Án hủy, sửa có nguyên nhân chủ quan của thẩm phán

Tại phiên chất vấn Chánh án Nguyễn Hòa Bình vào sáng 20-3, đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đắk Lắk) đặt câu hỏi về báo cáo xét xử vụ án hình sự cho thấy có việc xét xử sai tội danh, áp dụng không đúng hình phạt, tình tiết tăng nặng dẫn tới tuyên không đúng khung hình phạt hoặc quá nhẹ.

Bà đề nghị làm rõ trong những trường hợp này có hay không lỗ chủ quan hay chủ đích của thẩm phán?

Trả lời câu hỏi này, ông Bình nói thực trạng này có lỗi chủ quan nhưng tỉ lệ chỉ dưới 1,5%, đảm bảo theo yêu cầu của Quốc hội.

Hằng năm, theo ông Bình, các tòa án phải xử lý khoảng 80.000 vụ án hình sự và với các vụ án bị hủy, sửa theo lỗi chủ quan của các thẩm phán sẽ bị xử lý nếu vượt quá ngưỡng tòa tối cao và Quốc hội đề ra.

"Nếu lỗi nghiêm trọng, thẩm phán bị kỷ luật, nếu lỗi không nghiêm trọng sẽ bị dừng xét xử, không tái bổ nhiệm, không xếp loại thi đua.

Các thẩm phán rất lo lắng về không tái bổ nhiệm. Phấn đấu cả đời được thẩm phán nhưng tỉ lệ hủy, sửa cao hơn yêu cầu Quốc hội, của tòa án sẽ không tái bổ nhiệm", ông Bình cho hay.

Trả lời thêm câu hỏi về các vụ việc, vụ án quá thời hạn, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho rằng, có chủ quan là do áp lực công việc quá lớn, phải giải quyết khối lượng công việc gấp đôi quy định, làm ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết các vụ án.

Tuy nhiên tình trạng này đang từng bước được khắc phục, giảm thiểu xuống mỗi năm dưới 200 vụ.

Một số nguyên nhân chủ quan khác, theo ông Bình là về năng lực, tinh thần trách nhiệm của các thẩm phán, hoặc do các yếu tố chủ quan khác. Tòa án sẽ tiếp tục khắc phục các nguyên nhân này trong thời gian tới.

Đại biểu Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) cũng nêu việc thực tế cho thấy vẫn còn nhiều cán bộ, thẩm phán vi phạm pháp luật. Do đó, ông đề nghị làm rõ những giải pháp căn cơ về công tác đấu tranh, phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực?

Trả lời câu hỏi này, Chánh án Nguyễn Hòa Bình từ năm 2021, số lượng cán bộ tòa án bị xử lý kỷ luật, thậm chí xử lý hình sự là hơn 100 vụ. Quan điểm của tòa án là xử lý nghiêm, không có vùng cấm, không bao che.

Về vấn đề phòng ngừa, theo ông Bình, đã tăng cường thanh tra, kiểm tra, giáo dục đạo đức công vụ cho thẩm phán. Trong đó, đã ban hành Bộ quy tắc đạo đức thẩm phán và được giảng dạy trong trường đại học của hệ thống tòa án.

Với những trường hợp phát hiện vi phạm chuyển cho cơ quan thanh tra, kiểm tra, điều tra xử lý vi phạm, không bao che.

Chánh án đã ban hành quy định 120 về xử lý những vi phạm của thẩm phán và rất nghiêm, thậm chí vượt quá yêu cầu của Quốc hội.

Trong đó, nghị quyết của Quốc hội cho phép tòa án được hủy sửa 1,5% số vụ án, nhưng quy định 120 chỉ cho 1,16% án hủy sửa. Nếu thẩm phán nào vượt quá sẽ không được tái bổ nhiệm.

Đề xuất lập tòa chuyên xử phá sản

Đại biểu Hoàng Văn Liên (Long An) nêu tỉ lệ giải quyết đơn tuyên bố phá sản doanh nghiệp chưa cao.

Từ đó, ông đề nghị cho biết nguyên nhân và giải pháp để nâng cao hiệu quả công tác giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp?

Trả lời câu hỏi này, ông Bình nêu rõ, thực tế đang "có vấn đề". Hiện nay, các quy định của chúng ta về phá sản khác nhiều nước.

Các nước có Luật phá sản nhưng họ quan niệm phá sản là quá trình phục hồi của doanh nghiệp. Đồng thời, coi đây là hoạt động bình thường, lành mạnh, còn Việt Nam coi đây là rất nghiêm trọng nên luật đang quy định trình tự phá sản rất ngặt nghèo.

Thêm đó dù người ta hết tiền nhưng về quản tài viên, điều kiện mở thủ tục, đóng kinh phí phá sản lại bắt đóng tiền là bất cập, hạn chế.

Ông Bình cũng chỉ rõ hơn 6.000 thẩm phán của chúng ta rất giỏi trong xét xử các vụ án hình sự, dân sự nhưng tính chuyên nghiệp, kinh nghiệm trong xét xử các vụ án phá sản là thiếu.

Để khắc phục việc này, ông Bình đề xuất tiếp tục sửa Luật phá sản cho đúng thực tế hiện nay. Cùng với đó nâng cao chất lượng của thẩm phán về xét xử các vụ án phá sản.

Đồng thời, đây là loại án chuyên biệt, có chuyên môn sâu nên trong lần sửa đổi Luật tổ chức tòa án sắp tới, ông Bình nêu đề nghị Quốc hội hình thành tòa án phá sản chuyên biệt ở các trung tâm kinh tế lớn.

Chánh án Nguyễn Hòa Bình: Án hành chính 'có vấn đề, rất nhiều tồn tại'

Chánh án Nguyễn Hòa Bình nêu rõ trong quá trình xét xử các vụ án liên quan UBND cùng cấp, có câu chuyện nể nang của thẩm phán nhưng tỉ lệ không nhiều.