Sắm thêm điện thoại để… đào pi

Ông Kenn Smith, một người Mỹ, sinh sống ở Việt Nam hơn 20 năm qua, mới đây tuyên bố, sẽ không đầu tư mua nhà ở Việt Nam. Là người trong ngành tài chính, ông tính toán chi li rằng, số tiền thuê nhà mỗi tháng nhân cho vài chục năm cũng chỉ bằng một nửa giá mua nhà. Vậy mà gần đây, ông đã dành thời gian tham gia vào Pi Network, đào tiền pi mỗi ngày. 

Một số người sẵn sàng đầu tư hàng chục chiếc điện thoại với hy vọng đào được nhiều đồng tiền pi

Thấy không mất gì nên ông đã mời 12 người khác cùng tham gia. Trước lo ngại pi là một dự án lừa đảo, ông cho biết, nếu hệ thống Pi đòi tiền thật, ông sẽ ngừng tham gia. Theo ông, nếu có bị lấy thông tin cá nhân thì đó cũng chỉ là những thông tin cơ bản như trên danh thiếp của mình. 

Trước nay, anh Nguyễn Hoàng Đạo chỉ chăm lo cho nông trại Ong Vàng do mình sáng lập. Gần đây, nghe mọi người rủ rê đào pi, anh đã cài ứng dụng MinePi để đào. Sau hai ngày, anh đã đào được 6 đồng pi, có nghĩa là anh sẽ có 1.200 USD (tương đương gần 28 triệu đồng) theo như ước tính của những người đào trước. 

Nhiều người trước đây không quan tâm đến tiền ảo, tiền số hóa nhưng từ hiệu ứng tăng giá của đồng bitcoin, họ đã bắt đầu quan tâm, tìm hiểu. Giá bitcoin quá cao nên pi đang được lựa chọn với hy vọng một ngày nào đó, Pi sẽ tăng giá khủng khiếp như Bitcoin. Cách đào Pi thì rất đơn giản. Mỗi ngày, chỉ cần vào ứng dụng Pi Network trên điện thoại, nhấn nút start để đào. 

Cơn sốt đào pi đang là chủ đề ở nhiều quán cà phê, câu lạc bộ, công viên… Đối tượng tham gia rất đa dạng, gồm giới văn phòng, sinh viên, người cao tuổi, người nổi tiếng, tài xế xe ôm... Hầu hết cho rằng, Pi Network đang cho đào miễn phí 6 đồng mỗi ngày. “Trước đây đồng bitcoin và ethereum (ETH) đều có giá khởi điểm là 0 đồng, nhưng hiện một bitcoin được bán với giá 1,2-1,3 tỷ đồng, còn một ETH có giá 40-50 triệu đồng. Trong tương lai, đồng pi cũng sẽ tăng giá” - một tài xế xe ôm “công nghệ” tên Thanh Phúc thuyết phục chúng tôi. Anh cho biết, nhiều đồng nghiệp của anh sắm thêm hai, ba chiếc điện thoại để đào đồng tiền ảo này.

Kịch bản nào cho đồng pi?

Hiện đã có hơn 13 triệu người tải ứng dụng Pi Network để đào Pi. Tiến sĩ Phạm Nguyễn Anh Huy - giảng viên tài chính, Khoa Kinh doanh và Quản trị, Đại học RMIT - giải thích hiện tượng nhà đầu tư đổ xô tìm kiếm các loại tiền mã hóa giá rẻ là do hội chứng sợ bị bỏ lỡ (FOMO). Với những người tham gia Pi Network, ngoài việc sợ bị bỏ lỡ, họ còn muốn kiếm tiền dễ và làm giàu nhanh. Thực chất, những người tham gia Pi Network không phải là nhà đầu tư vì họ không phải trả tiền để có được đồng pi. Pi Network hiện hoạt động theo hình thức tương tự như đa cấp hơn là một dạng tiền mã hóa thực sự. 

Theo tiến sĩ Huy, việc chỉ cần tải ứng dụng Pi Network là dễ dàng đào được đồng pi cho thấy, số lượng đồng pi tùy thuộc vào số lượng người dùng đang ở trong Pi Network. Hệ thống này đang có nguồn thu từ việc bán quảng cáo dựa trên mạng lưới người dùng và hiện việc quảng cáo chưa ảnh hưởng đến nhà đầu tư. Tuy nhiên, người dùng sẽ phải cung cấp quyền truy cập danh bạ, họ tên đầy đủ và số điện thoại cho Pi Network.

Đồng pi có nhiều dấu hiệu hoạt động theo mô hình đa cấp

Cũng theo tiến sĩ Huy, những gì đang diễn ra với Pi Network khá giống với ILCoin và Ilgamos trước kia. Khi ILCoin được giới thiệu ở thị trường Việt Nam, họ cố gắng tăng số lượng người dùng thông qua hình thức đa cấp trong khi đồng ILCoin được đào bằng hình thức tập trung (từ hệ thống mã nguồn đóng). Thông qua hình thức kinh doanh đa cấp và các hoạt động quảng cáo, những hệ thống này nâng số lượng người dùng lên. Sau đó, các nền tảng này kết hợp kinh doanh đa cấp và niêm yết đồng mã hóa ở một sàn giao dịch nhất định để đưa đồng tiền vào thị trường tiền mã hóa một cách chính thống. Một điểm đáng lưu ý là người tham gia đầu tư khoảng 10.000 USD vào ILCoin năm 2015 thì hiện tại, khoản đầu tư của họ đã mất khoảng 98,5% giá trị. 

