Vũ Linh tên thật là Võ Văn Ngoan, sinh năm 1958 tại Sài Gòn. Vũ Linh mê và theo học hát khá sớm với thầy Văn Vĩ. 

Sau đó anh theo đoàn Đồng ấu Hoa Thế Hệ, rồi gánh hát Hoa Anh Đào Kim Chưởng. Cơ may cho anh gặp gỡ những nghệ sĩ giỏi như Diệu Hiền, Trương Ánh Loan, Ngọc Đáng... và được những người chị, người thầy này đã tận tình dìu dắt.

Giọng ca ru người, mùi mẫn của NSƯT Vũ Linh

Từ những đoàn hát ban đầu, anh đã trải qua rất nhiều đoàn hát như Khánh Hồng An Giang, Sông Bé, Thiên Nga... và những đoàn tiếng tăm của thành phố như Minh Tơ, Huỳnh Long, Trần Hữu Trang...

Nghệ sĩ Diệu Hiền từng tâm sự, mẹ Vũ Linh gửi anh cho thầy Diệu Hiền đào tạo từ khi anh mới 15, 16 tuổi. Kể từ đó, bà rèn luyện anh theo một kỷ luật rất nghiêm khắc. Cấm anh hút thuốc, rượu bia, chơi bời, chỉ chuyên tâm học nghề cho thiệt giỏi.

Bà kể: "Tui bắt nó đi qua mấy anh chị giỏi nghề học cải lương Hồ Quảng. Nó không chịu, biểu: Sao chị không học mà ép tui? Tui nói: Tao già, xương cốt cứng hết rồi, mày trẻ chân tay còn linh hoạt học nhanh hơn chị! Nó cứng đầu không chịu. 

Tui lấy chổi lông gà đánh nó, nó la làng: Bớ người ta, bà... Diệu Dữ bả đánh tui!". Lúc đó, tuổi trẻ còn ham chơi, Vũ Linh đâu biết người chị "ép uổng" là để anh cái gì cũng học, cái gì cũng biết, sau này cực kỳ cần thiết cho nghề.

Và quả thật, Vũ Linh dần tiến bộ trong nghề. Khoảng cuối những năm 1980, tên tuổi Vũ Linh trở nên rực sáng với nhiều vở diễn như Xa phu đi sứ, Lương Sơn Bá - Chúc Anh Đài, Bàng quý phi, Thần nữ dâng Ngũ Linh Kỳ, Chiêu Quân cống Hồ, Bức ngôn đồ Đại Việt...

Vóc dáng cao ráo, sáng đẹp, giọng hát nội lực vang sáng, trữ tình cùng với lối diễn xuất tinh tế, có thể nói Vũ Linh là một anh kép đẹp hiếm có của cải lương sau các nghệ sĩ thế hệ vàng như Minh Phụng, Minh Vương, Thanh Sang... Thời video cải lương cực thịnh, anh quay hàng trăm vở tuồng. Có một thời người ta đã xem Vũ Linh như một hiện tượng sân khấu.

Hơn 30 năm gắn bó với người anh lớn Vũ Linh, soạn giả Hoàng Song Việt xúc động nhớ lại. Năm đó, soạn giả Hoàng Song Việt được đặt hàng viết vở Duyên kiếp để thâu video. Đạo diễn mời Vũ Linh vào vai Thân, anh nông dân bị ức hiếp.

Lúc đó Vũ Linh đang manh nha cùng những người bạn lập gánh hát Sông Bé nên để ý tìm kiếm vở khai trương. Và Duyên kiếp của "soạn giả trẻ" mà ngày nay đang là một trong những cái tên soạn giả hàng đầu của làng cải lương đã được ngôi sao Vũ Linh chú ý.

Duyên kiếp lần đầu tiên lên sân khấu đoàn Sông Bé với Vũ Linh cùng các nghệ sĩ tên tuổi Diệp Lang, Trọng Nghĩa, Phương Hồng Thủy, Thoại Mỹ, Thanh Hằng, Cẩm Thu, Ngân Tuấn... Sông Bé hoạt động rất rầm rộ nhưng sớm ngưng lại vì Vũ Linh quá đắt show.

