Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA) cho biết, sau khi rà soát và tổng hợp ý kiến thành viên sau buổi làm việc giữa đại diện VBMA, đại diện các thành viên thị trường và đại diện 4 công ty kiểm toán hàng đầu là Deloitte, E&Y, PwC và KPMG (công ty kiểm toán Big4), VBMA đã gửi công văn tham gia ý kiến chính thức tới Văn phòng chính phủ, Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước kiến nghị về các vướng mắc liên quan tới việc chuẩn bị báo cáo kiểm toán tình hình sử dụng số tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu riêng lẻ.
Sau khi Chính phủ ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế, VBMA cho biết tiếp tục nhận được các ý kiến phản ánh của thành viên về khả năng các thành viên không thực hiện được việc công bố thông tin đối với báo cáo kiểm toán tình hình sử dụng vốn đối với trái phiếu riêng lẻ phát hành còn dư nợ năm 2022 theo đúng thời hạn quy định ngày 31/3/2023 vì các công ty kiểm toán của các thành viên chưa thể thực hiện được việc kiểm toán này.
Với các tổ chức tín dụng, theo VBMA, số tiền thu được từ các kênh huy động vốn (vốn trái phiếu) sẽ được gộp và hòa vào tổng nguồn vốn huy động của tổ chức tín dụng để phục vụ các hoạt động nêu trên. Thực tiễn cho thấy tổ chức tín dụng không thể xác định đích danh nguồn tiền vốn trái phiếu thu từ một đợt phát hành trái phiếu cụ thể được sử dụng cho các khoản cho vay, đầu tư cụ thể nào.
Bên cạnh đó, với đặc thù là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, hoạt động huy động vốn và cho vay của các tổ chức tín dụng phải tuân thủ các quy định về chỉ tiêu an toàn tài chính cũng như an toàn tín dụng, đầu tư, chịu sự kiểm soát chặt chẽ và liên tục của Ngân hàng Nhà nước, các cơ quan có chức năng kiểm tra giám sát khác. Vì vậy, nguồn huy động vốn từ kênh trái phiếu cũng sẽ phải tuân thủ các quy định an toàn tài chính, tín dụng, đầu tư.
Huy động vốn từ trái phiếu cũng chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng nguồn vốn huy động vốn của các tổ chức tín dụng (thông thường dưới 10%/tổng quy mô huy động) và hiện các quy định pháp luật khác cũng không quy định về việc tổ chức tín dụng phải thực hiện kiểm toán sử dụng vốn huy động.
Trong khi để thực hiện kiểm toán báo cáo tình hình sử dụng số tiền thu được từ phát hành trái phiếu, các tổ chức tín dụng phải có hệ thống công nghệ thông tin để kiểm tra được tính khớp đúng giữa dòng tiền thu được từ phát hành trái phiếu và dòng tiền cho vay ra tương ứng.
Trường hợp áp dụng theo yêu cầu nêu trên của công ty kiểm toán, các tổ chức tín dụng đều chưa có năng lực công nghệ thông tin để theo dõi dòng tiền từ phát hành trái phiếu và đặc biệt với đặc thù của việc luân chuyển dòng vốn liên tục của các tổ chức tín dụng như đã nêu trên thì việc các tổ chức tín dụng có thể đánh giá, theo dõi sử dụng vốn lần đầu và quay vòng các lần sau là khó khả thi.
Do đó với các trái phiếu đã phát hành, hệ thống của các tổ chức tín dụng đều không đáp ứng được yêu cầu của kiểm toán. Thậm chí với những trái phiếu sẽ phát hành, các tổ chức tín dụng sẽ rất khó thực hiện theo yêu cầu của kiểm toán.
