Armenia đã phóng ít nhất một tên lửa đạn đạo tầm ngắn Iskander do Nga chế tạo nhằm vào Azerbaijan hồi tháng 11-2020 trong quá trình xung đột tại khu vực tranh chấp Nagorno-Karabakh. Tuy nhiên, tên lửa đã bị phía Azerbaijan bắn rơi. Thông tin này do một quan chức cấp cao nắm rõ vụ việc tiết lộ với trang tin Middle East Eye.
Tên lửa Iskander bắn vào Azerbaijan bị hệ thống phòng không do Israel chế tạo bắn rơi?
Armenia và Azerbaijan nhất trí một lệnh ngừng bắn do Nga và Thổ Nhĩ Kỳ làm cầu nối sau sáu tuần giao tranh hồi tháng 11-2020, sau khi quân đội Azerbaijan chiếm TP chiến lược Shusha.
Theo quan chức trên, Nga đã hối thúc Armenia sử dụng tên lửa Iskander và cung cấp hỗ trợ vật chất để tiến hành vụ phóng nhằm ép buộc Azerbaijan – quốc gia đang chiếm lãnh thổ với tốc độ nhanh – cho phép ngừng bắn.
Một vụ phóng tên lửa Iskander. Ảnh: The Eur Asian Times
“Một tên lửa đạn đạo Iskander được Yerevan phóng trực tiếp vào thủ đô Baku của Azerbaijan trước khi có lệnh ngừng bắn. Điều này gây lo ngại cho các quan chức Azerbaijan. Tuy nhiên, một hệ thống phòng thủ tên lửa có tên Barak-8 do Israel chế tạo được quân đội Azerbaijan vận hành đã bắn rơi nó” – nguồn tin cho biết.
“Việc sử dụng thêm những tên lửa này có thể thực sự làm tình hình leo thang. Và tôi cho rằng điều đó đã thuyết phục giới lãnh đạo Azerbaijan đi đến một lệnh ngừng bắn” – nguồn tin nói.
Một quan chức quân sự cấp cao của Armenia, người tham gia cuộc chiến Nagorno-Karabakh nói với báo giới hồi tháng 11-2020 rằng Yerevan quả thật đã phóng tên lửa tầm ngắn Iskander vào lãnh thổ Azerbaijan.
“Tên lửa đã được sử dụng trong cuộc chiến dù tôi sẽ không nói ở đâu” – Thượng tướng Movses Hakobyan nói, theo hãng tin Bloomberg.
Binh sĩ Azerbaijan khai hỏa vào quân đối phương từ khu vực Nagorno-Karabakh. Ảnh: DW
Ông Hakobyan cho biết thêm Nga cũng đã cung cấp hỗ trợ quân sự cho Yerevan trong cuộc chiến ở mức độ nhiều nhất mà lương tâm họ cho phép.
Azerbaijan có một phiên bản hệ thống Barak 8 hoạt động trên mặt đất với 12 ống phóng và 75 tên lửa đất đối không. Hệ thống này có thể được sử dụng để bắn rơi tên lửa như Iskander. Azerbaijan mua Barak 8 năm 2018 và đã thử nghiệm hệ thống.
Video lan truyền trên mạng xã hội vài giờ trước khi lệnh ngừng bắn được thông báo hôm 9-11-2020 cho thấy Armenia phóng một tên lửa Iskander vào lãnh thổ Azerbaijan.
Hợp lý khi Armenia bắn tên lửa để ép Azerbaijan đồng ý ngừng bắn
Ông Can Kasapoglu, giám đốc nghiên cứu quốc phòng tại viện EDAM trụ sở Thổ Nhĩ Kỳ nói với Middle East Eye rằng hệ thống Iskander rất cơ động và thủ đô Baku nằm trong tầm bắn của hệ thống.