Thời đó, các đoàn tỉnh mời ngôi sao tăng cường chừng vài đêm thì Vũ Linh được ký hợp đồng một lèo tới 15 - 20 ngày, vì vậy anh không còn thời gian để quán xuyến sân khấu.

Hoàng Song Việt lý giải sức hút của Vũ Linh. "Anh là một nghệ sĩ đa năng hiếm có. Từ vai già đến trẻ, vai độc, hài, lẳng, vai nào dường như cũng là sở trường của anh. Anh có giọng ca không phải xé mây xé gió nhưng cảm giác như ru người, mùi mẫn. 

Đặc biệt anh xử lý những chữ dấu nặng rất lạ, quyến rũ vô cùng. Anh có thói quen khi tập cho vai diễn không chịu qua loa. Tập mà hết sức hết lòng như đang diễn, vậy nên không khó hiểu vì sao anh thành công và được khán giả mê đắm".

Nhớ hồi nghệ sĩ Vũ Linh tham gia vở Lương Sơn Bá - Chúc Anh Đài nhân kỷ niệm 5 năm thành lập sân khấu Chí Linh - Vân Hà. Lúc đó sức khỏe anh rất yếu nhưng vì quá nhớ sân khấu và yêu quý mọi người nên anh diễn một lớp vai Lương Sơn Bá lâm trọng bệnh (những đoạn còn lại Võ Minh Lâm đóng).

Lúc tập, mọi người cứ nhắc chừng sợ anh quá sức sẽ bị lên huyết áp. Vậy mà anh không chịu, bữa tập nào xong anh cũng thở dốc. Trong đêm diễn chính, chỉ một lớp thôi, dù bệnh nặng nhưng Vũ Linh cất giọng lên là người ta mường tượng ngay hình ảnh tươi đẹp của "ông hoàng cải lương tuồng cổ" năm nào.

Anh diễn như quên hết bệnh tật, dường như cái nội lực "người tình trong mộng" của bao khán giả nữ mộ điệu cải lương năm nào khó mà phai nhạt.

NSƯT Vũ Linh - người "có tay dìu đào"

Nghệ sĩ Vũ Linh còn khả năng đặc biệt là có tay "dìu đào". Người trong nghề cho rằng phía nữ có nghệ sĩ Mỹ Châu được xem là người có tay "dìu kép" thì Vũ Linh là nam nghệ sĩ không kén đào.

Từ những nghệ sĩ lớn tuổi hơn anh đến các nghệ sĩ đàn em như Phương Hồng Thủy, Tài Linh, Thanh Thanh Tâm, Ngọc Huyền, Thoại Mỹ... và đến cả các... cháu như Tú Sương, Quế Trân, Trinh Trinh..., Vũ Linh đều đóng cặp rất "ăn rơ".

Nghệ sĩ Ngọc Huyền chia sẻ lần đầu tiên chị đóng cặp cùng Vũ Linh trong vở Gánh cải trạng nguyên do Hội Sân khấu TP.HCM thực hiện.

Vở diễn thường xuyên ở rạp Thủ Đô, Hào Huê đến cả ngàn suất. Sau đó họ còn hợp tác cùng nhau trong nhiều vở như Tâm sự Ngọc Hân, Phàn Lê Huê phá hồng thủy trận, Tứ hỷ lâm môn, Bông hồng cài áo...

Vũ Linh trong ấn tượng của Ngọc Huyền là anh kép có giọng hát đẹp, vóc dáng thư sinh, ca diễn rất hay, tỉ mỉ, kép văn ra kép văn, kép võ ra kép võ. "Dù là một anh kép chính nổi tiếng nhưng tôi biết vai anh Vũ Linh rất thích lại là kép lão, Nguyễn Địa Lô trong vở Bức ngôn đồ Đại Việt.