Hiện các công ty kiểm toán Big4 đều chưa xác nhận sẽ thực hiện kiểm toán báo cáo về tình hình sử dụng số tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu đối với trái phiếu còn dư nợ cho kỳ năm 2022 (phải công bố thông tin vào ngày 31/3/2023). Việc thuê các công ty kiểm toán nhỏ khác thực hiện hoạt động trên có thể gây ra quan ngại cho nhà đầu tư và nhận được đánh giá không tích cực từ các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế.
Ngoài ra, Bộ Tài Chính chưa đưa ra hướng dẫn về phương thức, cách thức thực hiện kiểm toán mục đích sử dụng vốn trái phiếu đối với các doanh nghiệp nói chung và các tổ chức tín dụng nói riêng.
Hàng năm, tỷ lệ trái phiếu các tổ chức tín dụng phát hành chiếm 30-35% tổng lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành (đặc biệt năm 2022 chiếm tới 59% tổng khối lượng phát hành) và đây là kênh huy động vốn trung dài hạn rất quan trọng của các tổ chức tín dụng để phục vụ các hoạt động theo quy định của pháp luật.
Do vậy, trường hợp không thực hiện được kiểm toán báo cáo tình hình sử dụng số tiền thu được từ phát hành trái phiếu, các tổ chức tín dụng sẽ vi phạm quy định về công bố thông tin, đồng thời không thể phát hành mới các trái phiếu trong năm 2023 và sẽ ảnh hưởng rất lớn đến nguồn vốn của các tổ chức tín dụng. Các công ty chứng khoán và công ty tài chính tiêu dùng cũng gặp phải vấn đề như tại các ngân hàng.
Đại diện các công ty kiểm toán cho rằng, các tổ chức tín dụng nên đề xuất Bộ Tài chính và các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền bỏ quy định phải kiểm toán về tình hình sử dụng số tiền thu được từ phát hành trái phiếu.
"Nếu các vấn đề trên không được khơi thông sẽ dẫn đến nhiều hệ luỵ; trong đó, các tổ chức tín dụng không thể phát hành trái phiếu mới, trái phiếu để bổ sung vốn cấp 2, ảnh hưởng tới việc huy động vốn trung dài hạn, từ đó ảnh hưởng tới việc cấp vốn cho doanh nghiệp, nền kinh tế...", VBMA nhận định.
Việc vi phạm quy định về công bố thông tin cũng có thể kích hoạt các điều khoản có thể dẫn đến việc trái chủ có quyền yêu cầu tổ chức tín dụng mua lại trái phiếu trước hạn ồ ạt và có thể phát sinh các nghĩa vụ tất toán chéo với các hợp đồng khác.
Tổ chức tín dụng cũng có thể vì thế mà bị xử phạt, ảnh hưởng tới danh tiếng truyền thông và mức độ tín nhiệm của tổ chức tín dụng với khách hàng, có thể dẫn đến tác động tiêu cực, có tính dây chuyền đến hệ thống tổ chức tín dụng.
Vì vậy, VBMA mong Chính phủ, Bộ Tài Chính hoãn thời hạn công bố thông tin báo cáo kiểm toán tình hình sử dụng vốn từ phát hành trái phiếu đối với trái phiếu còn dư nợ cho kỳ công bố thông tin năm 2022 cho các tổ chức phát hành (tổ chức tín dụng, công ty chứng khoán, công ty tài chính) đến hết 30/6/2023.
Đồng thời, VBMA kiến nghị Bộ Tài chính sớm có hướng dẫn thực hiện việc kiểm toán tình hình sử dụng vốn từ phát hành trái phiếu của các tổ chức tín dụng trong điều kiện hiện nay và đề nghị Chính phủ, Bộ Tài chính xem xét bãi bỏ quy định trên.
Đề xuất ngân hàng được mua lại trái phiếu doanh nghiệp VTV.vn - 4 ngân hàng thương mại có thể sắp được mua lại trái phiếu doanh nghiệp. Đây là nội dung trong Dự thảo sửa đổi Thông tư 16 của Ngân hàng Nhà nước đang được lấy ý kiến.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!