"Kế hoạch B"

Sau khi quân đội Nga không thể giành chiến thắng nhanh chóng tại Ukraine, các quan chức Mỹ cấp cao nhận thấy dấu hiệu Điện Kremlin đang chuyển sang chiến lược mới nhằm đảm bảo các mục tiêu lãnh thổ quan trọng, đồng thời buộc chính phủ Ukraine chấp nhận vị thế trung lập giữa Nga và phương Tây.

Mỹ và các đồng minh diễn giải rằng mục tiêu ban đầu của Tổng thống Vladimir Putin là chiếm thủ đô Kiev trong vài ngày và thay thế chính phủ đương nhiệm của Ukraine bằng chính quyền thân Nga.

Cho đến nay, điều này chưa xảy ra. Một quan chức Mỹ cấp cao đã tiết lộ một số dấu hiệu cho thấy hơn ba tuần chiến đấu khốc liệt giữa lính Nga và Ukraine đã khiến ông Putin điều chỉnh chiến thuật.

Theo đánh giá mới của các quan chức cấp cao trong Nhà Trắng, ý định của ông Putin là buộc Kiev chấp nhận các yêu sách của Nga đối với vùng lãnh thổ phía nam và phía đông của Ukraine.

Năm 2014, Nga đã sáp nhập bất hợp pháp bán đảo Crimea của Ukraine và hậu thuẫn lực lượng ly khai ở Donbass, dẫn tới sự thành lập hai quốc gia tự xưng là Donetsk và Lugansk. Phía Mỹ cho rằng Nga đang tìm cách đảm bảo "cầu nối trên bộ" giữa miền Tây nước Nga và bán đảo Crimea, đồng thời mở rộng ảnh hưởng lên khu vực Donbass.

Ông Putin cũng sẽ duy trì áp lực quân sự, tính toán rằng việc này sẽ buộc Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky từ bỏ hy vọng gia nhập phương Tây, chấp thuận vị thế trung lập và các yêu cầu khác của Nga. Nếu yêu cầu về lãnh thổ và trung lập bị từ chối, ông Putin được cho là sẽ giữ vững tất cả khu vực mà quân đội Nga đang chiếm giữ và tiếp tục tấn công.

Quan chức Mỹ nói: "Dựa trên đánh giá của chúng tôi về mặt quân sự, có vẻ như ông Putin đang quay lại các chiến thuật bao vây".

Đối với các công dân Ukraine, việc Moscow thay đổi chiến thuật đồng nghĩa rằng quân đội Nga sẽ thực hiện các cuộc tấn công kéo dài hàng tuần hoặc thậm chí hàng tháng trên đất nước của họ.

Đánh giá của Washington về "Kế hoạch B" của ông Putin đi kèm với một số lưu ý. Quan chức Mỹ chỉ ra rằng ông Putin có thể mở rộng mục tiêu chiến sự nếu quân đội Nga bắt đầu thắng thế trước lực lượng của Ukraine.

Tình trạng của Kiev vẫn còn là một câu hỏi ngỏ. Và trước sự kháng cự mạnh mẽ của Ukraine, hiện không rõ liệu Nga có thể điều động đủ quân để cô lập và chiếm lấy thủ đô Kiev hay không.

Thách thức không nhỏ

Hiện tại, lực lượng Nga đang đối mặt với những thách thức to lớn, bao gồm khó khăn về logistics, nguồn cung vũ khí hiện đại suy giảm và thương vong gia tăng. Mỹ ước tính số lính Nga thiệt mạng trong chiến đấu có thể lên đến 7.000 người.

Theo Wall Street Journal, tại Mariupol và các thành phố khác, quân Nga đã chuyển sang dùng một số chiến thuật bao vây, vốn từng được triển khai ở Grozny vào năm 1999 và 2000 trong chiến tranh Chechnya lần thứ hai.

Sau nhiều tuần giao tranh căng thẳng, quân đội Nga đã tiến vào thành phố cảng Mariupol, mục tiêu chiến lược quan trọng đối với Moscow khi nước này tìm cách thiết lập một hành lang từ bán đảo Crimea đến miền Tây nước Nga. Giành được quyền kiểm soát Mariupol sẽ mang lại cho Nga một chiến thắng trên chiến trường, dù cái giá phải trả không hề nhỏ.

Sau các vòng đàm phán ban đầu, Nga và Ukraine vẫn bất đồng gay gắt về các vấn đề chính. Điện Kremlin đòi hỏi chính phủ Ukraine phải công nhận chủ quyền của Nga đối với Crimea, chính thức từ bỏ quyền kiểm soát khu vực Donbass và nguyện vọng hội nhập lâu dài với phương Tây, bao gồm mục tiêu gia nhập khối NATO.

Ông John Herbst, cựu Đại sứ của Mỹ tại Ukraine, đồng tình rằng quân đội Nga đã thay đổi chiến thuật trên chiến trường, nhưng không thấy bất kỳ dấu hiệu nào báo hiệu ông Putin đã giảm bớt đòi hỏi.

Theo ông Herbst, mục tiêu chính của ông Putin trong việc đồng ý đàm phán với Ukraine là khuyến khích phương Tây nhượng bộ, đồng thời tạo ấn tượng cho công chúng Nga rằng ông cởi mở với ngoại giao. Ông chỉ ra rằng Nga không cử quan chức cấp cao đứng ra thảo luận với Ukraine.

"Tôi nghĩ ông Putin bắt đầu đàm phán ở cấp độ thấp vì ông ta nhận ra rằng tình hình chiến sự không diễn ra như ý muốn. Putin vẫn đang gắng sức giành chiến thắng trên chiến trường, nhưng trước mặt công chúng, ông ta vẫn tỏ vẻ để giữ nguyên các đòi hỏi của mình".