sơ thẩm là chưa phù hợp với hướng dẫn tại mục 2 phần II Công văn 212/TANDTC-PC ngày 13-9-2019 của TAND Tối cao.