Yêu cầu rà soát của Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) đưa ra mới đây, nhằm phát hiện các doanh nghiệp, hộ, cá nhân kinh doanh mua bán, chế tác vàng, đá quý không kê khai, hoặc khai thiếu thuế (có sự chênh lệch giữa giá vốn, doanh thu thực tế với kê khai thuế VAT).

Trường hợp phát hiện tổ chức, cá nhân có vi phạm và có dấu hiệu tội phạm, Tổng cục Thuế yêu cầu cơ quan thuế địa phương chuyển hồ sơ sang công an để điều tra, xử lý.

Việt Nam là một trong những quốc gia dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về nhu cầu tiêu thụ vàng, như năm 2023 khoảng 55,5 tấn, theo báo cáo của Hội đồng Vàng Thế giới.

Theo cơ quan thuế, kinh doanh vàng bạc, đá quý là một trong những lĩnh vực rủi ro cao về gian lận, trốn thuế. Họ cũng khó kiểm soát mua bán vàng miếng, nguyên liệu do tình trạng buôn lậu vẫn "nóng". Vì thế, ngành thuế liên tục có động thái siết quản lý thu với hoạt động này.

Từ đầu năm đến nay, giá vàng trong nước liên tục "sốt nóng". Từ vùng giá 77,5 triệu đồng (ngày 19/2), vàng miếng SJC đã tăng 3,5 triệu đồng mỗi lượng chỉ sau chưa đầy hai tuần. Hôm nay, vàng nhẫn lên 68 triệu đồng một lượng, vàng miếng lên sát 82 triệu đồng - cao nhất từ trước đến nay.

Ngoài siết quản lý thuế, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến sửa Luật Thuế giá trị gia tăng, trong đó giữ nguyên cách tính thuế VAT trực tiếp với mua bán, chế tác vàng, đá quý. Tức là, thuế VAT = giá trị tăng thêm (giá bán - mua vào) x thuế suất.

Tuy nhiên, nhiều địa phương góp ý nên thay cách này bằng phương pháp tính thuế theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu, do khó kiểm soát giá mặt hàng này.

Chẳng hạn, theo tỉnh Quảng Nam, giao dịch mua bán vàng, đá quý thường nhỏ lẻ, không đủ hóa đơn, chứng từ đầu vào. Cùng đó, chênh lệch giữa giá bán ra và mua vào tại một thời điểm thường không cao.

Tương tự, tỉnh Cần Thơ cũng phản ánh thực tế cơ quan thuế chưa có biện pháp quản lý giá vốn mua vào, vì người dân đến bán vàng thường không có hóa đơn, doanh nghiệp tự lập bảng kê theo thị trường. "Giá mua thường tiệm cận giá bán, dẫn đến phần giá trị tăng thêm thấp. Thuế VAT phải nộp trong trường hợp này không đúng thực tế", địa phương này nêu.

Vì vậy, theo các địa phương, áp dụng tính thuế VAT trực tiếp mua bán vàng, đá quý sẽ khiến cơ quan thuế địa phương khó quản lý, dẫn đến thất thu ngân sách. Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho rằng không có cơ sở đưa ra mức tỷ lệ với hoạt động này và doanh thu kinh doanh vàng rất lớn, nên bộ đề nghị giữ như hiện tại.

Phương Dung