Covid-19 và các tác động bất lợi kéo dài

Theo IMF, năm 2020 đã kết thúc giai đoạn tăng trưởng cao kéo dài của Việt Nam. 3 thập kỷ cải cách theo theo định hướng thị trường vừa qua đã hỗ trợ quá trình chuyển đổi cơ cấu từ nông nghiệp sang nền kinh tế hiện đại dựa vào các ngành chế biến, chế tạo với các doanh nghiệp đâu tư vốn FDI dẫn dắt, đưa Việt Nam từ một trong những quốc gia nghèo nhất trên thế giới trở thành quốc gia có thu nhập trung bình thấp.

Trong những năm gần đây, với tăng trưởng GDP trung bình ở mức 7%/năm và việc đặt trọng tâm "không để ai bị bỏ lại phía sau" đã nâng cao mức sống người dân, góp phần đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc thực hiện các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs).

Năm 2019, hoạt động kinh tế đất nước diễn ra mạnh mẽ, với mức lạm phát ổn định, tốc độ các doanh nghiệp mới thành lập đạt mức cao nhất trong 6 năm. Nợ công được Chính phủ bảo lãnh ở mức 43% GDP, thấp hơn nhiều so với trần nợ công 65% theo luật định.

Mặc dù dòng chảy thương mại chậm lại do căng thẳng thương mại Mỹ - Trung, thặng dư tài khoản vãng lai của Việt Nam vẫn tăng lên 3,8% GDP do nhập khẩu nguyên liệu thô và hàng hóa trung gian chậm lại, lượng khách du lịch tăng kỷ lục và dòng kiều hối lớn. IMF đánh giá, vị thế đối ngoại của Việt Nam năm 2019 là rất mạnh.

Khi đại dịch Covid-19 xảy ra, IMF nhận định, Chính phủ Việt Nam đã áp dụng các biện pháp quyết liệt nhằm hạn chế tác động bất lợi đến sức khỏe y tế và kinh tế của đất nước. Ngoài ra, những nỗ lực nhanh chóng cũng đã giúp giảm thiểu gánh nặng đối với các gói hỗ trợ so với các quốc gia khác.

Chính sách tài khóa đã tập trung hỗ trợ tạm thời cho các doanh nghiệp và hộ gia đình dễ bị tổn thương, trong khi chính sách tiền tệ được nới lỏng để duy trì thanh khoản trong hệ thống ngân hàng. Nhờ vậy tăng trưởng GDP trong năm 2020 của Việt Nam đạt 2,91%, thuộc nhóm các quốc gia có tăng trưởng cao nhất thế giới.

Loạt rủi ro vẫn hiện hữu

Mặc dù đại dịch để lại một số tác động bất lợi kéo dài, song dự kiến, nền kinh tế Việt Nam sẽ phục hồi mạnh trong năm 2021 khi quá trình bình thường hóa các hoạt động kinh tế trong và ngoài nước tiếp diễn. 

Các chính sách tài khóa và tiền tệ được kỳ vọng sẽ vẫn tiếp tục hỗ trợ, mặc dù ở mức độ thấp hơn so với năm 2020 và lạm phát được dự báo sẽ vẫn gần với mục tiêu của Chính phủ là 4%.

IMF nhấn mạnh, dù đã đối phó rất tốt với đại dịch Covid-19 nhưng rủi ro kinh tế tăng trưởng chậm lại vẫn hiện hữu, do vậy Việt Nam vẫn cần có các biện pháp để hạn chế tác động bất lợi lâu dài, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng bền vững, toàn diện và xanh hơn. Đáng chú ý, cần xem xét các biện pháp tài khóa bảo vệ người lao động và hộ gia đình dễ bị tổn thương.

Khi nền kinh tế phục hồi hoàn toàn, IMF lưu ý việc điều chỉnh tài khóa từ từ nên tập trung vào huy động nguồn thu ngân sách để giúp tạo không gian tài khóa cho đầu tư cơ sở hạ tầng, chi an sinh xã hội, hỗ trợ tăng trưởng xanh hơn và bao trùm.

"Cần rút dần những hỗ trợ cho các doanh nghiệp có thể trụ lại được và áp dụng trở lại những quy định phân loại nợ khi gia hạn nợ. Bên cạnh đó, cần giám sát chặt chẽ những rủi ro tài chính và giải quyết kịp thời các khoản vay có vấn đề", các giám đốc điều hành IMF chỉ rõ.

Mặc dù vị thế đối ngoại của Việt Nam về cơ bản mạnh hơn đáng kể so với mức độ cho phép của các yếu tố nền tảng và các chính sách mong muốn, IMF khuyến nghị, vẫn cần nỗ lực cải cách để loại bỏ các rào cản đối với đầu tư tư nhân và cải thiện lưới an sinh xã hội.

Các giám đốc điều hành IMF nhấn mạnh tầm quan trọng của cải cách cơ cấu để cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng suất và thúc đẩy tăng trưởng tiềm năng giai đoạn hậu Covid-19. Cuối cùng, IMF khẳng định, cần ưu tiên giảm sự chênh lệch về kỹ năng lao động, thúc đẩy chuyển đổi số và đảm bảo một sân chơi bình đẳng, đặc biệt cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.