Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong vừa ký văn bản trả lời kiến nghị của cử tri gửi sau kỳ họp thứ 4 và kỳ họp bất thường lần thứ 2, Quốc hội khóa XV.
Trong đó, cử tri tỉnh Bình Phước bày tỏ không đồng tình với đề xuất khắc phục hậu quả bằng tiền mặt để giảm án hình sự trong xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế. Cử tri đề nghị Chính phủ nghiên cứu biện pháp thu hồi tài sản phạm tội trong các vụ án tham nhũng, kinh tế phù hợp, hiệu quả, đảm bảo tính răn đe của pháp luật.
Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong (Ảnh: QH).
Trả lời cử tri, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, việc khắc phục hậu quả bằng tiền để giảm án hình sự trong xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế được pháp luật quy định tại điểm b, khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự: "Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả" là một trong những tình tiết để giảm trách nhiệm hình sự.
Hoặc tại điểm c, khoản 3 và khoản 4 Điều 40 của Bộ luật Hình sự quy định, người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn,… thì hình phạt tử hình được chuyển thành tù chung thân.
Ông Phong khẳng định, những năm qua nhiều biện pháp thu hồi tài sản đã được áp dụng. Cùng với việc phát hiện, xử lý nghiêm các vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế, các cơ quan chức năng đã chú trọng xác minh, áp dụng các biện pháp kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản của các đối tượng tội phạm tham nhũng ngay từ giai đoạn điều tra, không để tẩu tán, hợp pháp hóa tài sản tham nhũng. Đồng thời khuyến khích người phạm tội tự nguyện giao nộp tài sản tham nhũng, khắc phục hậu quả, thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra cho Nhà nước.
Luật Phòng chống tham nhũng năm 2018 quy định rõ tài sản tham nhũng phải được thu hồi, tịch thu cho Nhà nước hoặc trả lại cho chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp. Luật coi việc thu hồi tài sản tham nhũng là một trong những tiêu chí đánh giá công tác phòng, chống tham nhũng.
Luật Phòng chống tham nhũng cũng quy định hợp tác quốc tế về thu hồi tài sản tham nhũng. VKSND Tối cao là cơ quan trung ương về hợp tác quốc tế thu hồi tài sản tham nhũng trong tố tụng hình sự; tiếp nhận, xử lý yêu cầu tương trợ tư pháp hình sự của nước ngoài về thu hồi tài sản tham nhũng và đề nghị nước ngoài thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp hình sự về lĩnh vực này.
"Mặc dù thu hồi tài sản đạt năm sau cao hơn năm trước, song việc thu hồi tài sản do tham nhũng vẫn là một trong những hạn chế trong công tác phòng chống tham nhũng của nước ta hiện nay. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do: Số tiền thu hồi rất lớn, những người phải thi hành án không có tài sản hoặc tài sản đảm bảo giá trị thấp; tình trạng pháp lý của tài sản chưa rõ ràng; vướng mắc trong cơ chế, thể chế trong việc xử lý tài sản. Trong một số vụ án vẫn xảy ra trường hợp đối tượng bỏ trốn, việc tương trợ tư pháp còn gặp nhiều khó khăn", Tổng Thanh tra nêu thực tế.
Tháng 12/2019, gia đình bị cáo Nguyễn Bắc Son, cựu Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông đã khắc phục hậu quả hoàn toàn đối với hành vi nhận hối lộ bằng cách nộp 66 tỷ đồng, ngay trước ngày tòa tuyên án (Ảnh: Tiến Nguyên).
Để khắc phục, ông Đoàn Hồng Phong cho rằng cần tiếp tục chỉ đạo, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong phòng chống tham nhũng nói chung và công tác thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế nói riêng để phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp sai phạm.
Phối hợp, tích cực chủ động hơn nữa trong công tác thu hồi tài sản, nhất là việc kê biên, phong tỏa, tạm giữ phục vụ cho việc tổ chức thi hành án, thu hồi tối đa tài sản công bị chiếm đoạt, thất thoát.
"Xử lý dứt điểm thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế còn tồn đọng, kéo dài. Kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của các cá nhân liên quan trong việc chậm thi hành một số bản án có điều kiện thi hành; việc tổ chức bán đấu giá nhiều tài sản bị mất giá (so với giá thị trường). Nếu có dấu hiệu vi phạm phải xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật", ông Đoàn Hồng Phong nêu.
Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành quyết định phê duyệt Đề án xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập "Đây là cơ sở dữ liệu quan trọng trong phòng, chống tham nhũng nói chung và việc thu hồi sản tham nhũng nói riêng", ông Đoàn Hồng Phong trả lời cử tri.
5 tháng thu hồi trên 17.000 tỷ đồng
Sáng qua 20/3, tham gia trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long nhấn mạnh, thu hồi tài sản trong các vụ việc tham nhũng, kinh tế là một trong những trọng tâm, nhiệm vụ chính trị quan trọng đặt ra trong ngành tư pháp nói chung và hệ thống thi hành án dân sự.
Ông Long dẫn chứng, trong 5 tháng qua (tính từ tháng 10/2022-3/2023), đã thu được trên 17.000 tỷ đồng, xét về số lượng tuyệt đối đã tăng gần 12.000 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2022. "Đây là số liệu rất đáng khích lệ", ông nói.
Dù vậy, Bộ trưởng Lê Thành Long cho rằng bên cạnh những kết quả đã đạt được và sự cố gắng của toàn hệ thống, cũng còn một số vấn đề đặt ra. Về khách quan, có những khó khăn trong bản thân các vụ án, như số lượng tài sản trong hầu hết các vụ án lớn, nằm rải rác ở các địa phương khác nhau trên phạm vi cả nước. Về nguồn gốc, tính pháp lý của nhiều tài sản được kê biên, đưa ra xử lý phức tạp và mất nhiều thời gian để làm rõ.
"Có trường hợp cần xác minh tài sản đó là tài sản chung hay tài sản riêng, làm rõ phần tài sản của người phạm tội và tài sản của người ngay tình, đặc biệt là tài sản chung như tài sản vợ chồng, của hộ gia đình, của các chủ sở hữu khác nhau trong quá trình sản xuất, kinh doanh", ông Long thông tin.