Trong khi khán giả thì chỉ thích anh vào vai kép đẹp, nhưng Vũ Linh luôn muốn thử sức mình ở những vai diễn khó, khác mình để đào sâu, khám phá nghề" - Ngọc Huyền nói về người anh mà cô yêu quý.

Cuộc đời Vũ Linh đã từng chạm đến đỉnh cao, trở thành ngôi sao sáng, thế nhưng có những đoạn đường thật sự thăng trầm. Ở những năm cuối đời, anh sống khá lặng lẽ, thỉnh thoảng làm từ thiện, quan sát đồng nghiệp, em cháu làm nghề. Nhớ sân khấu quá thì tham gia một, hai lớp diễn vừa sức nếu có thể được.

Ông Hoàng Song Việt buồn bã nói: "Tôi nhớ hồi đó anh Năm (cách gọi thân mật với nghệ sĩ Vũ Linh) có xe hơi, còn tôi chỉ chạy xe máy. Vậy mà bữa nào tập tuồng anh cũng biểu ghé ngang đón anh. Anh thích đi cùng anh em để thủ thỉ trò chuyện nghề. Dù là ngôi sao nhưng anh không khiến đàn em phải sợ, phải né. Lúc nào tập cũng nói chuyện vui vẻ để không khí tập dượt bớt căng thẳng".

Có lẽ vì những điều đó mà Vũ Linh sẽ neo lại trong miền nhớ của đồng nghiệp thật lâu, thật đậm...

Vị trí khó thay thế được

Phó giám đốc Sở VH-TT TP.HCM Nguyễn Thị Thanh Thúy cho biết trước đây chị từng cộng tác với nghệ sĩ Vũ Linh trong vở Cung thương sầu nguyệt hạ, Thanh Thúy trong vai Thúy Kiều, còn nghệ sĩ Vũ Linh vai Thúc Sinh.

Trong quá trình làm việc, Thanh Thúy quý Vũ Linh về niềm say mê nghề nghiệp đến quên mình, rất khó tính và cầu toàn nhưng luôn đồng hành, hướng dẫn đồng nghiệp.

Lúc nghệ sĩ Vũ Linh bệnh, chị từng cùng với đạo diễn Quốc Kiệt, giám đốc Nhà hát Trần Hữu Trang, đến thăm Vũ Linh. Nghệ sĩ Vũ Linh bày tỏ rất nhiều trăn trở về sân khấu hiện nay, về nguồn nhân lực trẻ cho sân khấu, về kịch bản, đạo diễn; những đau đáu khi có những nghệ sĩ không tập trung khai thác cá tính của nhân vật mà chỉ cố làm đẹp về hình thức...

Trong khi đó có những nghệ sĩ dàn bao rất giỏi nghề nhưng ít được chú ý. "Những trăn trở của anh rất ý nghĩa, nên tôi và các cộng sự, NSND Trần Ngọc Giàu rất tâm đắc và đã hiện thực hóa trăn trở đó.

Với những gì đã thể hiện trên sân khấu và trong đời thường, vị trí của anh Vũ Linh khó thay thế được, rất sáng đẹp và bản lĩnh" - nghệ sĩ Thanh Thúy xúc động nói về người anh mà chị yêu quý.

Linh cữu nghệ sĩ Vũ Linh được quàn tại tư gia (đường Đoàn Thị Điểm, quận Phú Nhuận, TP.HCM). Lễ động quan lúc 11h30 ngày 9-3 và sau đó linh cữu được đưa đi an táng tại nghĩa trang hoa viên Bình Dương.

Vũ Linh - 'ông hoàng' cải lương khó có người thay thế

Thông tin nghệ sĩ Vũ Linh, người được mệnh danh là 'ông hoàng cải lương Hồ Quảng', ra đi lúc 12h30 trưa 5-3 tại nhà riêng (quận Phú Nhuận) khiến giới sân khấu bàng hoàng. Trên các trang mạng cũng tràn ngập lời tiếc thương.