Tương tự, dần dần, Pi sẽ loại bỏ kinh doanh đa cấp và chỉ cho giao dịch ở sàn để biến pi thành một đồng tiền điện tử nghiêm túc. Tuy nhiên, việc Pi Network đóng mã nguồn cùng với số lượng đồng pi không rõ ràng và mô hình kinh doanh đa cấp của họ cho thấy dấu hiệu của một dự án tiền mã hóa thất bại.

Còn theo chuyên gia tài chính - ngân hàng, tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, Pi đang đưa ra một “kịch bản” hoàn hảo để lôi kéo người chơi. Thời gian qua, lực lượng chức năng đã phanh phui và cảnh báo không ít dự án kinh doanh tiền ảo đa cấp, dùng lãi suất cao lôi kéo người chơi đổ tiền thật vào, không lâu sau đó thì bị “sập”. Như dự án Skynet 4fx, tiền ảo CPB của Công ty BBA, tiền ảo win của Winbank, Wefinex, tiền vitea của mạng xã hội Vitea, tiền BBO của Công ty BBI, tiền gem của Myaladdinz… 

Các dự án này đều lôi kéo nhà đầu tư đổ tiền thật để mua tiền ảo rồi chờ ngày các đồng tiền ảo này có giá. Nếu như Pi Network cũng theo kiểu “kịch bản” này, mọi người sẽ e dè, cảnh giác, nhưng nếu cho người chơi đào miễn phí, mọi người sẽ đổ xô đào với tâm lý không mất gì. Khi thị trường đủ rộng, người chơi đủ nhiều, ứng dụng sẽ bắt người chơi nạp tiền, khi đó sẽ xuất hiện rủi ro. 

Theo ông Hiếu, hiện Pi Network cho đào miễn phí mỗi ngày 6 pi, nhưng nếu người tham gia sau nhập mã của người giới thiệu thì cả người trước và người sau sẽ đào được 7-9 pi/ngày. Đây chính là cách trả thưởng của ứng dụng mà người tham gia không biết.

“Giả sử ứng dụng bắt phải nạp một số tiền nào đó mới được sử dụng những đồng pi đã đào được thì người chơi sẽ nạp ngay. Nên nhớ, trên đời này, không có chuyện kiếm tiền dễ dàng mà không mất gì. Để đào” được một đồng bitcoin hoặc một ETH lúc chúng có giá trị chỉ vài trăm USD, không ít nhà đầu tư phải hy sinh vài dàn máy đào hàng trăm triệu đồng, số tiền mất lớn gấp nhiều lần số tiền kiếm được” - tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu phân tích.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Mỹ Linh - giảng viên tài chính, Khoa Kinh doanh và Quản trị, Đại học RMIT - cho rằng trước khi chạy theo xu hướng của đám đông, các nhà đầu tư nghiệp dư nên trang bị kiến thức. Họ cần tìm hiểu những đồng tiền có yếu tố cơ bản tốt đi kèm với các chức năng riêng. Với các loại đồng tiền không có chức năng rõ ràng, không có cơ chế hoạt động hoặc đôi khi chỉ đơn thuần là các ý tưởng thì không nên đầu tư. Thị trường tiền mã hóa vẫn còn mới nhưng cũng có khả năng đạt tỷ suất sinh lời cao. Tuy nhiên, biến động giá cao, tăng giảm nhiều chỉ trong thời gian ngắn nên có nhiều rủi ro khi đầu tư vào loại tiền này. 

Ở góc độ bảo mật, chuyên gia Võ Đỗ Thắng - Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Athena - cảnh báo dù chưa thể biết Pi có lừa đảo hay không nhưng thực tế, có một hình thức tấn công mạng bằng cách lừa người dùng tải xuống các ứng dụng độc hại. Các ứng dụng này sẽ âm thầm qua mặt người dùng để khai thác tiền điện tử khác gọi là crytojacking. Đây là một cách mà tội phạm mạng sử dụng để kiếm tiền. Chúng cài đặt vào điện thoại một tập lệnh từ xa; tập lệnh này cho phép kẻ tấn công có thể tùy ý lợi dụng phần cứng của điện thoại để khai thác tiền ảo mà nạn nhân không hề hay biết. 

“Khi đào tiền ảo, các nhà đầu tư phải sử dụng các chương trình toán học phức tạp nên mất nhiều tài nguyên của thiết bị. Việc lợi dụng thiết bị của người khác (dưới danh nghĩa đào tiền điện tử) sẽ đem lại mối lợi cho nhà đầu tư thiết bị. Vì vậy, cần cẩn trọng nếu thấy điện thoại vận hành chậm hơn, nhanh nóng hơn, mau hết pin hơn” - ông Võ Đỗ Thắng nói. Theo ông, việc tải một ứng dụng chưa rõ ràng như Pi Network còn tiềm ẩn nguy cơ bị thu thập thông tin cá nhân và không ai biết ứng dụng này sẽ sử dụng dữ liệu người dùng vào mục đích gì. 

Mỹ Huyền - Thanh Hoa