Cơ quan đại diện thương mại Hoa Kỳ (USTR) mới đây công bố báo cáo về tình trạng vi phạm bản quyền và bán hàng giả, trong đó có “điểm mặt” chợ Bến Thành, chợ Đồng Xuân và trang thương mại điện tử Shopee.
Liên quan đến báo cáo này, ngày 2-3, Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) cho biết: hàng năm kể từ 2006, Cơ quan đại diện thương mại Hoa Kỳ đều tiến hành xây dựng một báo cáo có tên gọi Review of Notorious Markets for Counterfeiting and Piracy (tạm dịch: Báo cáo về các chợ có tai tiếng về hàng giả và đánh cắp bản quyền). Trong báo cáo này nêu một danh sách các chợ có tai tiếng (gọi tắt là NML).
Trong danh sách các chợ có tai tiếng năm 2020, Việt Nam có ba chợ truyền thống và trực tuyến bán các hàng hóa hữu hình được liệt kê là Shopee, Bến Thành và Đồng Xuân.
Tháng 3-2020, Tổng Cục QLTT phối hợp QLTT TP.HCM kiểm tra đột xuất chợ Bến Thành.
Đối với năm 2020, trọng tâm của báo cáo muốn nêu bật việc lợi dụng các nền tảng thương mại điện tử và các bên thứ ba khác để tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhập khẩu hàng giả và hàng xâm phạm quyền vào Hoa Kỳ.
Nói cách khác, vấn đề cốt yếu của báo cáo năm 2020 là phòng ngừa việc lợi dụng các loại hình chợ để kinh doanh buôn bán và nhập khẩu các sản phẩm vi phạm sở hữu trí tuệ và hàng giả vào thị trường nội địa Hoa Kỳ.
Tổng cục QLTT nhận thấy bản báo cáo này được xây dựng một cách công phu, nghiêm túc và mang tính xây dựng. Các bên liên quan có thể tham khảo bản báo cáo này nhằm thúc đẩy cả khu vực tư nhân và các chính phủ đưa ra các hành động thích hợp để giảm nạn vi phạm bản quyền và hàng giả.
Tuy vậy cũng cần lưu ý, trong báo cáo này không đưa ra các bằng chứng cụ thể về vi phạm pháp luật cũng như không phản ánh quan điểm chính thức của Chính phủ Hoa Kỳ về môi trường thực thi và bảo vệ quyền sở hữu trí thuệ chung ở các quốc gia có liên quan. Báo cáo được xây dựng chủ yếu dựa trên các thông tin đại chúng công khai.
Riêng với trường hợp cụ thể của Shopee, báo cáo thực chất đề cập tới toàn bộ hệ thống của Shopee hoạt động trên phạm vi nhiều nước gồm Philippines, Thái Lan, Singapore, Malaysia, Indonesia, Brazil và Việt Nam. Mặc dù cùng thương hiệu Shopee, nhưng tại mỗi quốc gia lại có một pháp nhân khác nhau với tên miền có đuôi tương ứng.
Theo kiểm tra của Tổng cục QLTT, Shopee tại Việt Nam có cơ chế xử lý các yêu cầu khiếu nại về quyền sở hữu trí tuệ, có quy trình và biện pháp kiểm soát sản phẩm đăng bán và người bán.
Sau khi Tổng Cục QLTT đấu triển khai quyết liệt lượng ki ốt bày bán hàng giả tại các chợ truyền thống giảm rõ rệt. Ảnh: TÚ UYÊN
Bên cạnh đó, Tổng Cục QLTT cũng cho biết thực trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng bày bán công khai là một trong những vấn đề nhức nhối của xã hội.
Nhiều năm qua, các cơ quan chức năng trong đó có quản lý thị trường đã tấn công mạnh vào các đường dây, ổ nhóm, tụ điểm nổi cộm. Tuy nhiên hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ vẫn né tránh, tái diễn và tìm cách tuồn vào trong các kênh phân phối.
Đã từ nhiều năm, hai chợ truyền thống tại Hà Nội và TP.HCM là Đồng Xuân và Bến Thành luôn có tiếng là tụ điểm nổi cộm về bán hàng giả, hàng nhái. Nhiều lúc vắng bóng lực lượng chức năng họ bày bán công khai.
Để giải quyết dứt điểm tình trạng này ngay từ năm 2019, Tổng Cục QLTT đã ban hành kế hoạch 3972 nhằm đấu tranh trực diện với các tụ điểm nêu trên.
Thực tế cho thấy sau gần hai năm triển khai quyết liệt, hiện nay tại hai tụ điểm này lượng ki-ốt bày bán hàng có dấu hiệu giả mạo, hàng nhái giảm đi rõ rệt. Thậm chí, sau nhiều lần đột kích của lực lượng QLTT cộng với chế tài xử phạt nghiêm khắc, các chủ sạp này đã đóng cửa, trả lại mặt bằng kinh doanh.
Khi lực lượng QLTT vào cuộc quyết liệt tại các chợ truyền thống, các đối tượng buôn bán hàng giả, hàng nhái tìm cách tuồn hàng hóa này lên một môi trường khác, đó là các sàn giao dịch thương mại điện tử.
"Với lượng truy cập, tìm kiếm thông tin sản phẩm và giao dịch mua bán lớn nhất Việt Nam, Shopee trong những năm gần đây nổi lên trở thành một chợ mua bán trên mạng sầm uất dành cho hàng triệu người mua, người bán tại Việt Nam. Vì vậy, vấn nạn hàng giả tại chợ trực tuyến này cũng trở nên nhức nhối và làm cho công cuộc phòng, chống hàng giả, hàng nhái cũng trở nên khó khăn hơn", Tổng Cục QLTT nhận định.