“Khá hợp lý khi người Armenia cố gắng tấn công Baku bằng tên lửa Iskander như biện pháp cuối cùng để gây sức ép lên Azerbaijan đồng ý ngừng bắn. Việc sử dụng Iskander phù hợp với nỗ lực ngăn nội chiến của Armenia khi họ bị áp đảo trước ưu thế công nghệ của Azerbaijan trên chiến trường” - ông Kasapoglu nhận xét.
Ở giai đoạn đầu xung đột, quân đội Armenia tấn công Azerbaijan bằng tên lửa Tochka và Scud. Ông Kasapoglu cho rằng dễ hiểu khi Armenia sẽ sử dụng những hệ thống tiên tiến hơn như Iskander khi tình hình trở nên tuyệt vọng.
Tên lửa Iskander M của Nga tại một diễn đàn kỹ thuật quân sự quốc tế năm 2018 ở Kubinka (Nga). Ảnh: AFP
“Dĩ nhiên, việc sử dụng những khí tài này nhằm vào dân thường, nơi tên lửa của Armenia bắn trúng là một tội ác chiến tranh” – ông nói thêm.
Theo nghiên cứu của ông Kasapoglu, Armenia đã phóng tên lửa trước khi lệnh ngừng bắn được thông báo 24 hay 48 giờ.
“Chúng tôi tin rằng người Nga đóng một vai trò nào đó vì trung tâm chỉ huy tên lửa do sĩ quan quân sự Armenia và Nga cùng vận hành” – ông Kasapoglu nói.
Trong khi đó, Tổng thống Azerbaijan – ông Ilham Aliyev tuần trước nói rằng Armenia đã bắn một số tên lửa đạn đạo vào lãnh thổ Azerbaijan và những nước trong khu vực có thể theo dõi chúng.
Hồi tháng 10-2020, các cuộc tấn công tên lửa của Armenia đã gây ra thương vong cho dân thường ở TP Ganja lớn thứ hai của Azerbaijan. Azerbaijan báo cáo ít nhất hai quả tên lửa có tầm bắn 300 km đã rơi xuống các quận gần Baku.
Cả lực lượng Azerbaijan và Armenia đều bị cáo buộc phạm tội ác chiến tranh ở khu vực miền núi tranh chấp Nagorno-Karabakh.
Tên lửa Iskander không phát nổ vì lỗi thời?
Những thông tin trên được tiết lộ trong bối cảnh Armenia đang trải qua giai đoạn bất ổn chính trị nghiêm trọng, do bất hòa công khai giữa Thủ tướng Nikol Pashinyan và giới lãnh đạo quân đội nổ ra hồi tuần trước về tính hiệu quả của tên lửa Iskander trong cuộc chiến.
Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan. Ảnh: EPA-EFE/TATYANA ZENKOVICH/POOL
Azerbaijan tuyên bố chiến thắng hoàn toàn ở Nagorno-Karabakh sau khi lực lượng của họ được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn đánh bại đối thủ Armenia.
Trả lời phỏng vấn tuần trước, Thủ tướng Pashinyan nói rằng tên lửa Iskander đã không phát nổ hoặc chỉ hiệu quả 10% vì tên lửa có thể đã lỗi thời.
Phát ngôn của ông nhanh chóng bị ông Tiran Khacharyan, phó tổng tham mưu trưởng thứ nhất của quân đội Armenia chế nhạo.
Quân đội Armenia hôm 25-2 đáp trả lại tuyên bố của ông Pashinyan bằng tối hậu thư, yêu cầu ông Pashinyan từ chức vì ông thất bại trong việc đưa ra quyết định hợp lý vào thời điểm quan trọng sau thất bại ở Nagorno-Karabakh.
Ông Pashinyan coi tuyên bố của quân đội là âm mưu đảo chính và cố gắng cách chức quan chức quân sự cấp cao trên, song không nhận được sự ủng hộ cần thiết từ Tổng thống Armen Sarksyan.
Hôm 1-3, ông Pashinyan rút lại chỉ trích của mình về hệ thống tên lửa của Nga, nói rằng ông đã được thông tin sai về tính hiệu quả của Iskander.
