Ba tôi lúc mất đã hơn 90 tuổi (ông sinh năm 1906). Em tôi nói là ông có lập di chúc để lại căn nhà cho em tôi. 

Xin hỏi là em tôi có quyền được hưởng hết căn nhà này không hay có nghĩa vụ phải chia lại một phần cho các anh em khác trong gia đình? Cả nhà hiện còn 7 anh chị em, trong đó đa số là ở nước ngoài.

Một Việt kiều ở Pháp hỏi.

Luật sư Lê Văn Hoan trả lời:

Trong trường hợp này phải xem xét có hay không di chúc, nếu có thì di chúc này có hiệu lực không? Và nội dung di chúc như thế nào.

Di chúc được coi là hợp pháp khi đảm bảo theo quy định tại điều 630 Bộ luật dân sự:

Điều 630. Di chúc hợp pháp

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc, không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép.

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội, hình thức di chúc không trái quy định của luật.

2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 điều này.

5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. 

Trong thời hạn 5 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

Trong trường hợp di chúc hợp pháp thì cần xem xét về nội dung của di chúc. Nếu tài sản là của ba và mẹ nhưng chỉ mình ba lập di chúc thì di chúc chỉ có hiệu lực đối với phần di sản của ba, còn phần của mẹ thì chia theo pháp luật.

Lưu ý:

Điều 644: Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc

1. Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:

a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;

b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.

2. Quy định tại khoản 1 điều này không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản theo quy định tại điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 điều 621 của bộ luật này.

Như vậy, nếu di chúc hợp pháp, toàn bộ di sản thuộc quyền sở hữu của người cha và hàng thừa kế thứ nhất không có ai thuộc diện thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc theo quy định tại điều 644 Bộ luật dân sự thì người có tên trong di chúc được hưởng toàn bộ di sản thừa kế.