TAND tối cao vừa công bố 7 án lệ được lựa chọn và thông qua. Trong số này, án lệ số 59/2023 (về lỗi cố ý gián tiếp trong vụ án giết người) có nhiều tình tiết pháp lý đáng chú ý xung quanh việc xác định tội danh của người phạm tội.
Án lệ số 59/2023 vừa được TAND tối cao công bố
CHỤP MÀN HÌNH
Tuyên án nhưng lại kiến nghị hủy chính bản án vừa tuyên
Nội dung vụ án cho thấy, tối 6.9.2019, Minh và Tân đến dự đám cưới của bạn thì nhìn thấy Vũ đi cùng Liên (tên các nhân vật đã được thay đổi). Cho rằng bị Vũ coi thường mình, Minh và Tân thống nhất với nhau sẽ đánh Vũ.
Khoảng 20 giờ cùng ngày, Vũ lấy xe máy chở theo Liên rời đám cưới, Minh và Tân cũng lấy mỗi người một xe rồi bám theo.
Đến đoạn đường vắng, Minh và Tân vượt lên, chặn đầu xe Vũ. Minh lao tới, dùng tay đấm nhiều phát vào mặt Vũ, Tân cũng lao vào đá đối phương. Cả hai còn dùng gậy kim loại vụt liên tiếp vào người Vũ.
Bị đánh đau, Vũ bỏ chạy. Minh và Tân nổ máy, bật đèn xe truy tìm. Liên cũng đi tìm Vũ.
Một lát sau, Liên nhìn thấy Vũ đang nằm ven đường nên dìu Vũ quay lại lấy xe máy để rời đi. Cùng lúc, Minh và Tân phát hiện nên đuổi theo.
Quá trình truy đuổi, Tân bị ngã xe, Minh tiếp tục tăng ga bám sát. Vũ thấy vậy cũng chạy xe với tốc độ cao.
Đến khu vực ngã ba, Vũ không xử lý kịp nên lao xe vào sân vườn của một hộ dân. Minh nhìn thấy nên quay xe lại và thông báo với Tân về việc Vũ bị ngã, cả hai cùng ra về. Vũ được người dân đưa đi cấp cứu nhưng tử vong.
Tháng 9.2020, TAND H.Trấn Yên (tỉnh Yên Bái) mở phiên tòa sơ thẩm, tuyên phạt Minh và Tân cùng mức án 14 năm tù về tội cố ý gây thương tích.
Đặc biệt, HĐXX kiến nghị TAND tỉnh Yên Bái có văn bản đề nghị Chánh án TAND cấp cao kháng nghị hủy chính bản án mà mình đã tuyên, để điều tra, truy tố và xét xử các bị cáo về tội giết người thay vì tội cố ý gây thương tích.
Ba ngày sau, gia đình Vũ làm đơn kháng cáo vì không đồng tình với tội danh mà các bị cáo bị xét xử. Tiếp đó, cả Minh và Tân cũng đều có đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt.
Đến cuối tháng 9.2020, Viện trưởng Viện KSND H.Trấn Yên có quyết định kháng nghị, đề nghị xét xử phúc thẩm theo hướng giảm nhẹ hình phạt cho Tân. Theo viện kiểm sát, Tân chỉ là người được rủ rê, thực hiện hành vi phạm tội ít quyết liệt hơn so với Minh, nên cần được hưởng mức án nhẹ hơn.
Bị cáo kháng cáo xin giảm nhẹ nhưng tòa phúc thẩm lại quyết định hủy án để yêu cầu khởi tố, điều tra tội nặng hơn (ảnh minh họa)
TUYẾN PHAN
Hủy án để khởi tố, điều tra về tội nặng hơn
Tháng 12.2020, TAND tỉnh Yên Bái mở phiên tòa phúc thẩm. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho Vũ nêu quan điểm không đồng ý với tội danh mà tòa sơ thẩm đã tuyên với Minh và Tân, đề nghị cấp phúc thẩm xét xử các bị cáo mức án chung thân về tội giết người và tăng số tiền bồi thường thiệt hại.
Sau khi xem xét hồ sơ vụ án cùng diễn biến tại tòa, HĐXX phúc thẩm nhận định hành vi Minh và Tân sử dụng gậy kim loại (tức hung khí nguy hiểm) để đánh nhiều nhát vào thân thể Vũ, sau đó dùng xe máy truy đuổi là rất nguy hiểm. Vũ trong tình trạng vừa bị đánh đau, vừa bị truy đuổi, uy hiếp, đe dọa nên buộc phải điều khiển xe bỏ chạy với vận tốc nhanh.
Đoạn đường liên thôn có nhiều khúc cua liên tiếp, nhiều đoạn có độ dốc lớn, lại trong điều kiện trời tối nên có khả năng gây tai nạn dẫn đến chết người. Minh và Tân buộc phải nhận thức được điều này nhưng vẫn tiếp tục đuổi suốt 1,3 km, cho đến khi thấy Vũ bị ngã xe mới dừng lại.
HĐXX phúc thẩm cho rằng có đủ cơ sở xác định hành vi của Minh và Tân là rất quyết liệt. Về mặt chủ quan, các bị cáo không mong muốn hậu quả chết người xảy ra nhưng có ý thức chấp nhận để hậu quả chết người xảy ra, và thực tế là Vũ đã chết.
Như vậy, hành vi của các bị cáo phạm vào tội giết người với lỗi cố ý gián tiếp; cấp sơ thẩm điều tra, truy tố, xét xử các bị cáo về tội cố ý gây thương tích là không chính xác; cần hủy bản án sơ thẩm để khởi tố, điều tra về tội nặng hơn.
Vẫn theo HĐXX phúc thẩm, trong giai đoạn xét xử sơ thẩm, TAND H.Trấn Yên từng trả hồ sơ để điều tra bổ sung vì có căn cứ cho thấy hành vi của Minh và Tân cấu thành tội giết người, nhưng Viện KSND H.Trấn Yên giữ nguyên quyết định truy tố về tội cố ý gây thương tích.
Khi mở phiên tòa, TAND H.Trấn Yên đã xét xử theo thẩm quyền, đồng thời kiến nghị kháng nghị về tội danh trong bản án. Do vậy, toàn án cấp sơ thẩm không có lỗi trong việc cấp phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm.
Cùng với quyết định hủy án để điều tra lại, TAND tỉnh Yên Bái giao hồ sơ vụ án cho Viện KSND tỉnh Yên Bái để giải quyết theo quy định pháp luật.
Từ vụ án trên, Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao đã thông qua án lệ số 59/2023. Nội dung án lệ xoay quanh các tình tiết bị cáo dùng hung khí nguy hiểm tấn công bị hại, dùng xe truy đuổi trong bối cảnh bị hại đang bị đau và lo sợ, đoạn đường có nhiều khúc cua, trời tối nên khả năng xảy ra tai nạn chết người.
Các bị cáo buộc phải nhận thức được điều trên nhưng vẫn tiếp tục đuổi cho đến khi thấy bị hại ngã xe (sau đó tử vong) mới chịu dừng lại. Hành vi này phạm tội giết người với lỗi cố ý gián tiếp chứ không phải cố ý gây thương tích.
Sau khi Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao lựa chọn, Chánh án TAND tối cao đã ký quyết định công bố án lệ số 59/2023, yêu cầu các TAND và tòa án quân sự có trách nhiệm nghiên cứu, áp dụng trong xét xử kể từ ngày 27.3 tới đây.